1. Ana Sayfa
  2. Coğrafya
  3. Bitlis Türbeleri

Bitlis Türbeleri

Son güncelleme: 04.06.2009 23:20
MiSS-FENER MiSS-FENER foto
  • Bitlis Türbeleri - Bitlis Türbeleri Hakkında

    IV.Şeref Han Türbesi

    Şerefiye yapı topluluğunun bir bölümünü oluşturan Şeref Han Türbesi, avlunun doğusunda, Şerefiye Camisi'nin giriş kapısına bitişiktir. Giriş kapısı üzerindeki kitabesinden öğrenildiğine göre Emir Şeref oğlu Emir Şemseddin tarafından IV.Şeref Han için 1533'de yaptırılmıştır.

    Kesme taştan yapılan türbenin alt bölümü kare planlı olup, köşelerin kesilmesiyle sekizgen bir görünüm kazanmıştır. Beden duvarlarına mermer şebekeli,silmeli dikdörtgen pencereler açılmıştır.Alt sıra pencerelerin üzerine daha küçük ölçüde ikinci bir pencere sırası yerleştirilmiştir.

    Türbe girişi avlunun batı yönündedir. Sivri kemerli büyük bir niş görünümündeki giriş iki sıra halinde bir bordürle çevrilmiştir. Bunlardan dıştaki bordür 25 cm. genişliğinde geçme örgüler ve bunların arasındaki dilimli sekizgenler ve yıldızlarla bezenmiştir. Kapı kenarlarını süsleyen ikinci bordür halat motifleri şeklindedir. Yay kemerli türbe kapısı üzerinde de dörtgen bir çerçeve içerisine alınmış kitabe bulunmaktadır. Ayrıca türbenin doğusuna oyma bir bordürle çevrili hacet penceresi açılmıştır.

    Türbenin cami duvarları ile birleştiği kısımlarda taştan üçgen dolgulara yer verilmiştir. İç kısımda kıble yönü büyük bir niş şeklindedir. Pandantifli bir kubbenin örttüğü türbe tipik Selçuklu türbelerinin bir benzeridir. Alt kısımda mumyalık, üst kısımda da sanduka bulunmaktadır. Türbe içerisinde altı sanduka bulunmakta olup bunlardan sağ kenardaki IV.Şeref Han'a aittir.


    Veli Şemseddin Han Türbesi

    Bitlis İhlasiye Medresesi yanında bulunan Veli Şemseddin Han Türbesi'nin kitabesi günümüze gelememiştir. Mimari üslubundan bu türbenin XV-XVII.. Yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

    Türbe iki bölümden meydana gelmiştir.Yapının birinci bölümü bir medrese eyvanına benzemektedir. Burası daha çok bir dergaha benzemektedir. Günümüzde her iki bölüme de sandukalar yerleştirilmiştir. Yol seviyesinden daha yüksekte olan bu bölüm, eyvanlı türbeleri andırmaktadır.

    Kesme taştan yapılmış, doğu duvarına da küçük bir niş açılmıştır. Buradaki bir merdiven ile aşağıya inilerek ikinci kısma geçilmektedir. Sivri kemerli bir kapıdan içerisine girilen ikinci bölüm kare planlı olup dört kenarına dört eyvan yerleştirilmiş ve böylece haçvari bir plana dönüşmüştür. Böylece türbenin Selçuklu geleneğini sürdürdüğü de açıkça görülmektedir. Kuzey ve güney eyvanlardaki küçük nişlerin dergahın çile hücreleri olduğu da iddia edilmişse de bu durum yeterince kanıtlanamamaktadır. Üst örtü eyvan kemerlerinden başlayarak üst üste bindirilmiş kademeler halindedir.



    Üç Bacılar Türbesi

    Gökmeydan yapı topluluğu içerisinde olan Üç Bacılar Türbesi'nin II.Şeref Han'ın kızlarına ait olduğu söylenmektedir. XIV.yüzyılda yapıldığı sanılmaktadır.

    Türbe uzunca bir dikdörtgen planı olup ortasındaki bir kemere ikiye ayrılmıştır. Ayrıca türbenin etrafında dört sivri kemerli bir açıklık bulunmaktadır.Böylece bu türbe açık türbeler gurubu içerisinde düşünülebilir. Türbenin üzeri kuzey güney yönünde uzanan sivri beşik tonozludur. Orta kısımda ise tonoz kesme taştan bir kemerle takviye edilmiştir. Türbenin bütünü kesme taştan yapılmıştır.



    Ziyaeddin Han Türbesi

    Bitlis, Gökmeyden yakınındaki bu türbenin Şerefhanlar sülalesinden Ziyaeddin Han'a ait olduğu sanılmaktadır. Bu bakımdan XIV-XV.yüzyıla tarihlendirilmektedir. Türbe yıkılmış, günümüze yalnızca mumyalık kısmı gelebilmiştir. Türbenin kümbet şeklinde yapıldığı sanılmaktadır.

    Türbenin alt kısmı kare planlı olup kalıntılarından üzerinin sekizgen planlı olduğu anlaşılmaktadır. Üzeri de büyük olasılıkla primi dal bir külahla örtülüdür. Kuzeydeki girişten üç basamaklı bir merdiven ile inilen türbenin içerisi oldukça basıktır. Mumyalık kısmının duvarları taş çıkıntılarla yukarıya doğru hafif bir kavisle devam ederek köşelerde birleşmektedir.



    Şeyh Hacı İbrahim Türbesi

    Bitlis, İnönü Mahallesi, Kürün Sokak'taki,Girit Mezarlığı'nda bulunan Şeyh Hacı İbrahim Türbesi'nin kitabesi bulunmamakla beraber, içerisindeki mezar taşında 1781 tarihinin bulunuşu, türbenin XVIII.yüzyılın sonlarında yapılmış olacağına işaret etmektedir.

    Kare planlı kaidesinin üzerinde kare planlı bir türbedir. Toprak zemin altında kalmış olmasına rağmen, ayakta kalabilmiş duvarlarından yapı şekli hakkında bilgi vermektedir. Kare planlı mekan kemerlerle genişletilmiş, üzeri de pandantifli tonoz bir kubbe ile örtülmüştür.

    Türbenin içerisine güney cephesindeki bir kapıdan girilmektedir. Giriş kapısı üzerinde kitabe yeri bulunuyorsa da kitabesi günümüze gelememiştir.



    Şeyh Tarihi Gürgi Türbesi

    Bitlis'in doğusunda, Zeydan Mahallesinde bir tepenin yamacında bulunan Şeyh Tarihi Gürgi Türbesi ,avlu duvarındaki kitabesinden öğrenildiğine göre, Abdal Han tarafından, Şeyh Tarihi Gürgi için 1664'de yapılmıştır.

    Türbe basit bir yapıdır, küçük bir avlu içerisindedir. İçeriden silindirik, dışarıdan on iki kenarlıdır Üzeri içten kubbe, dıştan piramidal bir külahla örtülmüştür. Girişi doğu cephesindedir. Güneydeki bir pencere ile içerisi aydınlatılmaktadır.Türbe içerisinde hiçbir bezeme bulunmamaktadır.

    Türbeye Şeyh Tarihi Gürgi'nin yanına Hüsamettin Bitlisi de gömülmüştür.



    Aynelbürüt Türbesi

    Bitlis'in doğusundaki yamaçta, İnönü Mahallesi Havuzbaşı'nda bulunmaktadır. Yanındaki camiye de halk arasında Soğukpınar Camisi denilmektedir. Türbe, Molla Abdurrahman'a aittir.

    Meyilli bir arazide yapılmış olan caminin doğusundaki Molla Abdurrahman'ın mezarı bulunmaktadır.



    Memi Dede Türbesi

    Zeydan Mahallesi, Alemdar Sokaktaki Memi Dede Dergahının yanında bulunan Memi Dede Türbesi, Mehmet oğlu Ahmet Yunus tarafından, dergah ile birlikte 1572'de yaptırılmıştır.

    Dergahın yanından Bitlis Deresi geçtiğinden ötürü dergah ile birlikte türbenin de düzgün bir planı bulunmamaktadır. Memi Dede dergahının yarısı mescit diğer yarısı da türbedir. Türbe kesme taştan, kare kaideli, içten silindirik,dıştan on iki kenarlı bir yapıdır. Mescit'e bitişik olan türbenin buraya sonradan eklendiği sanılmaktadır. Türbe de mescit gibi tonoz örtülüdür. Altında mumyalık kısmı olduğu sanılmaktadır.



    Küfrevi Türbesi

    Bitlis'in doğusundaki Bitlis Deresi'nin yakınındaki Küfrevi Türbesi Şeyh Muhammet Küfrevi dergahı ile birlikte XVIII.yüzyılda yapılmıştır.

    Dergahın girişindeki revak kısmında türbe bulunmaktadır. Buradaki revakların üzeri küçük kubbelerle örtülüdür. Türbe barok üsluptaki türbenin sekizgen planı bulunmaktadır. Üzeri pandantifli bir kubbe ile örtülmüştür. Aynı zamanda bir ziyaretgah olarak düşünüldüğünden ötürü her kenarına dikdörtgen pencereler açılmıştır. Bu pencerelerin üzerinde ve saçak altında bir profil çepeçevre türbe kenarlarını dolaşmaktadır.



    Nuh Baba Türbesi

    Bitlis, Hersa Mahallesi'nde, Karakulak semtinde bulunan Nuh Baba Türbesi, kitabesine göre 1700 yılında yapılmıştır. Türbenin bitişiğinde Nuhiye Medresesinin kalıntıları bulunmaktadır.

    Kareye yakın dikdörtgen planlı türbe sarı Bitlis taşından yapılmıştır.Güney yönünde girişi olan türbe içeriden, kuzey güney yönünde büyük nişlerle genişletilmiştir. Girişi güney yönündedir. Türbenin üzerinde kasnaksız bir kubbe yer almaktadır. Buradaki kubbeye duvarlardan geçiş küçük pandantiflerin yardımı ile olmaktadır.Kubbenin üzerinde bir boşluktan sonra piramidal külah oturtulmuştur. Beden duvarları üzerindeki sade ve dar bir silme başlıca süslümü elemanıdır. Ancak duvarlar sade olmasına karşılık pencere ve kapı silmeleri üzerinde örgü motifleri bulunmaktadır.



    Sait Şeref Han Türbesi

    Bitlis'in güney doğusunda, Hersa Mahallesi'nde bulunan Sait Şeref Han Türbesi içerisindeki mezar taşındaki 1723 tarihinden ötürü XVIII.yüzyılın ilk yarısında yapıldığı anlaşılmaktadır.

    Türbe sarı Bitlis taşından yapılmıştır. Kesme taştan duvarları olan türbe kare planlıdır ve üzeri piramidal bir külahla örtülmüştür. Kuzey yönünden içerisine girilen türbenin üç kenarında pencereler bulunmaktadır. İç mekandan kubbeye geçiş tromplarla sağlanmıştır. Beden duvarları üzerindeki dar silmeler, çatının taş kaplamalar ve saçak silmeleri başlıca bezeme elemanlarıdır.



    Şeyh-Ül Garip Türbesi

    Bilecik, Zeydan Mahallesi, Alemdar Sokak'ta bulunan Şeyh-ül Garip Türbesi, Hadım Ağası Mehmet Ağa tarafından 1632'de onarılmıştır. Bu durumda türbenin daha eski tarihte yaptırılmış olduğu sanılmaktadır.

    Düzgün kesme taştan yapılmış olan türbe iki katlıdır. Birinci katta Şeyh Garip'in türbesi, ikinci katta da Sultaniye Camisi bulunmaktadır. Birinci katta türbenin yanı sıra dikdörtgen bölümlerden birisinde mihrap nişinin bulunuşu türbeyi ziyaret gelenlerin namaz kılmasına ayrılmıştır.



    Feyzullah Ensari Türbesi

    Bitlis, Alemdar Camisi yanındaki Feyzullah Ensari Türbesi'ni Maksut Paşa 1783 yılında yaptırmıştır. Türbe de gömülü olan Feyzullah Ensari'nin Eyüp el Ensari'nin kardeşi olduğu söylenmektedir.

    Türbenin üst kısmında Alemdar Camisi bulunmaktadır. Bu yapı çeşitli mezarları kapsayan, dikdörtgen basit bir türbedir. Alemdar Camisi yapılmadan önce bu türbenin bulunduğu, daha sonra türbeyi içerisine alarak, alt katta türbenin, üst katta da caminin yapıldığı sanılmaktadır.



    Hacı Hasan Hoca Türbesi

    Bitlis, Kurubulak Mahallesi'nde Hacı Hasan Hoca Sirvani Dergahı'nın bir bölümünü oluşturan Türbeyi, Şerefhan ailesinden Cevahir Hatun yaptırmıştır.

    Oldukça meyilli bir arazide bulunan dergahın güney batısında Hacı Hasan Hoca Şirvani'nin türbesi bulunmaktadır. Dergahın hücrelerin yanında bulunan türbe diğerleri gibi kesme taştan olup üzeri piramidal konik bir çatı ile örtülüdür. Türbenin içerisini güney ve batı kenarlarındaki pencereler aydınlatılan türbe diğerlerinden daha büyük ve gösterişli konumdadır.



    Çıplak Baba (Şeyh Baba) Türbesi

    Bitlis, Gazi Bey Mahallesi'nde bulunan Çıplak Baba Türbesi'nin ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Ancak içerisinde bulunan, l834 tarihli bir mezar taşına dayanılarak XIX. yüzyılın ilk yarısında yapıldığı sanılmaktadır.

    Türbenin bulunduğu alan meyilli bir arazide oluşundan ötürü batı cephesi daha yüksekte kalmıştır. Doğu yönü ise arkasındaki kayalıklardan ötürü 4 m. uzaklıkta meyilli bırakılmıştır.

    Türbe kare planlı, kesme taştan iki katlı olarak yapılmıştır. Birinci kat toprağın kazılması ile meydana getirilmiştir. Güney cephesine birbirlerine bitişik beşik tonozlu eyvan şeklinde üç hücre eklenmiştir. Bu hücrelerden türbeye bitişik olanının tonozu türbenin yan duvarı üzerinde bir çıkıntı yapmaktadır. Türbeye kuzeydeki bir bölümden girilmektedir. Bunu sağlayan koridor aynı zamanda türbenin yanında bulunan dershane ve diğer bölümlere açılmaktadır. Büyük olasılıkla da bu yapı topluluğu bir dergahtır.

    Kesme taştan türbenin altlı üstlü iki sıra penceresi bulunmaktadır. Üzeri pandantifli,bakı bir kubbe ile örtülüdür.

    Türbe içerisinde Şeyh Baba'dan başka beş sanduka daha bulunuyorsa da bunların kimlere ait oldukları bilinmemektedir.



    Dede Maksut Türbesi

    Ahlat, İki Kubbeli Mahallesinde, Emir Ali Kümbeti karşısında bulunan Dede Maksut Türbesi'nin 1538'den önceki tarihlerde yaptırıldığı sanılmaktadır.

    Türbe küçük bir yapı olup 6.46 X 5.73 m. ölçüsünde, kesme taştan yapılmıştır. Türbenin duvarları 2.80 m. yüksekliğinde olup basit bir silme ile sonuçlanmaktadır. Kuzey doğu köşesindeki taş lentolu kapısı üzerinde kitabe yeri bulunmakla beraber kitabesi yeterince okunamamıştır.Türbenin içerisi güney kenarının ortasındaki mazgal penceresinden ışık almaktadır. Üzeri sivri beşik tonozla örtülmüştür.

    Türbe içerisindeki üç mezardan biri Dede Maksut'a ait olup diğerlerinin ailesine ait olduğu sanılmaktadır. Vakıflar Genel Müdürlüğü l970 yılında türbeyi onarmıştır.
#04.06.2009 23:20 0 0 0