1. Ana Sayfa
  2. Eğitim
  3. Biyoçöp ve Kompost Nedir? Nerede Kullanılır

Biyoçöp ve Kompost Nedir? Nerede Kullanılır

Son güncelleme: 13.09.2008 00:14
MaRaBoGLu61 MaRaBoGLu61 foto
  • Gerek evlerde gerekse sanayinin değişik dallarında ortaya çıkan ve "çöp" adı verilen atıkların büyük kısmını organik bileşikler teşkil etmektedir.
    Hatırı sayılır miktarlarda ortaya çıkan bu atıkların sistematik şekilde toplanması ve uygun ortam şartları temin edilmek suretiyle kompostlaştırma yolu ile ayrıştırılması, hümüsleştirilmesi sağlandığında suni gübrenin bir tamamlayıcısı
    olarak zirai toprak için sürekli bir karbon, azot, fosfor, potasyum sağlayan kaynak haline gelmektedir. Bu hali ile bilinen gübreye önemli bir destek sağlanırken çevre temizliğinde de çok önemli adımlar atılacaktır

    Evde, işyerinde, sanayi ve bahçede oluşan mikroorganizmalar tarafından kolay ayrışan organik bileşiklerin ayrışma sonucunda oluşturduğu stabil mineralize olmuş üründür. Buna atık su arıtma tesislerinde oluşan arıtma çamurları da katılmaktadır. Aynca bir dizi yapı verici, ayrışmayı iyileştirici ve hızlandırıcı maddeler de ilave edilmektedir.
    Kentsel atıkların kompostlaştırılması olayı hiç de yeni bir olay değildir. Tarihçesi hayvancılığı fakir olan Çin ve Hindistan'daki binlerce yıl öncesi uygulamalara kadar dayanmaktadır.
    Yapay gübre 1860 'lı yıllarda Justus Uebig sayesinde bulunup, verim artırımı için ön plana çıkarılınca, artık humusa gerek kalmadan anorganik gübrelerle iyi bitki yetiştirilebileceği zannedildi. Bu nedenle de toprak sadece bir yetiştirme ortamı olarak algılandı. Bu felsefe ile olaya yaklaşınca da bir kap ve bir çözelti üretim için yeterli idi. Hidroponik bitki yetiştirme yöntemi bu düşünceden kaynaklandı. Ancak hidroponik yöntemle yetiştirilen bitkilerin bir kaç nesil sonra reproduksiyon özelliklerini kaybettikleri gözlendi. Aynı gözlem toprakta sadece yapay gübre ile yetiştirilen bitkilerde de yapıldı.
    Bütün bu sonuçlar uzun süreli deneylerden sonra elde edildi.
    Bu uygulamaların sonunda bitki hastalıklarının ve zararlılarının sayısı artmış verim azalmaya başlamıştır. Verimin azalmasını durdurmak için yoğun bir pestisid kullanımı başlamıştır. Sonuçda da yoğun bir gıda ve çevre kirlenmesi söz konusu olmuştur.

    Organik maddelerin, özellikle biyoçöp içinde bulunan atıkların kompostlaştırma yolu ile ayrıştırılması, hümüsleştirilmesi bu nedenle en akılcı ve en doğal ekolojik - ekonomik bir çevrim, geri kazanım olarak görülmelidir. Organik maddeler (biyoçöp) ziyan edilmemelidir.
    Bakteri, mantar, aktinomüsellerin işbirliği ile bu organik bileşikleri parçalatıp hümüsleştirmek en "çevre dostu" yaklaşım tarzı olmaktadır. Oksijenli ortamda kolay aynşan bileşikler karbondioksit ve suya ayrışmakta ve bu arada ortama ısı verilmektedir.
    Bu ısı da ortamın sıcaklığını artırmaktadır. Aynşma sırasında mikroorganizmaların ****bolik faaliyetleri sonucu oluşan antibiyotikler de patojen organizmalara öldürücü etki yapmakta ve onları elimine etmektedir.
    Ayrıca ortam sıcaklığının 70°C'ye kadar çıkması da pastörizasyon etkisi yapmaktadır. Ancak mikroorganizmaların rahat faaliyet gösterebilmeleri, yeterince besin maddelerine ulaşabilmeleri oksijen alabilmeleri için homojen bir dağılımın gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu ya dinamik sistemlerde sürekli karıştırmakla olur ya da statik sistemlerde olduğu gibi zaman zaman aktarmak ve böylece de karışımı gerçekleştirmekle olur. Dinamik ve statik sistemlerin dışında her ikisinin kombinasyonundan oluşan dinamik/ statik sistemler de vardır.
    Kompost'un oluşmasında biyoçöpün içinde bulunan azot ve karbonun birbirine oranı ayrışmada aktif rol alan mikroorganizmaların besin maddesi ihtiyaçlarını optimum bir şekilde karşılanması için çok önemlidir. Çeşitli biyoçöplerdeki bu oranı ideal karışımı oluşturmak veya oram teknik olarak sağlamak açısından mutlaka bilmekte yarar vardır.
    Bir kompostlaştırma yerinde veya tesisinde bir madde bilançosu analizi yapıldığında uygulanan yönteme ve yöreye bağlı olarak çeşitli sonuçlar alınabilir

    Biyoçöp'de Motivasyon ve Uygulamanın Programlanması
    Artan çevre bilinci ve artan çöple birlikte deponi hacmi ihtiyacı insanları, özellikle yöneticileri vatandaşla iletişimi! çalışmaya zorladı ve zorlamaktadır.
    Bu konuda elele ve birlikte çalışmak gerekmektedir.
    Bireylerin görüşü ve katkısı alınmadan çöp ve katı atık sorununu çözmek imkansızdır. Halk ve yöneticiler elele birbirlerini çok iyi anlayan taraflar olarak ve tüme varımcılık anlayışı içinde bu sorunu geleceğimiz için çözeceklerdir. Birey olarak katkımız kaynağında çöp ve katı atığın olabildiğince en az oluşmasına katkıda bulunmaktır.
    Biyoçöp de buna yaklaşımın bir parçasıdır. Halk bu konuda motive edildikten, ikna edildikten sonra "Biyoçöp'ün" ayrı biriktirilmesi ve atılması yaşamının bir parçası gibi gelecek ve kendisi buna sahip çıkacaktır. Sahip çıkan insanlar da
    bunu yayacak ve gerçekleşmesini sıkı sıkı izleyecek, kontrol altında tutacaktır. Halka mal etmek çok önemli ve ilk adımdır.
    Biriktirme - toplama - taşıma - değerlendirme - pazarlama ve nihai bertaraf etme işlem zinciri de kusursuz organize edilmek zorundadır.
    O halde kısmî hedefler ve amaçlar :

    *
    Ekonomik ve teknik açıdan uygulanması mümkün mü?
    *
    Deponi hacmi tasarrufu ne kadar ?
    *
    Çöp toplama kabı hacmindeki değişim nasıl?
    *
    Toplama sistemi nasıl etkilendi ve değişti ?
    *
    Değerlendirme sonucu oluşan ürün nasıl ve nerede satılabilir veya kullanılabilir ?
    *
    Kalitesi nedir ?
    *
    Pratik olarak kullanma olanakları ?
    *
    Halkın benimsemesi ve ona bağımlılığı?
    *
    Uygulamaya katılma isteği olanların oranı?
    *
    "Biyoçöp" toplamanın diğer değerlendirme uygulamalarına etkisi (örn. bireysel olarak kompostlaştırma, kağıt toplama, kumbaralara atma, torba ile toplama, çöp bidonuna atma, v.b.)

    Kompostun Kalitesi Nasıl Belirlenmeli ve Kontrolü Nasıl Yapılmalıdır?
    TSE ve/veya Çevre Bakanlığı kompost için bir kalite normu oluşturup koymak zorundadır.
    Buna göre kompost üreten sislerde hem proses tekniklerini iyileştirmek, hem de kompostlaştırma için gerekli olan hammaddeyi sürekli olarak aynı kalitede temin etmeye ve bunu organize etmeye çalışacaklardır. Böylece "Biyoçöp"
    uygulaması anlamlılığını kanıtlayacak ve yaygınlaşacaktır.
    Ancak Normu (Standart'ı) tutturmanın elemanları şunlar olmalıdır :

    *
    Yeminli, güvenilir laboratuarlar tarafından kontrol (sürekli ve bağımsız olarak denetleme)
    *
    Kendi kendini kontrol (ayrışmanın seyrinin dokümantasyonu)
    *
    Ürün kalitesini standardize etmek
    *
    Ürün kalitesinin damgalanması
    *
    Ürünün önemli özelliklerinin ve içeriğinin deklare edilmesi
    *
    Uygulama kurallarının tarif edilmesi

    Sürekli kompost kullanmanın yararlan ne olabilir?

    *
    Hasatla topraktan uzaklaştırılan organik maddenin yerini alır, toprağın humus çevrimini dengeler
    *
    Topraktaki canlı yaşamı teşvik eder ve organizmaların sayısı artar.
    *
    Toprağa ve bitkilere az da olsa ana besin maddeleri ve mikro besin maddeleri sunarak katkıda bulunur.
    *
    Ağır bünyeli topraklarda boşluk hacim oranım artırarak toprağın su ve hava bilançosunu iyileştirir.
    *
    Hafif bünyeli topraklarda da besin maddesi ve su tutma yeteneği artırılır.
    *
    Asitik toprakların pH'sı artar.
    *
    Toprak akması, yıkanması ve erozyonu önlenir.

    Kompost nasıl etki eder?
    İyi ayrışmış, olgun kompost sürekli olarak humus maddesi, karbon, azot, fosfor, potasyum ve çok sayıda iz element kaynağıdır. Olgun kompost ile mikroorganizmaların sürekli ve uyumlu bir şekilde topraktaki mikroekosistemde faaliyet göstermeleri sonucunda sanki bitkilere sürekli bir besin maddesi akışı
    sağlanır. Böylece de toprak verimliliğine süreklilik getirerek çok önemli katkısı sağlar.
    Kompost ile ticari gübre birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısıdır. Biri tek başına tüm yeterli besin maddelerini içeremeyeceği gibi, diğeri de tek başına
    tüm organik maddeyi içeremez ve toprağın o ihtiyacını karşılayamaz. Kompost ve suni gübre bir bütünün iki parçasıdırlar.


    Bu alanlarda kompost nasıl kullanılmalıdır?
    Kompostun sürekli olarak parçalanması ve toprakla kaynaşması için rutubete ve oksijene ihtiyacı vardır.
    Karadeniz bölgesi gibi yağış alan bölgelerde kompost arazinin yüzeyine ayılmalıdır, derine girerse oksijensiz kalacağı için çürüme başlar.
    Akdeniz,Ege, İç Anadolu, Güney Anadolu, Doğu Anadolu gibi yağışı az olan bölgelerin özellikle kumlu topraklarında yaklaşık 20 cm toprağın içine istenmelidir. Bu durumda yağışlardan ve/veya sulamalardan sonra bu humus tabakasının çok iyi bir su tutma tabakası görevi gördüğü gözlenecektir.
    Mütecanis dağıtım için hayvan gübresi yayma makinesi bu amaç için kullanılabilir.
    Hangi miktarlarda verilmelidir?
    Kumlu topraklarda metrekareye 5 kg kompost her yıl veya her iki yılda bir uygulanabilir.
    Tarla tarımında:Sonbahar veya ilkbaharda her iki veya üç yılda bir 20-50 ton/ha olarak ve iklim koşuluna göre yüzeysel veya yüzey altına işlenerek verilebilir.
    Eğer tarlada çapa bitkileri ekili ise, o zaman bu bitkiler fazla humus kullandığından, verilen miktar artırılmalı, 40-100 ton/ha kadar olmalıdır.
    Çayır Mera ve Yem Bitkisi Tarlaları:Başlangıçta 25-40 ton/ha verilebilir, daha sonraki yıllarda her 2-3 yılda bir olmak üzere 20 ton/ha sonbahar veya kış aylarında verilmeli ve ilkbahar aylarında da toprağa işlenmelidir. Bu alanlara ince kompost içinde cam v.b. gibi yabancı madde içermeyecek şekilde verilmelidir.
    MeyvecilikteHer 2-3 yılda bir 100-200 ton/ha olarak verilebilir.
    Üzüm Bağlarında:Her 3-4 yılda bir hafif bünyeli topraklara 50- 100 ton/ha, ağır bünyeli topraklara da 80-240 ton/ha üzüm haşatından sonra, sürgünlerin çıkmasından önce
    verilmelidir.
    Tarla Sebzeciliğinde:2-3 yılda bir 50-100 ton/ha şeklinde uygulanabi-
    Seracılıkda:Her 2-4 yılda bir 1-1,5 kg/m2 (10-15 ton/ha) olarak uygulanmalıdır.
    Fidancılıkda:Fidancılıkda fidan toprağı hazırlarken toprak hacminin %20-35'i kompostdan oluşturulabilir.
    Çiçekçilik ve Süs Bitkisi Yetiştiriciliğinde:2-4 yılda bir 100-250 ton/ha şeklinde uygulanabilir.
    Uygulanacak kompost kırık cam parçalan içermemelidir.
    Çim ve Spor Sahalarında:Yeni tesislerde 100-200 ton/ha karıştırılarak toprak hazırlanmalıdır. Daha sonraki yıllarda da her yıl 20-40 ton/ha bir çok defada uygulanmalıdır.
    Spor sahalarında yağmur suyunun hızlı bir şekilde uzaklaştırılması da söz konusu olduğundan altyapı olarak çim sahanın altına drenaj şebekesi de döşenmelidir.
    Bu drenaj tabakasının kalınlığı en azından 30 cm olmalıdır.
    Park, Bahçe ve Peyzaj Düzenlemelerinde:Yeşillendirme amacına yönelik olarak; toprağı stabilize etmek ve erozyona karşı korumak; toprak ıslahı amaçları ile ilgili olarak kullanılabilir. İlk tesis inşaasında
    100-300 ton/ha; daha sonraları her iki yılda bir 20-40 ton/ ha uygulaması yapılabilir.Ham verimsiz toprağın ıslahında,şeddelerin inşaasında ve yeşillendirilmesinde,
    deponi yeşillendirilmesinde 1000 ton/ ha'a kadar kullanılabilir.
    Ormancılık ve Orman Fidancılığında:Tohum yataklarının hazırlanmasında,özellikle ilk baharda 6 cm yüksekliğinde
    veya yaklaşık 5-8 m3/dekar olarak uygulanabilir. Daha sonraki yıllarda bu yataklardaki fidanlara bakmak ve yetiştirmek için her yıl 2-3 m3/dekar kompost verilebilir.
    Top bitkiler için: Kökleri ve topraklan ile birlikte
    alınan top bitkiler için, iğne yapraklılarda hacmin % 30-50'si; dökülen yapraklılar için de % 40-60'ı kompost olmalıdır.
#13.09.2008 00:14 0 0 0