1. Ana Sayfa
  2. Eğitim
  3. Türk Vergi Sistemi - Açıköğretim

Türk Vergi Sistemi - Açıköğretim

Son güncelleme: 03.04.2008 10:11
XMaSteR XMaSteR foto
  • Türk Vergi Sistemi açıköğretim fakültesi ders notları

    Türk Vergi Sistemi
    Gelir Vergisi Kanununa göre, gelirin gerçeklik
    özelliği muhasebe denetimini gerekli kılar.
    Vergi borcunun meydana gelebilmesi için gerekli
    olanlar: Vergiyi koyan bir kanunun bulunması.
    Bütçe kanunu ile izin verilmesi. Vergiyi doğuran
    olayın gerçekleşmesi. Verginin tarh edilmesi.
    Kanunda özel olarak sayılan ticari kazançlar: Maden
    ocağıişletilmesi. Coberlik faaliyetleri. Özel okul
    işletilmesi. Gayrimenkul alım satım işiyle sürekli
    uğraşılması.
    Bir vergilendirme döneminde dönem sonu
    özsermayesi 40 milyar, dönembaşıözsermayesi 25
    milyar olan 1.sınıf tüccar A'nın aynıdönemde
    işletmeden çektiği değer, 6 milyar ve işletmeye
    eklediği değer 4 milyar olduğuna göre A'nın ticari
    kazancı17 milyardır. 40-25=15, 15-4=11, 11+6=17
    Dönembaşımal mevcudu 3, dönem içi mal alışları2,
    kira tel ve aydınlatma gideri 1, dönemsonu mal
    mevcudu 4, dönem içi yapılan satışlar 3 milyardır.
    Bu bilgilere göre 2.sınıf tüccar B'nin ticari kazancı1
    milyardır. gider:3+2+1=6, gelir: 3+4=7, 7-6=1
    1.sınıf tüccar A'nın işyeri aydınlatma, ısıtma,tel ve
    işçilik giderleri 4, işçiler için ödenen sigorta primleri
    1 milyar, demirbaşamortismanları500 milyon, işyeri
    emlak vergisi 500 milyon ve ödemişolduğu para
    cezaları500 milyon olduğuna göre tüccar A'nın
    hasılattan indireceği gider 6 milyardır.


    4+1+0,5+0,5=6 , ceza inmez.
    Dar mükellefiyete tabi ve kara ulaştırma işleriyle
    uğraşan mükellefin 1999 yılında elde ettiği hasılat 50
    milyar olduğuna göre mükellefin vergiye tabi geliri 6
    milyardır.50*%12=6 milyar.
    Serbest meslek kazancıelde edenler yatırım
    indiriminden yararlanamaz.
    Eskişehir organize sanayi bölgesinde 1999 yılında 60
    milyar tutarında yatırımıgerçekleştiren 1.sınıf
    tüccar A'nın yararlanacağıyatırım indirimi 60
    milyardır.
    Zirai kazancın tesbitinde gider olarak indirilenler:
    İşletmeyle ilgili ilama dayalıtazminatlar. İşçilerin
    yemek ve tedavi giderleri. Tohum ve gübre giderleri.
    Kira giderleri
    Serbest meslek faaliyetinde bulunan kollektif şirketin
    geliri "serbest meslek kazancı" gelir unsurunun
    kapsamına girer.
    Biletle girilen yerlerde, faaliyette bulunan dar
    mükellefin safi serbest meslek kazancı: Hasılattan
    resimler çıkarıldıktan sonra elde edilen tutarın
    yarısıdır.
    Serbest meslek faaliyetinin özellikleri: Faaliyetin
    bağımsız olması. Şahsi sorumluluk altında yapılması.
    Uzmanlığa dayanması. Faaliyetin sürekli olması.
    TBMM üyelerine faaliyetleri dolayısıyla ödenen para
    ve benzeri menfaatler kazanç türlerinden ücret


    içinde vergilendirilir.
    Yıllık özel indirim tutarı113 400 000 TL olarak
    kabul edildiğinde, çalışma gücünün %80'ini yitirmiş
    olan hizmet erbabının yararlanacağısakatlık
    indirimi 113400000*8=907200000 TL dir.
    Gayrimenkul sermaye iradının tespitinde gider
    olarak indirilenler: Aydınlatma ve ısıtma giderleri.
    İdare giderleri. Sigorta giderleri. Kiralanan mallar
    için ödenen vergi, resim ve harçlar.
    1999 yılında satın alınan bir gayrimenkul yıllık 1
    milyar TL'ye kiraya verilmiştir. Herhangi bir kira
    takdiri yapılmamışolan bu binanın vergi değeri 40
    milyar TL'sıolduğuna göre 1999 yılıemsal kira
    bedeli 2 milyardır. 40*%5=2
    Menkul sermaye iradıolan gelirler: Hisse
    senetlerinin vadesi gelmemişkuponlarının satışından
    elde edilen gelirler. Mevduat faizi. Hisse senetleri kar
    payı. İştirak paylarından doğan kazançlar.
    Mükellef A 1999 yılında B anonim şirketinden 30
    milyar TL kar payıelde ettiğine göre mükellefin
    vergi alacağı6 milyardır. 30*1/5=6
    Ferdi bir işletmenin kanuni mirasçılara devrinden
    doğan kazançlar vergilendirilmeyecek değer artış
    kazancıdır.
    Değer artışkazançlarının tespitinde maliyet bedeli
    bilinmiyorsa maliyet bedeli yerine takdir
    komisyonlarınca belirlenecek bedel esas alınır.


    Hilafına hüküm olmadıkça gelir vergisi, mükellefin
    veya vergi sorumlusunun Beyan işlemi üzerine tarh
    olunur.
    Gelirden yapılacak mahsup ve indirimler: Geçmişyıl
    zararları. Özel indirim. Sakatlık indirimi. Yabancı
    ülkelerde ödenen vergiler
    Kaynakta kesintiye tabi tutulan vergiler, vergi
    sorumlusu tarafından vergi dairesine ödenir.
    Münferit beyanname, kazanç ve iratların iktisap
    tarihinden itibaren en geç 15 gün içinde verilmelidir.
    Müteşebbisin işe başladığızaman işletmeye koyduğu
    ekonomik değerlerin toplamına sermaye denir.
    Basit usule tabi olan mükelleflerin defter tutma
    zorunluluklarıyoktur.
    Dönem sonu özsermayesi 30 milyar TL, dönem başı
    özsermayesi 25 milyar TL olan çiftçi A'nın
    işletmeden çektiği değer 2 milyar TL, işletmeye
    eklediği değer ise 3 milyar TL dir. Buna göre çiftçi A
    nın zirai kazancı4 milyardır. 30-25=5, 5+2=7, 7-3=4
    Konser veren müzik sanatçılarının, gümrük
    komisyoncularının, serbest meslek faaliyetinde
    bulunan kollektif şirket ortaklarının, dava
    vekillerinin kazancıSerbest meslek kazancıdır.
    Ücretin safi tutarının belirlenmesinde indirilecek
    giderler: Kamu kuruluşlarıiçin yapılan yasal
    kesintiler, emekli sandıklarına yapılan ödemeler,
    sahıs sigortasıprimleri, özel indirim


    Başka bir geliri olmayan mükellef A 1999 yılında bir
    gayrimenkulünü mesken olarak kiraya vermişve
    yıllık 3 240 000 000 TL kira geliri elde etmiştir. Buna
    göre, götürü gider indiriminden yararlanan
    mükellefin vergiye tabi kazancı2 250 000 000 TL dir.
    (İstisna tutarı240 000 000 TL olarak
    uygulanacaktır.) 3 240-240=3000 , 3000*%25=750,
    3000-750= 2 250
    Alacak faizi menkul sermaye iradıdır.
    Ücret,mevduat faizi, konut kirası, tahvil faizi vergi
    kesintisine tabidir. İşyeri kirasıvergi kesintisine tabi
    değildir.
    Tutulmasızorunlu olan defterlerin veya verilen
    beyannamelerin gerçek durumu yansıtmadığına dair
    delil bulunursa vergi Res'en tarh yöntemi
    kullanılarak tarh edilir.
    1999 yılında yalnız gayrimenkul sermaye iradıelde
    eden mükellefler, beyannamelerini Ocak ayında
    vermek zorundadırlar.
    Türkiye'de vergi beyannamelerinin ancak %4-5 inin
    denetim elemanlarınca incelenip diğer mükelleflerin
    denetlenememesinin en önemli nedeni denetim
    elemanlarının yeterli bilgi düzeyine sahip
    olmamalarıdır.
    Gelir vergisi mükellefleri ile sermaye şirketleri her
    yıl Mayıs ayınnın sonuna kadar vergi tarhına esas
    olan kazançlarıile bunlara isabet eden vergi
    tutarlarınıgösteren levhayımerkezlerine veya
    şubelerine asmak zorundadırlar.


    Halktan katılım belgeleri karşılığında toplanacak
    paralarla, belge sahipleri adına riskin dağıtılması
    ilkesi ve inançlımülkiyet esaslarına göre menkul
    kıymet yatırım portföyü işletmek amacıyla kurulan
    mal varlığıolarak tanımlanan menkul kıymetler
    yatırım fonlarıBankalar tarafından kurulabilir.
    Yalnız ortaklarıyla işyapan bir tüketim
    kooperatifinin gıda ve giyecek işhacmi 5 milyar TL;
    genel işhacmi 10 milyar TL ve dönem sonu safi
    kazancı2 milyar ise kooperatifin vergiye tabi kazancı
    1 milyar TL'dır 5/10* 2=1 risturn istisnasıdır. 2-1=1
    milyar vergiye tabi kazançtır. Risturn istisnası=
    (Ortaklarla işhacmi/Genel işhacmi) * Dönem sonu
    safi kazanç
    Kurumun tesis edilmesi veya yeni bir şube açılması
    nedeniyle ve karşılığında maddi bir kıymet elde
    edilmeden yapılan ve kurumlar vergisinde matrahın
    saptanmasında indirimi kabul edilen gider ilk tesis ve
    örgüt gideridir.
    Kurumlar vergisi kanununa göre indirilebilecek
    giderlerden biri Faizsiz kredi verenlere ödenen kar
    paylarıdır.
    İnfisah, iflastan başka bir nedenden kaynaklanmışsa
    tasfiyenin başlangıç tarihi infisahın Ticaret siciline
    tescil ettirildiği tarihtir. İflas varsa ticaret
    mahkemesinde iflasın açılma tarihidir.
    Özel hesap dönemi 1 Ekim 1998-30 Eylül 1999
    tarihleri arasında olan bir kurum, kurumlar vergisi
    beyannamesini hesap döneminin kapandığıayı


    izleyen 4.ay içinde vermek zorundadır. Ocak 2000
    Doğal afetler nedeniyle inşa edilen binalarda geçici
    muafiyet 10 yıl süreyle uygulanır.
    Motorlu Taşıtlar vergisi, taşıtların kayıt ve tescilin
    yapıldığıvergi dairesince her yılın Ocak ayıbaşında
    yıllık olarak tahakkuk ettirilir.
    Veraset yoluyla intikallerde ölüm Türkiye'de
    meydana gelmişve mükellefler de Türkiye'de
    meydana gelmişve mükellefler de Türkiye'de
    bulunuyorlarsa, Veraset ve İntikal Vergisi
    beyannamesi 4 ay içinde verilmelidir. Mükellef
    yabancıülkede ise 6 ay içinde verilmelidir.
    Katma değer vergisinde matraha dahil edilenler:
    Yükleme ve boşaltma giderleri. Faiz. Sigorta
    giderleri. Vade farkı.
    Bir takvim yılıiçinde ayrıayrıişlemlerle hem vergi
    ziyaına neden olan hem de usulsüzlük suçu işleyen
    mükellefe her iki suç için ayrıayrıceza kesilir.
    1.1.1999 tarihinden itibaren işlenen bir vergi suçu ile
    vergi kaybına sebebiyet verilirse Vergi ziyaıcezası
    uygulanır.
    Temyiz davalarında Danıştay bir üst derece
    mahkemesi olarak görevlidir.
    Vergiye müteallik hesaplarda veya vergilendirmede
    yapılan hatalar yüzünden haksız yere fazla veya
    eksik vergi istenmesi veya alınmasıhalinde
    Düzeltme'ye başvurulur.


    Borçlu belirli sürede teminat göstermemişolursa,
    Borçludan teminat istenmesini gerektiren durumlar
    varsa, Borçlunun ikametgahıbilinmiyorsa, Borçlu
    kaçmışsa ihtiyati hacze gidilemez.
    Gelir Vergisi Kanununun ikametgahıTürkiye'de
    bulunanlarıTürkiye'de yerleşmişkabul etmesi Tam
    mükellefiyet vergicilik kavramının bir gereğidir.
    Limited şirket ortaklarının kazancıticari kazanç
    olarak vergilendirilemez.
    Yeni işe başlayanlar basit usulde vergilendirilir.
    Yeniden değerleme oranının %80 olarak
    belirlendiğini varsayarsak 1999 yılında teşvik
    belgesiz yatırımlarda uygulanacak olan değerleme
    oranıyüzde sıfır olur.
    Zirai kazancın gerçek usulde tespitinde indirilecek
    giderler: Tohum, gübre, yem ve ilaç giderleri.
    İşletmede çalışanlara ödenen ücretler. Kira karşılığı
    kullanılan üretim araçlarıiçin yapılan ödemeler.
    İşletmeyle ilgili olarak ödenen sözleşmeye dayalı
    tazminatlar.
    Doktor, Gümrük komisyoncuları, Dava vekilleri,
    Konser veren müzik sanatçılarıserbest meslek
    erbabıdır.
    Ücreti asgari ücrete bağlıolarak tespit edilenler:
    Kazançlarıbasit usulde tespit edilenlerin yanında
    çalışanlar. Serbest meslek erbabıyanında çalışanlar.
    Gayrimenkul sermaye iradıelde edenlerin yanında
    çalışanlar. Özel inşaatlarda çalışan işçiler.


    1999 yılında 2 240 000 000 TL mesken kirasıelde
    eden, başka bir geliri olmayan ve götürü gider
    indiriminden yararlanmak isteyen mükellef A'nın
    vergiye tabi kazancı1 500 000 000 TL'dir. ( İstisna
    240 000 000 TL olarak dikkate alınacaktır. ) 2 240 -
    240=2000, 2000*25/100=500 milyon. , 2milyar-500
    milyon=1 500 000 000
    1999 yılında bir kurumdan 21 000 000 000 kar payı
    alan tam mükellef bir gerçek kişinin 1999 yılında
    vergi alacağı4 200 000 000. Vergi alacağı%20 dir.
    Diğer kazanç ve irat olarak menkul kıymetlerin
    elden çıkarılmasında iktisap bedeli tevsik
    edilemiyorsa Rayiç bedel iktisap bedeli olarak kabul
    edilir.
    Serbest meslek erbabına yapılan ödemeler gelir
    vergisi kesintisine tabidir.
    1 milyar TL tutarındaki vergi borcunu vade
    tarihinden itibaren 6 ay sonra ödeyen mükellefe
    tahakkuk ettirilecek gecikme zammı600 000 000 TL
    dir. Her ay %10 gecikme zammıalınır. 1 milyar* %
    60=600 milyon.
    Vergi denetim elemanlarınca yapılan vergi
    incelemesinin temel amacıvergi alacağınıgüvence
    altına almaktır.
    Kurumlar vergisi mükellefi olan kooperatiflerin
    özellikleri: Tüzel kişiliğe sahip olmamaları.
    Kooperatiflerin en az 7 üye ile kurulması. Kar
    amacıyla kurulmaması. Ortakların değişir nitelikte
    olması.


    X Anonim şirketi 1999 yılında 100 milyar TL kurum
    kazancıelde etmişve aynıyıl Bakanlar Kurulunca
    vergi muafiyeti tanınan bir vakfa makbuz karşılığı
    15 milyar TL bağışta bulunmuştur. Buna göre, 1999
    yılında kurumun indirebileceği bağışve yardım
    tutarı5 milyar TL 'dir. 15-5=10 milyar indirme.
    100*%5=5 milyar indirilecek.
    Tasfiye karı, tasfiye durumundaki bir kurumda vergi
    matrahınıoluşturur.
    Vergi değeri 10 milyar TL olarak beyan edilen ve 5
    yıl süre ile geçici muafiyetten yararlanan bir mesken
    için ödenecek emlak vergisi 7 500 000 TL'dir.
    Muafiyetten yararlanılacak miktar, vergi değerinin
    1/4'üdür. 10 milyar*1/4=2 500 000 000 vergi dışıdır.
    Ödenecek vergi 7.5 milyar üzerinden ödenecek.
    Mesken vergisi binde 1 dir. 7.5*1/1000=7.5 milyon
    Veraset ve intikal vergisinde, veraset yoluyla
    intikallerde vergi, ölen kişinin ikametgahının
    bulunduğu yerdeki vergi dairesidir.
    Katma değer vergisinde, bir mal üzerindeki tasarruf
    hakkının malik veya onun adına hareket edenlerce,
    alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesine
    Teslim denir.
    Katma değer vergisi matrahına Taşıma ve yükleme
    giderleri, Sigorta giderleri, Komisyon, Vade farkı
    dahil edilir.
    Bölge idare mahkemeleri bölgenin coğrafi durumu
    göz önüne alınarak Adalet Bakanlığıtarafından
    kurulur.

    Mükellef bir belediye vergisi için vergi davasıaçma
    süresi geçtikten sonra 5 yıllık zamanaşımısüresi
    içinde vergi hatasının düzeltilmesi yoluna gitmişve
    isteği reddedilmiştir. Bu durumda mükellef şikayet
    yoluyla Belediye Başkanına başvurabilir.
    Kararların düzeltilmesinin nedenleri: Kararlara
    etkisi olan iddiaların kararda karşılanmaması.
    Kararda birbirine aykırıhükümler bulunması.
    Kararların usule aykırıbulunması. Kararların
    kanuna aykırıbulunması.
    Borçlunun mallarınıkaçırmasıtehlikesi olduğu
    durumlarda İhtiyati haciz'e başvurulur.
#03.04.2008 10:11 0 0 0