Türkiyenin İdari Yapısı - Açıköğretim
Son güncelleme: 06.04.2009 16:50
-
Türkiye'nin İdari Yapısı açıköğretim fakültesi
Türkiye'nin İdari Yapısı
"İdare kuruluşve görevleriyle bir bütündür ve
kanunla düzenlenir." hükmü TC Anayasasında yer
alır.
Ölüm cezasınıonaylama yetkisi TBMM'ye aittir.
Milli Güvenlik kurulu bir danışma kuruludur.
İdari rejimin uygulandığıdevletlerde teşkilat
açısından dikkati çeken nokta "Güçlü bir merkezi
idarenin oluşması" dır.
Türk idaresinin işleyişi ile ilgili özellikler:
İdari usullerin saptanmasında idareye de hizmetten
yararlananlara da güven duyulmaması
İdarenin verimli, etkin ve ekonomik çalışmasına
önem verme alışkanlığının yerleşememişolması.
Genel yönetimin, mahalli idareler üzerindeki
denetiminin oldukça ağır olması.
Sıkıbir merkezciliğe dayanması.
Hukuk devletini, polis devletinden ayıran en önemli
özellik "Devletin de hukuk kurallarıile bağlıolması"
Özel hayatın korunması, konut dokunulmazlığıgibi
koruyucu haklar, 1982 Anayasasında "Kişinin
Haklarıve Ödevleri" başlığıaltında yer almıştır.
Türkiye'de laiklik ilkesi ilk kez 1937 yılında anayasal
sisteme girmiştir.
İdarenin teşkilatlanmasına egemen olan ve idari
yapıya yön veren anayasal ilkeler, nitelik
bakımından daha çok Hukukla ilgilidir.
Türkiye'de idari yapının merkezden yönetime ağırlık
verilerek teşkilatlandırılmasında "Tekci" bir devlet
olmasının etkisi büyüktür.
Cumhurbaşkanı, vatana ihanetle suçlanması
durumunda, Yüce Divan tarafından yargılanır.
Bakanlar, hükümet programında yer alan
politikanın gerçekleştirilmesi için bakanlık
yöneticileri üzerinde etkili olabilirler.
Üst düzey yöneticiler kendi politikalarınıdeğil,
yasalar çerçevesinde hükümet politikasınıyürütmek
zorundadırlar.
Bakanlar geçici, bakanlık görevlileri kalıcıdır.
Bakanlıkça yürütülen hizmetlere egemen olan ve
devamlılık gösteren yöneticiler kendi yönlerinden
bakanıve politikasınıetkileyebilirler.
Hükümetin kuruluşu ile ilgili ifadeler.
Bakanlar Kurulu, başbakan ve bakanlardan oluşur.
Hükümetin Meclisten güvenoyu alması, hükümetin
kurulmasının değil, göreve devam etmesinin bir
şartıdır.
Başbakan, Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri
arasından atanır.
Başbakanca seçilen bakanların ataması
Cumhurbaşkanınca yapılır.
Milli Güvenlik Kurulu üyeleri. Cumhurbaşkanı,
Genelkurmay Başkanı, Dışişleri Bakanı, Başbakan
Devlet Denetleme Kurulunun hazırladığıraporlar
Cumhurbaşkanına sunulur.
Devlet Planlama Teşkilatının en yüksek organı
Yüksek Planlama Kuruludur.
Yüksek Denetleme Kurulu başkan ve üyeleri
Cumhurbaşkanıtarafından atanır.
Danıştayın idari görevleri:
Kanun tasarıve teklifleri hakkında görüşbildirmek.
İmtiyaz sözleşme ve şartlaşmalarınıincelemek.
Cumhurbaşkanlığıtarafından gönderilen işler
hakkında görüşbildirmek.
Tüzük tasarılarınıincelemek.
Mali konularıdüzenleyen yönetmelikler, yürürlüğe
konmadan önce Sayıştayın incelemesine sunulur ve
görüşü alınır.
Bucak müdürünün hangi bucakta görev yapacağını
Vali belirler.
Son yıllarda ülkemizde il sayısının artmasının temel
nedeni : Siyasi nedenler
Mahalli idarelerin görevleri belirtilirken ilgili
yasalarında Sayma yolu usulü benimsenmiştir.
Vali tarafından sunulan yıllık faaliyet raporunu
görüşüp onaylamak İl Genel Meclisinin görevidir.
İl özel idaresine ilişkin bütçe harcamalarınıVali
yapar.
Belediye kurulmasısüreci sırasında halk oylaması
sonuçlarınıalan vali, durumuİl Genel Meclisine
bildirir.
Köyün ortak malları: Otlak, Yaylak, Mektep, Cami
Belediye Meclislerinin üye sayısıBeldenin nüfusuna
göre saptanır.
Özel radyo ve televizyon kuruluşlarıile ilgili ifadeler:
Aynışirket bir radyo ve bir televizyon işletmesi
kurabilir.
Siyasal partiler özel radyo ve televizyon kuramazlar.
Programlarında belli oranda Türk halk ve Türk
sanat müziğine yer vermek zorundadırlar.
Yurt dışından Türkiyeye yönelik yayın yapan radyo
ve TV kuruluşlarına frekans, kanal ve kablo
kapasitesi tahsis edilemez.
Belediyeler, hizmet bakımından yerinden yönetim
kuruluşlarıarasında yer alır.
Ulusal güvenliğin açıkça gerekşi kıldığıhallerde veya
kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasının kuvvetle
ihtimal dahilinde olduğu durumlarda radyo,
televizyon yayınlarınıdurdurabilme yetkisi
Başbakana aittir.
ÜniversitelerarasıKurula sırasıyla üniversite
rektörleri başkanlık eder.
Senato, niteliği bakımından üniversitenin Akademik
bir organıdır.
Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Merkezi
Yükseköğretim Kuruluna bağlıdır.
Kamu iktisadi teşebbüslerini ve bunlara bağlı
müessese ve bağlıortaklıkları, mali, idari ve teknik
yönden sürekli olarak denetleyen organ Yüksek
Denetleme Kuruludur.
Anayasada Kamu İktisadi Teşebbüsleri şöyle
tanımlanmıştır: Sermayesini yarısından fazlası
doğrudan doğruya veya dolaylıolarak devlete ait
olan kamu kuruluşve ortaklıkları
Kamu iktisadi teşebbüslerine bağlıve tüzel kişiliği
olan müesseselerin yürütme organıMüessese
Müdürüdür.
İdarenin mahkeme kararlarına uyması, mahkeme
kararının kamu hizmetini aksatmamasıkoşuluna
bağlıdır.
İdarenin her türlü eylem ve işlemine karşıyargıyolu
açıktır.
İdare yargının işleyişine karışamaz; herhangi bir
öneride bulunamaz.
İdarenin yargısal denetimi anayasal bir ilkedir.
Türk idaresinin idari rejim sistemini
benimsemesinde Fransanın etkisi olmuştur.
Hukuk devletinin gerekleri:
Kanunların Anayasa uygunluğunun denetimi,
Kanuni idare, Kuvvetler ayırımı, Temel haklar
güvenliği
Yetki genişliği ilkesinin özellikleri:
Yetkinin merkez adına ve merkezin emir ve
talimatlarıdoğrultusunda kullanılması.
Yürütülen hizmetin yerel bir hizmet olabilmesi.
Kullanılan yetkinin merkeze ait bir yetki olması.
Yetkiyi kullananın merkezin memuru olması.
Genelkurmay başkanı, Cumhurbaşkanıtarafından
atanır.
Milli Güvenlik Kurulunun gündemi, Cumhurbaşkanı
tarafından düzenlenir.
Danıştay üyeliğine seçilebilmek için gereken
nitelikler:
Yükseköğrenim yapmışolmak.
Bakanlık, müsteşarlık, elçilik, valilik gibi görevlerde
bulunmuşolmak.
İdari yargıhakim ve savcılığıyapmışolma.
En az 20 yıl devlet hizmetinde çalışmışolmak.
İl genel meclisinin kararlarınıonaylamak, valinin
vesayet yetkisine örnektir.
Mahalli idarelerin kuruluşesaslarıKanun ile
düzenlenir.
Yerel yönetim seçimleri 5 yılda bir yapılır.
Bir yerde belediye teşkilatının kurulmasısüreci
içerisinde Danıştayın kararına da ihtiyaç vardır.
Hizmet yerinden yönetim kuruluşlarının ortaya
çıkışının başlıca nedeni:
Devletin vatandaşlara karşıüstlendiği hizmetlerin
artmasıve bunların merkezi idare içinde
yürütülmesinin güç olmasıdır.
Yükseköğretim Kurulunun yeni üniversite
kurulmasına ve gerektiğinde birleştirilmesine ilişkin
önerileri Milli Eğitim Bakanına sunulur.
Kamu iktisadi teşebbüslerinin idame ve yenileme
yatırımları, Teşebbüs yönetim kurulu kararıile
yapılır.
Kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşları: Ziraat
odaları, Türkiye barolar birliği, Türk tabipler birliği,
Esnaf ve küçük sanatkarlar derneği.
Memurluk mesleğinin özellikleri:
Liyakat sisteminin kamu görevlileri arasında
partizanlığıönleyen bir sistem olması.
Devlet memurlarıkanununda liyakat sisteminin
benimsenmişolması.
Bireylerin bilgi ve yeteneklerine göre belli bir
düzeyde memurluk mesleğine girmeleri.
Memurların hizmet sürelerine ve becerilerine göre
memurluk mesleğinde ilerlemeleri
Vali, kaymakam ve maiyet memurları, devlet
memurlarıkanununa göre Mülki idare amirliği
hizmetleri sınıfıiçinde yer alırlar.
Sakatların devlet memurluğuna alınmalarının
şartları, çalıştırılacaklarıişler yönetmelikle saptanır.
Devlet memurlarının, görevlerini yerine getirirken
anayasaya bağlıkalmalarıve yasalara saygılıolmak
zorunda olmaları, hukuk devleti ilkesinin bir
gereğidir.
Memurun derece yükselmesi, devlet memurluğunda
dikey yükselme demektir.
TBMM tarafından saptanan katsayıda, bütçe yılının
ikinci yarısıiçin değişiklik yapabilme yetkisi
Bakanlar kuruluna aittir.
Aylıktan kesme cezasıverilen bir memurun brüt
aylığından otuzda biri ile sekizde biri arasında
kesinti yapılabilir.
Disiplin amirleri tarafından verilen uyarma ve
kınama cezalarına karşı, itiraz bir üst disiplin
amirinin bulunduğu durumlarda üst disiplin amirine
yapılır.
Askerlikten terhisinden sonra süresi içinde göreve
başlamayan bir memur, memurluktan çekilmiş
sayılır.
Bazıkamu hizmetlerinin idari sözleşmelerle özel
kişilere bırakılmasına imtiyaz yolu adıverilir.
Kamu hizmetinin özellikleri: Kural olarak sürekli
hizmetlerden olması. Nesnel olarak sunulması,
Kamuya yararlıbir hizmet olması, kural olarak
kamu kuruluşlarınca sağlanması.
Olağanüstü hal ilan etme yetkisi, Cumhurbaşkanının
başkanlığında toplanan bakanlar kuruluna aittir.
İdare hukuku alanında devletin sorumluluğu ilkesi
yönünde asıl gelişme, ilk kez 1961 anayasasından
sonra olmuştur.
Başbakan ya da bakanların Yüce Divana
gönderilmesine yol açan siyasi denetim yolu Meclis
soruşturmasıdır.
İdari sözleşmelerden doğan davalar Tam yargı
davasına konu olabilir.
Milli Güvenlik kurulu bir danışma kuruludur.
Türk idaresinin özellikleri:
Kamu görevlilerinin Cumhuriyet döneminde eskiye
göre düzenli bir biçime kavuşturulması.
Fransız idaresinin etkisiyle idari rejim sistemini
benimsenmesi
Teşkilet yönünden güçlü bir merkezciliğin oluşması.
İdari kuruluşlarda görev ve sayısal yönden büyüme
eğiliminin olması
Özel hayatın korunması, konut dokunulmazlığıgibi
koruyucu haklar, 1982 anayasasında "Toplantıhak
ve hürriyetleri" başlığıaltında yer almıştır.
Bakanların görevleri: Bakanlıktaki tüm kamu
görevlilerinin hiyerarşik amiri olması, Bakanlığın en
üst amiri olması, İta amiri olması, Bakanlığıtemsil
etmesi.
Devlet Planlama Teşkilatının görevleri:
Kalkınmada öncelikli yörelerin gelişmesini
sağlayacak önlemleri saptama.
Ülkenin her türlü kaynak ve imkanlarınısaptama
Kalkınma planlarıile yıllık programlarıhazırlama.
Bölgesel veya sektörel bazda gelişme programları
hazırlama
Mali konularıdüzenleyen yönetmelikler, yürürlüğe
konmadan önce Sayıştayın incelemesine sunulur ve
görüşü alınır.
Anayasaya göre, illerin idaresinde Yerinden yönetim
ilkesi uygulanır.
Mahalli idarelerin kuruluşesaslarıKanun ile
belirlenir.
Belediye meclisinin görevleri. Bütçeyi kabul etmek, İş
programlarınıkabul etmek, Belediyeye ait vergi ve
resimlere ilişkin tarifeleri kabul etmek, Kamu
hizmeti imtiyazıvermek.
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, bütçe bakımından
TBMM ile ilgilidir.
Yüksek öğretim kurumlarında görevli öğretim
elemanları: Okutmanlar, Yardımcıdoçentler,
Öğretim görevlileri, Araştırma görevlileri.
Kamu iktisadi teşebbüslerinin özelikleri:
Kuruluşamaçlarıdışında faaliyette bulunamama
Tüzel kişiliklerinin olmaması.
Bakanlar kurulu kararıile kurulma.
İlke olarak özel hukuka tabi olma.
Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının
organlarının görevlerine YargıOrganıkararıyla son
verilebilir.
Memurluk mesleğinin özellikleri:
Bireylerin, bilgi ve yeteneklerine göre, belli bir
düzeyde memurluk mesleğine girmeleri
Memurların hizmet sürelerine ve becerilerine göre
memurluk mesleğinde ilerlemeleri
Liyakat sisteminin kamu görevlileri arasında
partizanlığıönleyen bir sistem olması.
Devlet memurlarıkanununda liyakat sisteminin
benimsenmişolması.
Özürlülerin devlet memurluğuna alınmalarının
şartları, çalıştırılacaklarıişler yönetmelikle saptanır.
Verem, kanser gibi uzun süreli hastalıklara
yakalanan memurlardan 10 yıla kadar hizmet süresi
olanlara, kural olarak 18 aya kadar hastalık izni
verilebilir.
İlkokulu bitirmişbir kişi memuriyete 15.dereceden
başlar.
Yan ödeme deyimi içine girenler: Özel hizmet
tazminatı, İşgüçlüğü zammı, eleman teminindeki
güçlük zammı, işriski zammı.
Devlet Memurlarıkanununda öngörülmüşdisiplin
cezaları: Kınama, Uyarma, Aylıktan kesme, Devlet
memurluğundan çıkarma.
Memurun, memurlukla bağdaşmayan bir görevi
kabul etmesi durumunda memurluğu sona erer.
İdari kolluk faaliyetlerinin yargısal denetimi esas
olarak idari yargıdüzenince yapılır.
İdarenin takdir yetkisine uygulanan yargısal
denetimin içinde olanlar:
Takdir yetkisinin yasal sınırlar içinde kullanılıp
kullanılmadığı
Takdir yetkisi kullanılırken hukuka aykırıbir tutum
ve davranışiçine girilip girilmediği
Takdir yetkisinin kamu yararıiçin kullanılıp
kullanılmadığı.
Takdir yetkisi kullanılırken yasalardaki özel şartlara
uyulup uyulmadığı.
İdari işlemlerin öğeleri: Şekil, Sebep, Yetki, Amaç
Öğrenci disiplin yönetmeliği kural işlem
niteliğindedir.
İdari işlemler üzerindeki hiyerarşik yetkiler:
Üst, emri altında bulunan kimselerin işlemlerini her
zaman denetlemek yetkisine sahiptir.
Üst, asta emir ve yön verebilir.
Üst, astın işlemlerini yerindelik yönünden de
denetleyebilir.
Üst, astın yaptığıişlemlerin uygulanmasını
geciktirebilir.
İdari işlemlerin hukuka uygunluğunun denetllenmesi
sırasında göz önüne alınan unsurlar: Maksat, Şekil,
Yetki, Konu
Tam yargıdavasına konu olanlar:
İdari sözleşmelerden doğan davalar, İdareye karşı
açılacak tazminat davaları, Kamu kurumlarına ait
taşıtların yol açtığızararlara ilişkin davalar, Haksız
olarak idarenin malvarlığına geçmişbir malın geri
verilmesine ilişkin davalar.
Adli yargıdüzeni içinde yer alan mahkemeler: Devlet
Güvenlik Mahkemesi, Asliye Ceza Mahkemesi, İş
Mahkemesi, Ticaret Mahkemesi.
- Türkiyenin İdari Yapısı - Açıköğretim Konusuna Benzer Konular
- Cüneyt Arkin (Türkiyenin Lee'si) 26.05.2004
- Cilt Yapisi 22.07.2004
- TÜRKİYENİN EN İYİ ÜNİVERSİTESİ 20.08.2004
- türkiyenin sanatcilari 14.09.2004
- Dna Yapısı 22.03.2009
- Plastik Gıda Ambalajı 06.04.2009 16:50