Lazlar Ve Atmacacılık

Son güncelleme: 12.02.2009 12:14
  • Atmaca Nedir

    Atmacanın Tanımı

    Atmaca
    Bir kuş türünün adıdır .Evrensel ismi ise Accipier Nisus'tur .Göçmendir ve ender olarak ülkemizde konakladığı olur . Literatürde , atmaca avı diye bir av çeşidi olmasına rağmen , kuşun kendisi ava konu değildir .Atmaca avı , atmacanın içgüdüsel eğilimlerinden yararlanılarak bıldırcın avlama yöntemlerini içerir .Bu avda öldürme yoktur.Birbirini izleyen enteresan bir kaç avdan oluşur .Yani avlar zinciridir .Doğu Karadeniz yöresinde yaygındır . Bu avın Sicilya adasında Romalılar tarafından geliştirildiği ve oradan da Kafkas yörelerine yayıldığı ve günümüze kadar ulaştığı çok güçlü bir olasılık olarak karşımıza çıkmaktadır . Atmaca bu yörenin önemli bir kültür ögesidir ve üzerinde durulması gerekir . Atmaca avı zincirinin birinci halkası, çekirge ve Ğvapa ( danaburnu ) avı ile başlar. Bu iki zararlı haşere Ğaço'nun tutulmasında kullanılır .Ğaço , genel yapısı itibariyle , atmacayı tutma yöntemlerine en uygun düşen bir kuş türüdür . Çekirgenin kullanıldığı alet kandara denilen bir tuzaktır . Son zamanlarda bu yöntem kullanılmamaktadır . Ğvapa özel yapılmış kafeste kullanılır .Kafesin bir kapağı ve teşkilatlanmış çubukları vardır . Aldatıcı bir yatay çubuk , ğaco'nun tam ğvapaya uzanacağı yere yerleştirilmiştir .Ğaco değneğe ayağını basınca değnek, ucundan bağlı olduğu yaydan kurtulur.Yayın diğer ucundaki kafes kapağını kapatarak kuşun kafes içinde hapsedilmesini temin eder .Bu aşamada kuş ğvapayı öldüreceği için ğvapa , muhafaza altına alınmıştır .Bu uygulama , ğvapanın teminindeki güçlüğün getirdiği bir sonuçtur . Çünkü ğvapa , sulak yerlerde ve eski gübrelerin içinde yaşar. Buralar kazınarak güçlükle yakalanır . Ancak atmaca tutkusu , içinden ğvapa çıkarmak için gübrelerin kazılması gibi pis bir işi cazip hale getirmektedir .Zincirin ikinci halkasında , ğaçoyu tutmak ve onu eğiterek o işe yarayışlı hale getirmek gayretleri vardır . Ğaço da atmaca gibi göçmendir .Et yer .Su içme ihtiyacı hemen hiç yoktur . Suya ihtiyacını yediği etten karşılar .Onun için kuşun beslenmesine çok itina gösterilir. Örneğin, ğaçoya ince kuş eti yada dana yüreği yedirilir .Hem de tazeden taze . Ğaço bir değneğin ucuna 20-30 cm iplikle bağlıdır .Yemi yetişebileceği bir mesafede aynı değneğe bağlanmış ve ucu da bıçakla lime lime kesilmiştir . Kuş bu yemi yemeye ve uçunca tekrara değneğine dönüp konmağa alıştırılır .Kıvamına gelince de gözlerinin üzerindeki tüylere meşin bir kapak yapıştırılır . Mum ateşinde ısıtılmak suretiyle kabuklaştırılan meşin kapak gözlere dokunmayacak ve alttan değneğini ve yemini görebilecek tarzda zift veya uhu ile tüylerin üzerine yapıştırılmalıdır .Bu ,kuşun atmacanın kendisine doğru süzüldüğünü görmemesi için mutlaka yapılması gereken bir yöntemdir .Bu durumda kuş atmaca tutmaya hazır demektir ve av zincirinin üçüncü bölümü de başlamış olur .Bu yöntemde atmaca, sezonunda geçit verdiği yerlerde, siperlerin içinde beklenerek tutulur . Siperlerin ucunda 2,5 - 3 m lik iki değneğin arasına gerilmiş ancak orta alanları tabakalana bilen bir üçgen ağ vardır .Atmaca karşı tepelerden gelmeye başlayınca kuş bu ağın önünde değneğinden uçurulur . Kuş, alışkanlığı sebebiyle tekrar değneğe gelir.Bu harekete bir kaç kez devam ettikten sonra atmaca, kuşu görünce kapmak için harekete geçer .Kuşa doğru süzülmeye başlar .Bu aşamada artık kuşun ağın önünde tutulması veya değnek parmaklar arasında çevrilerek kuşun kanatlarını hafifçe açması kafi görünmektedir .Atmaca ağa vurur . Atmacanın eğitime başlanınca avlar zincirinin dördüncü boğumu da başlamış olur .Atmaca eğitime çok yakın karakteri ile insanın içini ısıtan çok alımlı bir kuştur .Erkeği dişisinden küçüktür .Ağırlığı 180-300 gram ağırlığındadır .Avda dişisi kullanılır .Eğitimin ilk aşamasında insana alıştırılması , yumurta yemeye alıştırılması ile başlar 3- 5 gün sürer . Bundan sonrada, uzaklardan yeme gelmesi, insan ve köpekten saymadan onların yemek yemesi ve daha çok canlı kuşa dalması gibi alışkanlıklar sürecidir .Bıldırcın avına av köpeği ile çıkılır . Atmaca avuca alınır ve köpeğin yerden kaldırıp uçuracağı bıldırcına salınır. Atmaca bıldırcını yakalar ve yemek için yere oturur.Atmacanın yanına gidilir bıldırcın pençelerinden alınır ve ikinci bıldırcın için yeni süreç yeniden başlamaktadır .

    Ali İhsan Aksamaz'ın Lazlar adlı kitabından alıntı

    Atmacamız yok olma noktasında
    Atmacaların göç yolunun modernleşmesi ve çevre kirlenmesi atmaca neslinin Doğu Karadeniz deki varlığını tehdit ediyor .Yüksek gerilim hatlarına takılan atmaca sayısı az değil . Pirinç tarımı yerini çay tarımına bırakınca , bu tarlalarda beslenen kuşlar yöreyi terkediyor , bu olguda bu kuşlarla beslenen atmacalarında varlığı dolaylı olarak etkileniyor .Küçük kuşlarla beslenen atmacalar , açlıktan ölme durumunda .Bunun yanı sıra çarpık ve aşırı yapılaşma , zehirli tarım ilaçları vesuni gübrelerde atmacanın düşmanı .19996 yılı Eylül ayında çıkan bir salgın hastalık ve kaçak avcılarda eklenince sadece1996 yılı atmaca ölümleri Hopa - Pazar arasında 15.000 i bulmuş .

    Atmacacılık
    Atmacacılık İsmail Balmul'a dedesinden miras kalmış."Bu kuşun eğitimi için sabır gereklidir" diyor .Bir tür spor olduğunu ve kendisini içki , kumar ve Nataşalardan koruduğunu söylüyor .Kuşumu elimden zorla almaya kalksalar kendimi öldürürüm .Bana her gün 50 bıldırcın verseler istemem .Benim için önemli olan atmacam ile avladığım 3 bıldırcındır .Bir atmaca avcısı en fazla 5 tane bıldırcın avlayabilir .Oysa kasetle , ışıkla, tüfekle ava çıkanlar bir saat içinde yüzlerce kuş katlediyorlar .Bu kuş nesillerinin tükenmesinin asıl nedeni budur . A.T , senelik et ihtiyacını karşılamak için bu işe başlamış ."Refahımız arttı ama atmacacılık tutku olarak devam ediyor .Atmaca sahibini tanıdıktan sonra başka kimseye tabi olmaz, avını vermez.Benim atmacalarım an az 13 sene yaşar .Bir atmacam öldüğü zaman kızım ölmüş gibi yas tutarım .Bilirim ki o özgür olsaydı en az 30 sene yaşardı .İsterse kaçıp gidebilir ama çok az yaşayacağını bile bile benimle kalıyor beni seviyor .

    Nüfus kağıtlı atmaca

    Yırtıcı kuşların tümünün avlanması yasaklanmamış .Dolayısıyla bu atmaca sahiplerini etkilemiş . Her atmaca sahibi en fazla iki kuşu için sertifika alabiliyor .Pazar avcılar derneği başkanı A.A' nın girişimi sonucu yeni düzenlemelere gidilmiş .Sahibi olduğunu gösterir birer halhal bacaklarına takılıyor ve atmacalar kayıtlara geçiriliyor.

    Atmaca,atmacalar,atmaca çeşitleri,atmaca türleri,atmaca hakkında,atmacalar hakkında,atmaca nasıl yakanır,atmaca yakalamak
#12.02.2009 12:14 0 0 0