1. Ana Sayfa
  2. Eğitim
  3. TÜrkÇe ÖĞretiminde ÖĞretim Teknikleri

TÜrkÇe ÖĞretiminde ÖĞretim Teknikleri

Son güncelleme: 17.10.2007 14:32
JoLiE JoLiE foto
  • TÜrkÇe ÖĞretiminde ÖĞretim Teknikleri


    ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ



    Dil öğretimi daha çok ilkokulda öğrencilere bilgiden daha çok temel beceriler kazandırılması ilkesine dayanır.Doğru konuşma ve yazma iyi dinleme gibi becerileri ve alışkanlıkları da bol araştırma ve uygulama ile elde edilir.Kurumsal bilgileri, beceri ve alışkanlık kazandırmaya katkısı bulunacak ölçüde ve aşamalı olarak vermeliyiz.(Kavcar ve diğerleri. 1997:s.16.)
    1.Anlatma Yöntemi
    Anlatım, öğretmenin bilgilerini pasif bir şekilde oturarak dinleyen öğrencilere otokratik bir biçimde ilettiği geleneksel bir yöntemdir. (Küçük, Ahmet., Leyla.1992:s.41.)
    A.Kullanımı:
    Bu yöntem, derse giriş yaparken konuyu özetlerken ya da bir konuyla ilgili bilgi aktarırken kullanılır.Daha çok sunuş yoluyla ilgili bilgi düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.
    B. Özellikleri
    Öğretmen merkezlidir.
    Aynı anda çok sayıda kişiye bilgi aktarılır.
    Dinleyenler konuyla ilgili organize bir görüş kazanır.
    Öğrencilere kısa zamanda çok bilgi verilir.
    C. Dikkat Edilecek Hususlar
    Basit kısa ve tam cümleler kullanılmalı.
    Doğru ve mesleki terimlerin kullanılmasına özen gösterilmeli.
    Konuların ana başlıkları belirlenmeli.
    Ses tonu iyi ayarlanmalı ve arka sıradakilerin rahat duyabileceği bir şekilde olmalı.
    Verbalizmi (laf salatası )önlemek için plan,kroki,grafik gibi görsel araçların kullanılmasına yer verilmeli.
    Arasıra sınıf tartışmalarına yer verilmeli.
    Anlatırken espiri ve şakalara yer verilmeli.
    Küçük grup çalışmaları ile anlatılanların tartışılması yapılmalıdır. (Demirel. 1999:s.87-88)




    2.Tartışma Yöntemi
    A.Kullanımı
    Tartışma,bir konu üzerinde öğrencileri düşünceye yöneltmek,iyi anlaşılmayan noktaları açıklamak ve verilen bilgileri pekiştirmek amacıyla kullanılan bir yöntemdir.Bu yöntem daha çok konunun kavranması aşamasında karşılıklı olarak görüşler ortaya konurken, bir problemin çözüm yollarını ararken ve değerlendirme çalışmaları yaparken kullanılır.Bu açıdan bakıldığında buluş yoluyla öğretim yaklaşımında ve kavrama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır. (Demirel.1999:s.88.)
    Tartışmada önceden hazırlık ve planlama esastır. Grupta iş bölümü gereklidir. Bireyler ya da 1-2 kişi belirli konuları sunmalı ve savunmalıdır. Yerine göre yorum getirmeli diğer üyelerin sunu ve soruları ile bağ kurulabilmelidir. ( Doğdu-Arslan.1993:s.49.)
    B.Özellikleri
    Öğretmen-öğrenci etkileşimi söz konusudur.
    Öğrencilere geçmiş yaşantılarından örnekler vermesi için imkan sağlar.
    Öğrencilerin bir konu üzerinde kendi düşüncelerini söylemesini ve yorum yapmasını sağlar.
    C.Dikkat Edilecek Hususlar
    Öğretmen sınıfta tartışma ortamını hazırlarken soruları önceden liste halinde belirlenmeli.
    Sınıfta topluca tartışma yapılacaksa,öğretmen soruyu sorup bunu tüm sınıfın tartışmasını istemeli.
    Grup tartışması yapılacaksa aynı konu sınıfta oluşturulacak küçük gruplar içerisinde tartışılmalı,daha sonra topluca tartışılmaya geçilmelidir.
    Bir konu bölümler halinde ayrı ayrı gruplarda tartışıldıktan sonra toplu tartışma çalışması,ders sona ermeden muhakkak yapılmalıdır.
    Bir konu ile ilgili okunacak kaynak kitapların listesi önceden verilmişse o konu üzerindeki tartışma sınıfta daha sonra hep birlikte yapılmalıdır.
    Tartışma yapılırken önemli hususlar tahtaya yazılmalı,yansıtmalı.
    Tartışmaya dersin tümü ayrılmamalı.
    Öğrencilerin düşünce ve görüşlerini rahatça söylemelerine imkan sağlanmalı.
    Bütün öğrencilerin tartışmaya katılmaları sağlanmalı.
    3.Gösterip Yaptırma Yöntemi
    A.Kullanımı
    Gösterip yaptırma yöntemi, bir işlemin uygulanmasını,bir araç gerecin çalıştırılmasını önce gösterip açıklama sonra da öğrenciye alıştırma ve uygulama yaptırarak öğretme yoludur.Bu yöntem, bir konuya ilişkin bilgilerin açıklanması ve bu bilgilerin beceriye dönüştürülmesi için gerekli uygulamaların yapılması aşamasında kullanılır.Bu yöntem daha çok uygulama düzeyindeki davranışların kazandırılmasında kullanılır.
    Öğrencilerin öğrenme meraklarını canlı tutmak ve bulmalarına yardımcı olmak esastır. (Fidan.1986:s.92.)
    B.Özellikleri
    Gösteri öğretmen merkezli,yapma işlemi de öğrenci merkezlidir.
    Bu yöntem daha çok öğrencilerin psikomotor becerileri kazanmalarında etkilidir.
    Öğrenciler,becerileri yaparak yaşayarak öğrenirler.
    C.Dikkat Edilecek Hususlar
    Kazandırılacak beceriler önce öğretmen tarafından yapılarak öğrencilere gösterilmelidir.
    Her öğrenciye istenilen beceriyi kazanması için yeterli zaman ve tekrar yapma şansı verilir.
    Gösteri anında kullanılacak şema,grafik,slayt ve film gibi araç gereçler önceden hazırlanmalı.
    Beceriler sırayla ve aşamalı olarak öğretilmeli, bir beceri tam öğrenilmeden diğerine geçilmemeli.
    Öğrencilere önce basit, kolay ve yapabilecekleri işler yaptırılmalı.
    Derslik ya da atölyede her türlü sağlık tedbirleri alınmalı ve yeterli araç gereç bulundurulmalı.
    Dersin yapılacağı yer önceden kontrol edilip öğretime hazır hale getirilmelidir.
    Yapılacak işler bir akış çizelgesinde ya da yazı tahtası üzerinde gösterilmelidir.

    ÖĞRETİM TEKNİKLERİ
    1.GÖSTERİ
    Gösteri, izleyici grubun önünde bir işin nasıl yapılacağını göstermek yada genel ilkeleri açıklamak için başvurulan bir tekniktir.Gösteri, sınıf içinde genellikle öğretmen yada varsa kaynak kişilerce yapılabilir.Gerektiğinde öğrencilerden de yararlanılır.Gösteri tekniğini sınıf içinde etkili bir şekilde uygulayabilmek için dikkatli bir hazırlık gerekir. Bu hazırlık yapılırken aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurulmalıdır.
    Bu dersle ilgili gösterinin hedefleri nelerdir? Öğrencilere istenilen bir beceri mi yoksa sadece bir ek bilgi midir?
    Gösteri için yeterli araç ve gereç var mıdır? Gösteri,gerçek araçlar kullanılarak yapılabildiği gibi modeller kullanılarak da yapılabilir.Bunlardan başka resim, slayt, film şeridi, hareketli filmler,basit çizimler ya da semboller kullanılarak da yapılabilir.Yapılan hazırlıkta bu araçlardan hangilerine ihtiyaç duyduğu kararlaştırılmalıdır.
    Gösteri için yeterli zaman ayrılmış mıdır? Bu arada öğrencilerin düşünceleri,sordukları sorularda göz önünde tutulmalıdır.Öğrencileri hazırlamada en önemli husus, onlara bu gösterinin hedeflerinin ne olduğunu iyice anlamaktır.Öğrencilerin ilgisini çekebilmek için bu hedefler açık seçik ortaya konmalıdır.
    Gösteri sırasında dikkat edilecek hususlar:
    Tüm öğrenciler iyi duyuyor ve görüyor mu? Gösteri ilerledikçe tahtaya bir taslak çıkartılıyor mu?Bu taslaktan amaç öğrenciye düşünmesine yol göstermek ve gösteriyi daha iyi anlamasını sağlamaktır.
    Bilinmeyen yeni terimlere dikkat ediliyor mu?Gösteriye devam etmeden önce öğrenciler bunları anlıyor mu?
    Kimi sorularla öğrencilere merak uyandırılıyor mu?Öğrencilerin de öğretmenle birlikte tahmin yürütmesine izin veriliyor mu?
    Öğrenciler soru sormaları için cesaretlendiriliyor mu?Gerektiğinde gösteri için öğrencilerden yardım isteniyor mu?
    Gösteri tamamlandığında öğretmen kendisine şu soruları sormalıdır?
    Öğrenciler ne öğrendi?
    Öğrendiklerinin uygulaması yapılabildi mi?Tüm gösterilen öğretmen tarafından yapılması zorunluluğu yoktur.Gerektiğinde öğrenciler,bunu kendi aralarında da yapabilirler.Bu sayede kendi yeteneklerini geliştirme ve başkalarıyla iletişim kurma olanağı bulurlar.
    2.Soru-Cevap
    Sınıf içi uygulamalarda en yaygın bir şekilde kullanılan tekniktir.Bu teknik öğrencilere düşünme ve konuşma alışkanlıklarını kazandırma bakımından oldukça önemlidir ve her dersin öğretmeninde kullanılır. Soru sorma ve bu yolla öğrenciyi belirli bir yere götürme söz konusu olmaktadır. (Cemiloğlu.1998:s.82.)
    Soru sorarken dikkat edilecek hususlar;
    a) Bütün sınıfı ilgilendiren sorular,tüm sınıfa sorulmalı ve aynı anda herkes cevabı bulmak için düşündürülmeli daha sonra da soruyu cevaplandıracak kişi belirlenmelidir. Bu belirlemede cevap vermeye gönüllü öğrencilere öncelik verilmeli,kolay sorular gruba göre öğrenmesi yavaş olan öğrencilere sorulmalıdır.Yanlış cevap veren öğrenciler azarlanmamalı ve sınıf içinde küçük düşürücü davranışlardan kaçınılmalıdır.
    b) Doğru cevaplar anında pekiştirilmelidir.Yanlış cevaplar doğrusu tekrar edilerek düzeltilmelidir. Doğru cevapların verilmesi için ipuçları kullanılmalı ya da yan sorular sorulmalıdır.
    c) Sınıfa değil de öğrencilere tek tek sorular yöneltiliyorsa, oturma sırası, numara sırası gibi belli sıraya göre değil de seçkisiz (rondom) yolla sorulmasın da yarar vardır.

    3.Rol yapma
    Rol yapma,öğrencinin kendi duygu ve düşüncelerini başka bir kişiliğe girerek ifade etmesini sağlayan bir öğretme tekniğidir. Öğrencinin iyi rol yapabilmesi için yaratıcı düşünce önemlidir. Rol yapma,sosyodrama olarak da adlandırılır. Diğer bir tanımla sosyodrama, öğrencilere, insan ilişkileri konusunda daha çok bilgi, beceri ve anlayış kazandırmayı öngören ve oyun (drama ) tekniklerinden yararlanma temeline dayalı dengesel bir eğitim tekniğidir. (Oğuzkan, 1974:172.)
    Aşağıda belirtilen aşamalar rol yapma için önerilen sınıf içi etkinliklerini yönlendirici olabilir.
    Ortam yaratmak: Burada temel nokta doğal olmaktır. Öğrenmeye hazır duruma getirecek şekilde grubu güdülemek gerekir.
    Rol yapmak için sahneyi hazırlamak : Eğer hangi sorun yada olayın rolü oynanacağına karar verilmişse, roller paylaştırılır ve provaları yapılabilir. Kimlerin rol alacağı kararlaştırılmamışsa, sorun bütün sınıfla birlikte ele alınır.
    Roller içi öğrencilerin seçimi: Rollerin seçimi, önceden ya da sınıfın sorunu tanımlamasından sonra kendiliğinden yapılabilir. Öğrenciler, rollerin genel özellikleri açısından aydınlatılır.
    Rollerin oynanması: Bu aşamada rol alan öğrenciler rollerini oynarken, sınıfın geri kalan öğrencileri de seyirci olarak olayı izlerler.
    Olayın tartışılması : oyunun sunuluşu tüm sınıf tarafından, ya da önce küçük gruplar halinde daha sonra da tüm sınıf tarafından tartışılabilir. Öğrencilerden,oyunun ve oyuncuların güçlü ve zayıf noktalarını söylemeleri istenilebilir. Sınıf içinde bir kaç çeşit grubun rol yapması yerine bir grupla çalışmak daha etkilidir. Çünkü rol yaparken sınıfta dinleyici gerekir. Seyirci oyuncu etkileşimi kurulmalıdır. Basit roller ise kısa bir çalışma ile gerçekleşebilir.
    4. Drama
    Drama tekniği ile öğrenciler hangi durumlarda nasıl davranmaları gerektiğini yaşayarak öğrenirler. Problem çözme ve iletişim kurma yeteneğini geliştirir. Bu teknik, bilinen en eski öğretme teknikler,inden birisidir. Çok kullanışlı ve yararlı olduğu için günümüzde okullarda yaygın olarak kullanılmaktadır. Drama tekniğinin yararları şöyle sıralanabilir:
    Etkili ve dikkatli dinleme yeteneğini geliştirir.
    Kişinin kendine olan güvenini arttırır.
    Anlama yeteneğini ve yaratıcılığı arttırır.
    Akıcı konuşmayı geliştirir.
    Dile hakimiyeti ve iyi ifade yeteneğini geliştirir.
    Bilgilerin etkin kullanımını sağlayarak onları pekiştirir.
#17.10.2007 14:31 0 0 0
JoLiE JoLiE foto
  • 5. Benzetim
    Benzetim, sınıf içinde öğrencilerin bir olayı gerçekmiş gibi ele alıp üzerinde eğitici çalışma yapmalarına olanak sağlayan bir öğretim tekniğidir. Diğer bir tanımla, öğrenmeyi desteklemek üzere gerçeğe uygun olarak geliştirilen bir model üzerinde yapılan bir öğretim yaklaşımıdır.
    Gerçek durumların önemli boyutları, ya bir modelde özel olarak, ya da diyagram halinde, resimler ve diğer sembolik yollarla belirlenmektedir. Uygulamada zaman ve mekan genel olarak sınırlanmakta ve yaratılmak istenen gerçek durumun anlamlı yönleri sekilmektedir. Pilotların uçuş öncesi yapay koşullarda eğitim görmeleri, uçak bombardıman birlikleri ve astronotların eğitimi, tıpçıların kadavra üzerinde çalışmaları benzetim tekniğine birer örnektir.
    6. İkili ve Gurup Çalışmaları
    Sınıftaki öğrenci sayısına göre en az iki en çok sekiz ile on kişinin bir araya gelerek aynı konu üzerinde ortak amaçlara yaptıkları çalışmaya grup çalışması denir.
    Öğretmen yapılacak olan tüm etkinlikler hakkında öğrenciye bir ön bilgi vermelidir.
    Çiftler çalışmaya başlamadan önce karşılıklı oturtulmalıdır. Ancak birbirlerinin varsa ellerindeki kitap, resim ya da kartlarını görmemelidir.
    Eşler sürekli değiştirilerek, öğrencilerin diğer kişilerle de temâsı sağlanmalıdır.
    Eşlerden biri tek kaldığında öğretmen onun eşi olabilmeli ve onunla çalışabilmelidir.
    Bu etkinliklerin uzunluğu 5 ile 20 dakikayı geçmemelidir.
    Bu etkinlikler esnasında öğretmen dıştan bir gözlemci olarak sınıfta dolaşmalı ve gördüğü hataları ders bittikten sonra tartışmalıdır.
    Bu çalışmayı daha sonra bir çift, diğer çiftlerin önünde tekrarlamalı ve izleyende onların ne derece başarılı oldukları hakkında görüşlerini bildirmelidirler. Öncelik gönüllü olanlara verilmelidir.
    Gruplar oluşturulduğunda,bir yakınlaşma olması amacıyla kişiler birbirlerine özel sorular yöneltebilirler.
    Tüm etkinlikler herkesin eşit sürede ve katılımıyla yapılmalıdır.
    7. İnşat
    Bir şiiri ya da bir edebiyat eserini topluluk önünde, yüksek sesle ve gerektiği biçimde okumaktır. Okunan metnin özelliğine göre, duygu, düşünce ve olayı anlatmak inşaat yoluyla mümkün olabilir. Bu teknik özellikle sözlü anlatım yetersizliği olan öğrenciler için başvurulacak oldukça etkili bir yol olarak kabul edilmektedir.


    DÜZ ANLATIM YÖNTEMİ

    Öğretmenlerin en çok kullandıkları yöntemlerden biri de düz anlatımdır. Bu yöntemle, bilişsel alanın bilgi, duyuşsal alanın alma ve tepkide bulunma , devinişsel alanın uyarılma basamaklarıyla ilgili davranışlar öğrencilere kazandırılabilir.
    Düz anlatım büyük oranda konuşmaya dayanır. Günlük yaşantıda , kişi bir uğraşın , ailenin, arkadaş grubunun üyesi olarak diğer kişilerle iletişimde bulunmak zorunda kalabilir.

    DÜZ ANLATIM TÜRLERİ

    Düz anlatım yöntemi,bir kişi tarafından , kavramların , olguların,ilkelerin, vb. gibi alma , tepkide bulunma ,uyarılma basamaklarıyla ilgili bilgi , duyuş ve becerilerin formal yada informal olarak öğrencilere sunulması ve kazandırılması olarak tanımlanabilir. Düz anlatım iki başlık altında incelenebilir:
    1-Formal düz anlatım: Bu tür düz anlatımda iletişim tek yönlüdür. Yani öğrencinin sözel kalıtımı olmadan, öğretmence sunulan bir iletişimdir.
    2- İnformal düzanlatım: Bu tür düzanlatım yönteminde ise ; öğrenci ya da dinleyici sayısının en çok kırk kişi dolaylarında olması beklenebilir. Çünkü, iletişim tek yönlü değildir. Öğretmen ve öğrenci arasındaki iletişim karşılıklıdır. Bu sözel iletişim, hem tartışma , hem de karşılıklı soru sorma biçiminde olabilir.

    HEDEFLERE GÖRE DÜZANLATIM TÜRLERİ

    Düzanlatım Yöntemi,belli düzeylerdeki hedef davranışları gerçekleştirmede kullanılabilir. Önce hedeflenen davranışlar belirlenir,daha sonra bu hedef ve davranışları gerçekleştirebilecek,yani öğrenciye kazandırabilecek öğrenme yöntemleri seçilir.
    1-Bilgi vermek için işe koşulan düzanlatım: Bilişsel alanın bilgi basamağındaki hedef ve davranışlarını öğrenciye kazandırmak için bu tür düzanlatım Yöntemi kullanılabilir.
    2-İkna etmek için işe koşulan düzanlatım: Duyuşsal Alanın alma ve tepkide bulunma basamaklarındaki hedef ve davranışları öğrenciye kazandırmak için bu tür düzanlatım yöntemine başvurulabilir. Öğretmen herhangi bir konuda, öğrencinin inancını, tutumunu değiştirmek isteyebilir.Bunun için onu,ikna etmeye çalışmalıdır.İşte bu amaçla işe koşulan Düzanlatım Yöntemine, ikna etmek üzere işe koşulan düzanlatım denir.
    3-Eğlendirmek için işe koşulan Düzanlatım: Okul ya da sınıfça düzenlenen eğlencelerde, okulun açılış ve kapanış günlerinde, diploma törenleriyle ilgili gecelerde, öğrencinin Duyuşsal Alanla ilgili özelliklerini sürdürmesini sağlamak amacıyla ,bu tür düzanlatıma başvurulabilir.Öğrenci ya da dinleyicilerin yalnız eğlenmelerini, hoşça vakit geçirmelerini sağlamak amacıyla bu yöntem kullanılmalıdır.

    DÜZANLATIM YÖNTEMİNDE KULLANILAN KONUŞMA TÜRLERİ

    Düzanlatım Yöntemiyle istendik davranışlar kazandırılırken ,öğretmen yeri ve zamanı gelince çeşitli konuşma türlerine başvurabilir.Bu konuşma türleri aşağıda belirtilen başlıklar altında toplanabilir:
    1-Günlük konuşma: Çoğu kez ,herhangi bir hedefi gerçekleştirmek üzere düzenlenmemiş, gelişi güzel konuşma türüdür.Önceden düşünülüp tasarlanmadan , plansız bir biçimde yapılan konuşmadır.
    2-Panel: Bir başkanla küçük bir uzmanlar grubunun bir masa etrafında oturup ,öğrenci ya da dinleyici karşısında belirli bir konu üzerinde, değişik açılardan duygu ve düşüncelerini sunmak amacıyla yaptıkları bir konuşma türüdür.
    3-Diyalog: İçlerinden birinin öğretmen olabileceği diğer kişi ya da birden çok kişiler arasında, bir konudaki karşıt görüşleri öğrenciye sunmak için kullanılan sözel bir iletişim türüdür.diyalog, belirlenmiş hedeflere, öğrencileri götürücü niteliktedir.Katılanlar arasında soru-yanıt formu kullanılarak Diyalog sürdürülebilir.Diyalog da Güdümlü Tartışma ,Örnek Olay, hatta Gösterip Yaptırma yöntemlerinde yeri ve zamanı gelince kullanılabilir.
    4-Forum: değişik görüşlere sahip kişi ya da grupların (öğrencilerin) herhangi bir konudaki (ekonomik,siyasal,toplumsal) sorunları tartışarak bir sonuca varmak için, bir başkanın yönetiminde sürdürdükleri özel bir iletişim türüdür.
    5-Açık Oturum: Değişik görüşlere sahip küçük bir öğrenci ya da konuşmacı grubun, bir başkan yönetiminde sanatsal,düşünsel, bilimsel siyasal,toplumsal v.b. gibi içerikli bir konuyu diğer bir öğrenci ya da seyirci kitlesi önünde tartışması için düzenlenen sözel bir iletişim türüdür.
    6-Komite Görüşmesi: Yeter sayıda uzman kişilerden oluşan bir grubun, belli bir konuyu inceleyip,daha üst bir kurula rapor hazırlamak amacıyla işe koştukları bir konuşma türüdür.
    7-Sunu (Brifing): Değişik konularda, ilgili bir kurula ya da yöneticilere ,bilgi vermek amacıyla kıs ve öz olarak sunulan bir sözel iletişim türüdür. Sunuda, uzman, slayt, kart,grafik gibi göze hitap eden anlatım formlarını kullanabilir.Okullarda, öğretme ve öğrenme ortamında sunuya, çok seyrek olarak başvurabilir.
    8-Münazara: İki tartışma grubunun , bir konuyla ilgili iki karşıt görüşü bir yargıcılar kurulu (jüri) önünde savunmaları olarak tanımlanabilir. Okullarda ,öğretme ve öğrenme ortamında sıkça kullanılan bir konuşma türüdür.Münazara konuları tutarlı bir biçimde seçilmeli, ayrıca her münazaranı sonunda ,yargıcılar kurulu başkanı ya da yetkili öğretmenlerce gerekli açıklamalar yapılmalıdır.
    9-Sempozyum : Küçük bir konuşmacı grubun,öğrencinin ya da dinleyici topluluğu karşısında bilimsel,sanatsal,düşünsel ağırlık taşıyan bir konunun belirli bir yönü üzerinde ,önceden düzenlenmiş bir konuşma yapmaları olarak tanımlanabilir.
    10-Konferans: Sanatsal ,bilimsel,toplumsal,eğitsel,ekonomik v.b. gibi konularda ,çeşitli uzmanlarca açıklama yapmak, bilgi vermek amacıyla yapılan bir konuşma türüdür.
    11-Söylev: Herhangi bir konuda , bir kişinin duygusal yönü ağır basan ve öğrenci ya da dinleyicileri coşkulandırmak amacıyla yaptığı konuşma türüdür.
    12-Demeç: Yetkili bir kişinin yayın organına yaptığı açıklamalar olarak tanımlanabilir.

    DÜZANLATIM YÖNTEMİNİN ÖĞELERİ

    Düzanlatım Yöntemiyle kazandırılacak hedef davranışlarla ilgili bir ders planı hazırlamadan önce ,öğrencilerin ve içeriğin analiz edilmesi zorunludur. Çünkü davranışları öğrenciler kazanacaktır.Davranışları kazandırırken hangi içeriğin kullanılacağı,bu içeriğin niteliğinin ne olacağı önceden saptanmalıdır. Bu ilkeler yalnız Düzanlatım Yöntemi için değil,diğer yöntemler için de geçerlidir.
    Öğrencilerin Analizi
    Yapılan konuşmanın türü ne olursa olsun ,hedef diğer kişilerle iletişim kurmaktır. Yani, söylenmek istenilenlerin,öğrenciler ya da dinleyicilerce paylaşılması amaçlanmaktadır. Bu durumda öğretmenin en önemli işi, mesajları önceden anlayabileceği şekle sokmaktır. Bunun bir yolu da,davranışlar hangi öğrenci kesimine kazandırılacaksa, onları analiz etmektir.
    Öğrencileri analiz etmenin ,yani onlar hakkında geçerli ve güvenilir bilgiler etmenin iki yolu vardır.Birinci yol,öğrencilerin ya da dinleyicilerin yaş ,cinsiyet,rütbe,sınıf, deneyimleri gibi özelliklerinden hareket ederek ,öğretmenin,bu özellikler açısından öğrenci ya da dinleyicilerin kendisine benzeyen ve benzemeyen yanların analiz edip saptamasıdır.
    İkinci yol ise ,öğretmen, daha önce hiç yüz yüze gelmediği bir öğrenci ya da dinleyici topluluğuna Düzanlatım Yöntemiyle belli davranışları kazandıracaksa,bu durumda ,öğrenciler ya da dinleyiciler hakkında bilgi sahibi olan arkadaşlarına ya da meslektaşlarına başvurmalıdır.

    İçeriğin Analizi
    İçerik analiz edilirken ,aşağıda belirtilen özellikler dikkat edilmelidir:
    İçeriğin seçilmesi: İçerik ,öğrencilere kazandırılacak hedef davranışlarından çıkarılmalıdır.Yani, kazandırılacak davranışları,içerik hem nitelik hem nicelik açısından desteklenmelidir.Örneğin ,davranışlarından biri <<demokrasi,özgürlük ,seçim,seçmen kavramlarının tamamını yazma ,söyleme>>ise, içerik ,bütün bu kavramları kapsayacak nitelikte olmalıdır.Öğretmen içeriği seçerken değişik kaynaklara başvurmalıdır .Bu kaynaklar ,ne kadar çok ve değişik olursa ,öğretmenin etkili bir biçimde dersi işleyip sürdürmesi o derece kolaylaşabilir.
    İçeriğin sınıflandırılması: Öğretmen eğer hedef davranışları bir ders saati içinde kazandıracaksa, içeriği de buna göre düzenlenmelidir.Yani içerik, ne çok uzun ,ne de çok kısa olmalı,belirtile sürede sunulabilmelidir.Karmaşık ve geniş içerikli konular, aşamalı ve birbirlerinin önkoşulu oluş özelliklerine göre ,birer ya da ikişer saatlik derslere bölünmelidir.
    İçeriğin yapılandırılması: İçerik, basitten karmaşığa,kolaydan zora,somuttan soyut,yakın çevre ve zamandan uzağa, birbirlerinin önkoşul oluş özelliklerine göre ünitelere ayrılmalıdır.Ünitelerin isimleri açık ve seçik olarak belirlenmeli, daha sonra konu ve alt konu başlıkları saptanmalıdır.

    DÜZANLATIM YÖNTEMİNDE KULLANILAN DESTEKLEYİCİ ÖĞELER

    Öğretmen, Düzanlatım Yöntemiyle ders işlerken ,hedef davranışları kazandırmak için bazı destek öğelere gereksinim duyabilir.Bu destek öğeler,mantıklı düşünme ,görsel ve sözel destekler olmak üzere üç başlık altında toplanabilir.Yalnız Düzanlatım Yöntemi için değil ,aynı zamanda diğer yöntemler için de bu öğelere gereksinim vardır.

    MANTIKLI DÜŞÜNME
    Ders,mantıklı bir biçimde işlenmelidir.Öğretmen dersi planlama ,işleme ve tekrar dönüp onarma basamaklarında ,tutarlı yani geçerli ve güvenilir önermelere başvurmak zorundadır.Mantık kurallarına uymayan bir derste ,hedef davranışların kazandırılması olası değildir.Ders işlenirken ,önermeler arasında mantıksal iç tutarlılık bulunmalıdır. Yani birbirine ters düşen önermelere yer verilmemelidir.Özellikle hedef davranışlara ters düşen, onlarla çelişen önermeler, ders planında bulunmamalıdır.
    Ders işlerken kullanılan zihinsel süreçlerin ilkelerine de öğretmen uymalıdır.Eğer derste ,tümdengelim ,tümevarım ,analoji, hipotetikdedüktif, working baekvars, retrodüktif v.b. gibi zihinsel süreçlerden biri ya da birkaçı kullanılıyorsa, o zihinsel süreçlerin ilkelerine uyulmalıdır.
    SÖZEL DESTEK
    İleri sürülen noktaların açıklığa kavuşturulması ya da savların kanıtlanması için kullanılabilir.Tanımlar ,örnekler ve karşılaştırmalar öncelikle açıklamalar için; istatistik ve uzman kanıları ise savların kanıtlanması için kullanılır.
    a.Tanımlar: Genellikle bir terimin bir kavramın ya da ilkenin açıklanması için gereklidir.
    b.Örnekler: Çoğu zaman öğrenciler ,öğretmenlerden ,anlatılan konuyla ilgili örnekler isteyebilirler.
    c.Karşılaştırmalar: Öğretmen dersi işlerken yeri ve zamanı gelince, farklılıklardan yararlanabilirler.Bunun için öğrencinin bildiklerinden hareketle ,yeni öğreneceklerine ,yani bilmediklerine doğru gidilmelidir.
    d.Uzman Kanıları : Derste kazandırılacak davranışlarla ilgili ana ve yardımcı noktaları destekleyen uzman kanılarına öğretmen başvurmalıdır.
    e.İstatistikler: Öğretmene ,derste istendik davranışları öğrenciye kazandırmada istatistikler ,akılıca yerinde ,ve zamanında kullanıldığında büyük yardım sağlayabilir. İstatistikler,ilişkileri ,büyüklük ya da küçüklükleri ,artış ve azalışları, verilerle ilgili özet bilgileri içerebilir.
    f.Nükte , fıkra ,espri ,şaka ,öykü ,günlük olay ,anı v.b. gibi etkinlikler: Öğretmenin ders işlerken ,yeri ve zamanı gelince bu tür etkinliklere başvurması kaçınılmazdır.Çünkü bunlar hem öğretmeni hem de öğrenciyi rahatlatan ,kazandırılmak istenen davranışı destekleyen ,onların dikkat ve ilgilerini uyanık tutan öğelerdir. Ayrıca öğretmen ve öğrenci arasında doğrudan iletişim kurulmasına da yardımcı olabilirler.

    GÖRSEL VE İŞİTSEL DESTEK
    Öğretmen hedef davranışları kazandırırken görsel-işitsel desteğe de gereksinim duymalıdır.Çünkü görsel-işitsel destek öğrenmeyi kolaylaştıran ve kalıcılığı sağlayan önemli etkenlerden biridir.
    1.Seçilen araç ve gereçler (film ,ses bandı, slayt,makine ,model tablo,grafik resim v.b. ) kazandırılması kararlaştırılan hedef davranışlarla ilgili olmalıdır.
    2.Kullanılan görsel materyaller, bütün öğrencilerce görülebilecek büyüklükte olmalıdır.Renkli olanlar tercih edilmelidir.
    3.Görsel-işitsel materyaller ,yerinde ve zamanında kullanılmalıdır. Yerinde ve zamanında kullanılmayan bu tür materyaller, istenilen etkiyi yaratmayabilir.
    4.Görsel materyallerde ,derinlemesine ve genişlemesine ilgi içeren ve kazandırılacak hedef davranışlarla ilgisi bulunmayan ayrıntılara yer verilmemelidir.
    5.Ders görsel yardımcılara dönülerek anlatılmamalıdır.öğretmen dersi yan dönerek ,sınıfı denetim altında tutarak sunmalıdır.
    6.Görsel materyalle ,öğrenciler arasında hiçbir engel bulunmamalıdır.

    DÜZANLATIM YÖNTEMİNİN ÜSTÜN VE YETERSİZ YANLARI

    Her yöntemde olduğu gibi, Düzanlatım Yönteminin de üstün ve yetersiz yanları vardır.Öğretmen be özellikleri bilirse ,yöntemi etkili bir biçimde kullanabilir.
    ÜSTÜNLÜKLERİ
    Düzanlatım Yönteminin üstünlükleri şu maddeler altında toplanabilir:
    a.Öğretmen kısa bir zamanda bilgi düzeyindeki pek çok hedef davranışı bu yöntemle öğrencilere kazandırabilir.
    b.Öğrenci sayısı kırktan fazlaysa ,bu yöntemle hedef davranışlar öğrenciye kazandırılabilir.Eğer hedef davranışlar değişik düzeylerde ise (Bilgi, Kavrama, Uygulama, Analiz, Sentez, Değerlendirme), karma yöntem kullanılmalıdır.
    c.Kavrama ve daha üst düzeydeki hedef davranışlar öğrenciler kazandırılmadan önce , onların hazır bulunuşlukları yetersiz ve birbirlerinden farklı ise ,bu yetersizlikler ve farklılıkları gidermek için Düzanlatım Yöntemi etkili bir biçimde kullanılabilir.
    d.Öğrenciler için yeterli kaynak yoksa ,ya da elde edilemiyorsa,öğretmen Düzanlatım Yöntemini etkili bir biçimde kullanabilir.Raporlar, tezler bildiriler , makaleler , bilimsel araştırma sonuçları v.b. öğretmence onaylatıp sunulabilir.
    e.Düzanlatım Yönteminde kaynak kişilere yani uzmanlara,sanatçılara,tarihi kişilere v.b. yer verilebilir. Kaynak kişiler,öğrencileri güdüleyebilir, yüreklendirebilir, hatta dersin etkili bir biçimde işlenmesini sağlayabilir.

    YETERSİZLİKLERİ
    Düzanlatım Yönteminin yetersiz yanları şu maddeler altında toplanabilir.
    a.Düzanlatım Yöntemiyle üst düzeydeki hedef davranışlar(Kavrama,Uygulama, Analiz ,Sentez, Değerlendirme, Değer verme, Örgütleme karakter haline getirme, Devinişsel alanın uyarılma basamağının dışındaki basamaklar)öğrenciye kazandırılmaz.
    b.Bu yöntemle öğrencini etkin katılganlığı çok az,bazen de hiç olmadığı için ,onun neyi ne kadar öğrendiği ders işlerken belirlenmez.İpucu ,dönüt,düzeltme ve pekiştireç gibi etkenler çoğu kez kullanılmayabilir.Bu yöntemle öğretmen etken,öğrenci ise çoğu zaman edilgendir.
    c.Öğrencilerin dikkatini toplamak,onların ilgisini çekmek,bütün bir ders süresince uyanık tutmak,bu yöntemde oldukça zordur.Yalnız bu zorluk,tutarlı bir biçimde hazırlanmış ders planlarıyla giderilebilir.
#17.10.2007 14:32 0 0 0