Dünya Katmanları

Son güncelleme: 19.04.2009 01:12
  • Dünya Katmanları Resimleri Dünya Kesiti Katman Tabakaları Dünya Katman Tabakaları Resimleri
    noimage



    KATMANLAR




    Troposfer : Atmosferin en alt bölümüdür. Içinde bizim de yasadigimiz bu katman bütün atmosfer kütlesinin yaklasik % 75'ini kapsar. Meteoroloji olaylari ve bütün bulutlar bu katmanda olusur. Troposferde yükseldikçe hem basinç, hem sicaklik azalir. Bu katmanin üst kesimlerindeki sicaklik -55 oC dir. Birçok enlemde troposferin yüksekligi 8 km kadarken, ekvatorda 18 km?yi bulur.
    Uzaydan bakildiginda, dünyamizin yaydigi enerjinin dalgaboyuyla, -18°C'deki bir cisimden yayilan enerjinin dalgaboyunun ayni oldugu görü-lür. Ne var ki Dünya'da ortalama yüzey sicakligi 15°C'dir. Bu durum, isinin yer yüzüyle atmosferin alt katmanlari ara-sinda tutuldugunu gösterir. Gerçekten de Günes'ten Dünya'ya gelen enerji, troposferde tutulur. Atmosfer olaylari diye adlandirdigimiz rüzgar, yagmur, dolu, firtina vb. olaylar hep bu en alt ve en yogun tabaka olur.

    Stratosfer : Bu katmanda da yükseklik arttikça hava giderek seyreklesir. Seyreltik havanin direnci düsüktür, bu nedenle stratosferin alt katmanlari jet uçuslari için idealdir. Buna karsilik daha üst katmanlarda motorlarin bir itme kuvveti olusturmasina yetecek ölçüde hava yoktur. Bu katmanda 28 km?nin üstünde sicaklik artar ve 50 km yükseltide 10 oC ye ulasir. Ama yükseltiden sonra tekrar düsmeye baslar.

    Mezosfer : 50 km?nin üstündeki yükseltilerde baslayarak, deniz yüzeyinden yaklasik 80 km yükseklige kadar uzanan katmandir. Mezosfer kusagi boyunca sicaklik hizla düser, orta enlemlerde -80 oC kadar olur.

    Termosfer (Iyonosfer) : Mezosferin üstünde, sicakligin yükseltiyle birlikte yeniden arttigi katmandir. Yaklasik 80 km den, 500 km yükseklige kadar uzanan bu katmanin bir adi da Iyonosfer?dir. Iyonosferde hava çok seyrektir ve gaz molekülleri çok seyrek olarak dagilmistir. Bu moleküllerin sicakligi 180 km yükseklikte 395 oC ye, 320 km yükseklikte ise 700 oC ye ulasacak kadar yüksektir. Bu katmandaki parçaciklar Günes'ten gelen isinlarin etkisiyle iyonlasmis, yani elektrik iletkeni haline gelmistir. Bu nedenle, iyonlasmis parçaciklarin en yogun oldugu katmanlar, radyo dalgalari için bir yansitici görevi görür. Biri yaklasik 110, digeri 240 km yükseklikte yer alan iki önemli yansitici katman vardir. Yansitici katmanlarin ötesinde de, Dünya'nin magnetik alanina yakalanmis yüklü parçaciklarin olusturdugu Van Allen isinim kusaklari yer alir.

    Magnetosfer (Manyetosfer) : Bu katmana ?miknatisküre? ya da ?çekimküre? de denilmektedir. Yeryüzü yogun bir radyasyon alaniyla kapli olup, bu radyasyon alanina Van Allen Alani adi verilmektedir. Van Allen alani iki kusaga bölünmüstür ve dünyayi tümüyle çevrelemez.

    Atmosferin katmanlari, kimyasal bilesimleri dikkate alinarak da siniflandirilmaktadir;

    Homosfer : Deniz seviyesi ile 100 km yükseklik arasindaki bu katmanda havayi meydana getiren baslica elementlerin, özellikle de azot ve oksijenin orani fazla degisiklik göstermemektedir.

    Heterosfer : 100 km ile 1000 km arasindaki katmandir. Bu katmanda azotun yanisira hidrojen ve helyum gibi hafif gazlar çok miktarda bulunur.

    Egzosfer : 1000 km den sonra baslayan katmandir. Egzosferde atmosferin yogunlugu o denli düsüktür ki, molekül çarpismalari giderek yok olur ve buna bagli olarak da sicaklik kavrami bilinen anlamini yitirir. Bu bölgede hidrojen ve helyum gibi hafif atomlar yerçekiminden tümüyle kurtulmalarina yetecek hizlara ulasabilirler.

    Atmosferin bu katmanlari din terminolojisinde YER SEMALARI olarak geçmektedir.
#19.04.2009 01:12 0 0 0