Kayıp Teknolojiler

Son güncelleme: 21.11.2005 13:31
  • Her gün pek çok ilginç teknolojik buluş yapılıyor. Ancak yeni buluşların büyük kısmı talep görmediği, kullanışlı olmadığı veya şirket politikalarına uymadığı için bir kenarda unutulup gidiyor. Bizi üç boyutlu dünyalarla tanıştırabilecek güvenilir, zeki bir bilgisayar ve kayıt yaparken reklamları otomatik olarak silen video cihazları hoşunuza gider miydi? Eğer uzmanların öngörüleri doğru çıksaydı, hepimiz bu buluşlara sahip olacaktık. Ancak bütün buluşlar günlük hayata geçirilemiyor. Bazı görkemli icatların unutulup gitmesinin nedenlerini bilgisayar teknolojisini örnek göstererek açıklayabiliriz.

    Günümüzde baş döndürücü bir hızla ilerleyen bilgisayar teknolojisine bakılırsa, artık eskisi kadar hızlı gelişmeler kaydetmek olanaksız sayılabilir. Çünkü, araştırmacıların sürekli Moore yasasına uyacak kadar hızlı mikroçipler geliştirmesi kolay değil. Acaba, 18 ayda bir işlemcilerin hızını ikiye katlamayı daha ne kadar sürdürebileceğiz? Üstelik bazıları, artık bilgisayarların işlem hızını artırınaya ihtiyaç olup olmadığını bile tartışmaya başladı. Aslında, insanlar ihtiyaç duyduklarının büyük kısmını çoktan satın aldılar bile... Gelin dokuz maddede, teknolojilerin neden yok olduğunu kavramaya çalışalım ve 1960'lı yıllardan itibaren örneklere bir göz atalım.

    1) Üreticilerin suçu
    IBM'in seçkin mühendisi Fulvio Capogrosso, Moore yasasını anlatıyor: "Gordon Moore'un geleceğe ilişkin hipotezler yürütecek bir yasa koymaya hiç niyeti yoktu. Tersine, geçmişe yönelik bir gözlem yapıyordu. Onun koyduğu ilerleme ritminin hızlandırılabileceğine inanmıyorum. Hele asıl sorun yavaşlamakken! Yeni kuşak çipler üretmek artık astronomik yatırımlar gerektiriyor ve bunu yapmak isteyen üreticiler konsorsiyumlar kuruyor. Bu yüzden, yeni bir çipi piyasaya sürmeden önce, bu tip yatırımların amorti edildiği açık. Öte yandan, derhal daha hızlı bir bilgisayar geliştirmesek de ayakta kalırız." Nitekim birçokları, Intel'in kurucu ortağı ve dünyanın en zengin insanlarından biri olan Moore'un, sırf bizi daha hızlı bilgisayarlar almaya yönlendirmek için bu yasayı koyduğunu düşünüyor. Peki, iki yıl sonra aynı performansı gösterip de, iki kat ucuz bir bilgisayara sahip olmak daha iyi olmaz mı?

    2) Rekabet eksikliği
    Sürekli olarak yeni işlevlerle zenginleştirilen yazılımlar, uzun zamandır daha hızlı bilgisayarlar üretmenin en büyük nedeni olarak gösteriliyor. Örneğin, Windows işletim sistemleri eskiden 16 MB RAM gerektirirken artık 256 MB RAM istiyor ve ancak 512 MB'lık hızlı ve pahalı bir bilgisayarda en iyi şekilde çalışıyor. Capogrosso, "Her iki sayfasından birisi yanlış basılmış bir gazeteyi almayız" diyor. "Yazılım dünyasında ise hatalara sıklıkla rastlanıyor. Carnagie Mellon Üniversitesi'nin bir araştırmasına göre, her bin kod satırında 100-150 hata var. Sorun, hatasız bir yazılıma sahip olmak için işi zorlaştıracak kadar çok yatırım yapmak ve bunu da üretim masraflarını karşılayacak uygun bir fiyata satmak. Kaliteyi artırmanın tek yolu rekabet olurdu, ama Microsoft'un gücü buna engel oluyor. "Sonuç mu? Daha güçlü bir PC almayı haklılaştırmak için yeni bir yazılım gerekiyor ve daha güçlü bir yazılım için de daha hızlı bir PC şart oluyor. Bu da karını artırmak isteyen şirketlerin nasıl kendini baltaladığını gösteriyor.

    3) Teknoloji dinozorlarının freni
    Pazara yeni giren şirketler, kendilerine yer açmak için teknolojik ilerlemeyi savunurken, yerini korumak isteyen şirketler de bu ilerlemeyi yavaşlatmak istiyor. Bunun bir nedeni, üretimi ucuzlatıp satışları artırmak için teknolojiyi standartlaştırma zorunluluğu. Oysa, yeni teknolojilerin oturması zaman alıyor ve elbette büyük şirketler tutucu davranıyor. VoIP'yi (Voice Over Internet Protocol) ele alalım... Bu protokol sayesinde, İnternet üzerinden sesli iletişim kurularak telefon harcamaları kısılabiliyor. Örneğin, İnternet'te Amerika ile sesli chat yaparsanız hem dilinizi geliştirir hem de hiçbir ek ücret ödemeden uluslararası görüşme yapmış olursunuz. Bu teknoloji yıllardır ortada, ama daha birkaç yıl önce chat programlarında kullanılmaya başlandı. Bunun iki nedeni var. Birincisi, ADSL gibi geniş bant İnternet erişimlerinin yeni yeni yaygınlaşmaya başlaması. Söylenmeyen diğer nedense, VoIP'nin sağladığı olanaklardan aslında yıllardır faydalanan Telekom şirketlerinin, ortaya çıkan bu tatlı karı müşterileriyle paylaşmaya aslında çok da istekli olmamaları!

    Intel'in Ar-Ge departmanının başı Paolo Gargini durumu şöyle açıklıyor: "Bürokratik engeller ve kırk yıllık iş modellerini bir türlü terk etmeyen, üstelik hep aynı fiyata aynı hizmeti sunarak para kazanmak isteyen telekom şirketlerinin çıkarları, bütün dünyada bilgisayarlarla telekomünikasyonun birleşmesini engellemiştir." "Teknoloji Dinozorlarının Soyunun Tükenişi" kitabının yazarı Nicola Nosengo ise, olaya başka bir açıdan yaklaşıyor: "Gerçekten rekabetçi olan bir serbest pazar ortamında teknolojiyi icat edenler, çıkarlarını korumak için bunu gizli tutabiliyor."

    4) Yenilik korkusu
    "Yüzyıl önce" diye devam ediyor Nosengo, "İçten yanmalı motorlar atlara ve elektrikli motorlara üstün geldi, çünkü özellikle ABD'de büyük bir petrol pazarı vardı. Bugün durum tersine döndü sayılır." Ancak, dünyadaki ulusal paraların değerini bile petrole endeksleyen petrol şirketleri ve bunların otomotivdeki uzantıları, elektrik motorlu taşıtlar geliştirmekte yavaş davranıyor. California gibi 20 yıldır güneş enerjisini destekleyen bir eyalette bile, yakın gelecekte elektrikli arabaların fosil yakıtlı taşıtları kullanımdan kaldıramayacağı biliniyor.

    İnternet'ten müzik ve film aktarımına dayalı endüstri de henüz emekleme aşamasında. Müzik ve film şirketleri, telif haklarını korumak için DVD'ler, bölge kodları ve üstüne kayıt yapılamayan ses CD'leri gibi teknolojileri destekliyor. iPod gibi İnternet'ten MP3 indirme ve dinleme sistemleri bile daha yeni yaygınlaşarak ucuzluyor.

    Büyük şirketler "korsan kasetçiliği" önlemek istediklerini öne sürüyor, ama albümleri ve DVD'leri pahalıya satarak, üstelik DVD'lerin her yerde izlenmesini önleyerek kaçak kullanımı bir anlamda teşvik ediyorlar. Bu yaklaşım önce üreticiye zarar veriyor, çünkü ünlü şarkıcılara ödedikleri paraları çıkannak için albümleri pahalıya satıyor ve ancak göreli düşük satış rakamlarını yakalayabiliyorlar. Oysa İnternet'ten ucuza şarkı indirmek yasallaşırsa, CD imalatı gibi ara teknolojilere ihtiyaç duymadan sürümden kazanabilirler.

    Bu aslında eski bir çatışma. MP3 uzun zaman boyunca yasa dışı bir format olarak kabul edildi ve DivX bile ucuz erişimi engellemek için kodları kapalı tutulan bir format kırılarak geliştirildi. Son zamanlarda, ABD'de, MP3 formatında kayıt dışı müzik indirenlere ağır cezalar getirildi. Önce CD, sonra da DVD yazıcılar işte bu yüzden gecikmeli olarak kullanıma girdi. Gelelim televizyon sektörüne. Geçenlerde, ABD'nin büyük televizyon kanalları büyük bir sorunla karşılaştı: Replay TV'nin son ürünü, TV programlarını kaydederken reklamları silmekle kalmıyor, bir de her türlü kanalı İnternet'te yayınlamaya olanak sağlıyordu. İnsan bu "İnternet canavarı"nın neler yapabildiğini okuyunca, TV kanallarına hak vennek zorunda kalıyor.

    5) Standart etkisi
    1976'da, Sony, Betamax video kasetlerini geliştirdi ve Amerikan film yapımcıları korsan kopyacılığa izin veriyor diye hemen Sony'ye dava açtı. Sony, müzik kasetlerine yıllardır kayıt yapıldığını söyleyerek, 1984'te davayı kazandı, ama Betamax zaman kaybetmişti ve kasetin patentini kimseye kiralamayan Sony, NC'nin VHS formatına yenildi. VHS, Betamax kadar ileri bir teknoloji değildi; ama NC her isteyene üretim lisansı vererek pazarı kapınca, Sony bile VHS videolar üretmek zorunda kaldı!
#24.05.2005 01:20 0 0 0
  • 6) Alışkanlık
    Nicola Nosengo diyor ki: "Bilgisayar klavyesini düşünelim... Q Klavyeler, 1870'de daktiloyla yazarken metalik çubuklardaki harflerin üst üste binmesini önlemek için geliştirildi. Bu yüzden de Q klavye ile hızlı yazmak çok zor. Bugün çok daha işlevsel tuş dizilimlerini kullanmak mümkün, ama devrimci sistemler kimsenin işine gelıniyor. Böyle kullanmaya alıştık çünkü!"

    İnsan sormadan edemiyor: Madem tek bir teknoloji standardı geliştinnek, örneğin filmleri sadece DVD formatında piyasaya sürmek kullanışlı, neden VCD, video kasetler gibi alternatifler var? Niçin, üreticiler herkesin kolayca satın alacağı tek tip ucuz teknolojiler geliştirilmiyor? Capogrosso'ya göre bu tip sorunları önlemek olanaksız: "Önceden anlaşmaya kalkıldığında, sadece kağıt üstünde kalan yapay standartlar ortaya koyuluyor." Ayrıca, pazar payı kapmak isteyen şİrketler, kendi buluşlarını paylaşmakta çekingen davranarak standartlar geliştirmeyi zorlaştırıyor.

    7) Mucitler
    Ekonomik çatışmalar ve piyasa koşulları ilerlemeyi yavaşlatıyor, ama denklemin bir değişkeni de mucitlerin niyeti. Örneğin fonograf: Thomas Edison'ın fonografı gramofondan daha kaliteliydi, ama fonograf işyerlerinde ses kaydı yapmak için geliştirildiği için pratik değildi ve otuz yıl içinde unutuldu gitti. Bell ve Marconi arasında yaşanan telefonu kimin icat ettiği tartışması da sorunun başka bir yönü: İpe sapa gelmez buluşlara patent verilmesi, patenti alınmamış buluşların çalınması ya da iki mucidin rekabet etmesi de teknolojik gelişmeyi olumsuz yönde etkileyebiliyor.

    Bu son rekabete en iyi örnek, Tesla ile Edison'ı yüzyılın başında karşı karşıya getiren olay. İki ünlü mucit, şehirlere doğru akımla mı, yoksa alternatif akımla mı elektrik verileceği konusunda anlaşamayınca, atları elektrik şokuyla öldürmeye varan korkunç bir karalama kampanyası başlatılmıştı.

    8) Darwinci seçilim
    Bazen mucitler kendi buluşlarının değerini abartıyor. Örneğin, Apple'ın 1990'lı yıllarda geliştirdiği Newton modeli, avuçiçi bilgisayarların atası sayılıyor. Ama yine de Newton'ın ekrana yazılan elektronik kalem sistemli klavyesinin pabucunu bir türlü dama atamadı. Nicola Nosengo'ya göre, "Teknolojiler hayatta kalmak için savaşan canlı türleri gibi davranıyorlar ve ortama uyum sağlayamadıklarında soyları tükeniyor. Bazen ortadan kayboluyorlar, çünkü çalışmadıkları ya da kimi zaman kötü çalıştıkları ortaya çıkıyor."

    9) Kritik kütle
    İşe yaradığı halde ortadan kaybolan teknolojiler de var. 1800'lerde geliştirilen hava basınçlı borularla bina içinde posta taşımaya yarayan pnömatik sistem, İkinci Dünya Savaşı'na kadar başarıyla kullanıldı. Sistem 15 yılda ortadan kalktı. Peki neden? Çünkü yeteri kadar yaygınlaşamadı. Oysa benzinli motorları kullanımdan kaldırmak o kadar da kolay değil. İçten yanmalı motorların ekonomik alternatifi olmadığından kimse buna cesaret edemiyor. Yeni teknolojilerin ne kadar kalıcı olduğunu anlamanın tek yolu, işi zamana bırakmak. Ay'a ve Mars'a yerleşmekten söz ediyoruz, ama ona sıra gelmeden, torunlarımız sanal gerçeklik ortamında uzak yıldızlara gidebilirler.

    Neler geldi neler geçti


    1962: Sensorama
    Mort Heilig'in tasarımı olan bu "duyu kabini" ilk sanal gerçeklik sistemlerinden biriydi. Kabinde oturan bir kişi perdeye bakarak New York sokaklarında geziyordu. Olaya "gerçekçilik" katmak için kabine kokulu hava veriliyor, böylece şehrin atmosferi taklit ediliyordu.

    1963: Görsel müzik kutusu
    İlk olarak Fransa'da kullanıma giren bir müzik kutusuydu. Sıradan müzik kutularından farkı vardı: Şarkı çalmıyor, video klip oynatıyordu. Gerçekten de ünlü şarkıcıların 16 mm'lik filme kayıtlı video klipleri küçük bir perdede oynatılıyordu. Takvimler 1968'i gösterdiğinde ortadan kalkmıştı bile.

    1965: Fonovid
    Westinghouse EIectric Cooperation'm patentini aldığı buluş sayesinde, vinil disklerin bir yüzüne 400 görüntü karesi kaydedilebiliyordu. Üstelik görüntülere ses de eşlik ediyordu. 10.000 dolara satılan bu cihaz, televizyona da bağlanabiliyordu, ama beklenen çıkışı yapamadı.

    1965: Süper 8 film
    Kodak firmasının geliştirdiği bu film, amatörlerin kendi filmlerini çekip evde oynatması için tasarlanmıştı. Her ne kadar videolar ve disk çalarlar bu ilk ev sineması sisteminin yerini almış olsa da, küçük bir meraklı grubu hala süper 8 filmlerle ilgileniyor.

    1966: Videomat
    Bu da Süpermen filmlerinden alışık olduğumuz bir fotoğraf kabinine benziyordu. Jeton atıldığmda, bir kamera vinil diske 30 saniyelik kayıt yaptyor ve hemen ardından gösteriyordu. Sony'nin geliştirdiği sistem, mağazalara yerleştirilecekti. Böylece konfeksiyon mağazalarında müşteriler ne giydiklerini göreceklerdi. Doğaldır ki soyunma kabinlerinde basit aynalar varken sistem yaygınlaşmadı.

    1976: Betamax video
    Yine Sony'nin geliştirdiği bu sistem, ilk ev video sistemiydi ve çok başarılı olan videolarla video kasetlerin öncüsü olmuştu. Ancak JVC'nin geliştirdiği VHS formatı, Betamax'ın yerini aldı. VHS daha düşük görüntü kalitesine sahip olsa da, JVC bütün markalara VHS üretme lisansı veriyordu. Sony patenti kendine sakladığı için devre dışı kaldı. VHS aynı zamanda kötü bir sektörün doğmasına yol açtı: Porno filmler.

    1980: Lazerdisk
    Philips ve MCA'in, 1978'de Diskovizyon adıyla piyasaya sürdüğü "lazer disk" bir CD'ye benziyordu. Ancak çok daha büyüktü ve lazer disklere dijital değil, analog kayıt yapıliyor, kayıtlar lazer ışımyla okunuyordu. 198O'de, Pioneer lazer disk çalarları geliştirdi, ama lazer diskler Japonya dışmda yaygınlaşmadı ve çok daha ucuz olan VHS'lerle baş edemedi.

    1982: Disk film
    Kodak, Instamatik buluşunun başarısım yakalamak için disk şekilli fotoğraf filmlerini piyasaya sürdü. Fotoğrafçı deklanşöre basmca, yeni kareyi kaydetmek için disk dönüyordu. Her diske B x 10 mm 'lik 15 fotoğraf karesi kaydedilebiliyordu. Ancak bu disk büyük resimler çekemeyecek kadar küçüktü. 1998'te disk film teknolojisi terk edildi.

    1982: Minitel
    Fransa'da devreye giren uygulama, temel İnternet işlevlerini yerini getiren bir telematik sistemdi. Telefon ağına bağlı bir terminal sayesinde çeşitli hizmetlerden yararlanmak ve on-line alışveriş yapmak mümkündü. "WWW" icat olunca, telematik "bozuldu."

    1984: Bilgisayar video disk
    Üstüne analog ses ve dijital kayıt yapılan bu vinil diskteki veriler bir kasete aktarılabildiği gibi bilgisayarda da izlenebiliyordu.

    1989: Power Glove
    Mattel'in geliştirdiği elektronik eldiven, bilgisayar ve konsol oyunlarında Joystick'in yerini alacaktı. Bu girişim fiyaskoyla sonuçlandı, ama ucuz sanal gerçeklik sistemlerinde kullamlmaya devam etti. Power Glove'un türevi, sinema ve bilgisayar dünyasmda, aktörlerin hareketlerinin bilgisayar ortamına aktarılmasında kullanılıyor.

    1992: Minidisk
    Minidisk dünyada yaygm olarak kullanılıyor, ama oyun, video ve müzik CD'si olarak piyasaya hakim olamadı. Minidisk dünyanm ilk evde kayıt yapılan diskiydi, CD-R'lardan önce geliştirilmişti ve o zamanlar CD 'ye kayıt yapmak pahalı olduğu için, minidiskin devrim yaratacağı düşünülmüştü.
#24.05.2005 01:22 0 0 0
  • sağol arkadaşım verdiğin bilgiler için
#24.05.2005 14:14 0 0 0
  • teşekkürler yaplaşım için dostum.eline emegine yuregine saglık
#24.05.2005 17:17 0 0 0
  • hmask arkadaşımızın tavsiyesi ile uygun bölüme alınmıştır...
#29.05.2005 19:45 0 0 0
  • Paylaşım için teşekkürler.
#12.06.2005 15:01 0 0 0
  • ellerine sağlık
#13.06.2005 16:00 0 0 0
  • payLa$ım iÇin saoL
#29.09.2005 18:01 0 0 0
  • PaYLaSiM iCiN TeSSeKür eDeRiM
#12.10.2005 01:19 0 0 0
  • paylasımların ıcın cok tesekurler
#19.10.2005 21:02 0 0 0
  • sağ ol..
#19.10.2005 21:24 0 0 0
  • eline saglık
#25.10.2005 21:30 0 0 0
  • emegine saglik kardeasim
#20.11.2005 01:20 0 0 0
  • paylaşım için teşekkürler ellerine kollarına sağlık sen süpersin
#21.11.2005 00:41 0 0 0
  • vayy be harika bir arastırma ve harika bir konu gerci biras uzun ama okuduguna değiyor teşekkürler harika bir paylasım ellerine saglık
#21.11.2005 13:31 0 0 0