Demir Güvenliği Ve Tekneden Yemli Avlarda Tonozun Önemi
Son güncelleme: 15.07.2009 15:55
-
Demir Güvenliği - Tekneden Yemli Avlarda Tonozun Önemi
Tenede demirdeyken yapılan yemli avlarda avlamayı arzu ettiğimiz balığı yada balıkları tam altımıza toplamak, yemelemek, gerekirse mazmoz yapmak çok önemlidir. Bunun için teknenin demirlediğimiz yrde sabit bir şekilde durması gereklidir.
Teknenin demirlenen yerde sabit kalmasında bir çok faktör rol oynar. Bunlar arasında ;
1. Akıntının yönü
2. Rüzgar
3. Derinlik
4. Sürekli dalgalar
5. Kaba dalgalar
6. Demir ipinin boyu
sayılabilir.
Öncelikle av kalitesi değilde, denizdeki can ve mal güvenliğimiz açısındna konuyu ele almakta yarar var.
Çapa (demir) seçiminde demirleyeceğimiz bölgenin dip yapısına göre tercih yapmamız gerekir. Genelde iki ana tür dip yapısına rastlanır, kırmalık veya kayalık dipler ve kumluk dipler. Bu dip türleri için tasarlanmış aynı demirler vardır. Kayalık dipler için uzun ve ince 4 tırnaklı çapalar, kumluk dipler içinde daha düz kumun içine düz bir şekilde girip tekneyi taşıyabilecek tipte demirler kullanılmaktadır.
Kum Tipi
Kaya Tipi
Ancak bu çok hayati bir ayrım olmamakla birlikte demirler farklı tür meralarda da çok büyük talihsizlikler olmadığı sürece işe yaramaktadır.
Bir diğer konu ise Demir ipi yada eğer elektirkli bir ırgat kullanıyorsak demir ipi yada zincirinin uzunluğunun ayarlanmasıdır.
Demir ipi için mutlaka çok sağlam ancak gerektiğinde de bir bıçakla kolayca eksilebilecek ipler kullanmamız gerekiyor.
Genellikle çok sığ yada orta sığlıkta meralarda avlanıyor olsak bile demir ipimiz mutlaka mümkün olduğunca uzun olmalıdır. Demir attıktan sonra bolluğunu (KALAMA) ne kadar çok verirsek demirdeyken akma kayma ihtimalimiz o kadar düşük olur. Demir attıktan sonra demirin tutmaması ve ağır bir şekilde akıntı yönünde kayma olayına Demirin Taraması adı verilir. Böyle bir durumla karşılaşmamak için mutlaka doğru bir demir türü seçip mutlaka mümkün olduğunca fazla kalama vermemiz gereklidir. Ne kadar çok kalama verirsek demir ipi okadar yere paralel gelecektir ve demir mümkün olduğunca yere saplanacaktır, taramayacaktır. Demir ipi kısa olduğu zaman demir ve demir ipi dik bir şekilde tekeney gelecek, tekneye vuran her dalga veya akıntının kuvveti demiri bulunduğu yerdne kaldırıp biraz daha ileriye sürükleyecektir.
Aşağıdaki resimde az yani Yanlış kalama verilmesi sonucu Demirin ve Demir ipinin dik durğu pozisyon görülmekte.
Diğer resimde ise doğru kalamayla pozisyon yatay olan hali görülüyor.
Denizlerimiz durgun sakin denizler olmayıp ülkemizin dört tarafıda çeşitli kuvvetli rüzgarlara açık olduğundan, hava ve deniz sakin olsa bile demir attığımız zaman demir ipiniz uzun koymalıyız, ne zaman ne olacağı hiç belli olmaz.
Yeri gelmişken demir ipinin bir bıçakla kolay kesilebilecek olması konusuna da değinelim. Gece karanlığında demirdesiniz ışığını yaktınız ancak bir gemi üzerinize doğru kararlılıkla ilerliyor, demir toplayacak zaman kalmadı. İşte ani bir kararla demir ipini kesiyoruz ve bir iki kürek darbesiyle veya motora vereceğimiz yol ile büyük bir faciadan ve ölümden kurtuluyoruz.
İşte bu durumda kestiğimiz ipi ve demiri yeniden bulmak için demir attıktan sonra bir ipimizin kalamsını da verdikten sonra bir duba atmakta fayda vardır. Bir ipi kestikten sonra ip dibe çökmeye çalışsada duba suyun yüzeyinde kalıp ve kestiğimiz ipi yeniden geri bağlarız. Bu dubanın bir diğer faydasına birazdan değineceğiz.
Dubasız bir demirin kesilmiş hali aşağıdadır.
Resimde kesilmiş bir dubadı demir görülmekte.
Bazı yatlar ve orta ölçekli tekneler demir ipini el değmeden sarmak ve toplamak için elektrikli ırgat kullanmaktadırlar, bu ırgatların ipli olan makaraları ve zincirli olan makaraları vardır. Mümkün olduğunca ipli olan sistemleri tercih etmenizi öneririm. Lakin bir tehlike anında 10 saniye içinde Zinciri kesmek için gece yarısı teknenizde Elektirkli demir testeresi veya Oksijen kaynağını çıkarmanız gerekecektir. Bu da pek mümkün olmadığı için acil durumlarda zincir başaltmak başınıza büyük iş açabilir. İp kullanmak hayat kurtarırken keyif için zincir kullanmak oluşacak bir tehlike sonucunda can veya mal kaybına yol açabilir.
İşin güvenlik kısmını geçtikten sonra şimdi de av kısmına gelelim.
Artık biliyoruz ki,
Bölgenin dip yapısına uygun ipi uzun olan ve attığımızda bol kalama vereceğimiz, ve kalamadan sonra üzerinde sabit bir duba olan bir demire sahibiz.
Yetiyor mu, yetmiyor.
Neden yetmiyor peki ?
Herkes yakamozu bilir. Yakamoz bazı gecelero kadar kuvetli olurki, denize attığımız bir taş parçasının cuyu çalkalandırması bile denizin üzerini ışıl işıl yapar. Aşıklar yakamozu saatlerce syereder rüyalara dalarlar.
Ancak yakamoz izleyerek ağ bırakan balıkçılar, yani yakamozcular hariç, balıkçılar yakamozu hiç sevmezler.
Biz eğer geceleri de verimli av yapmak istiyorsak, kesinlikle zincir kullanmamalıyız. Demir ipi yerine kullandığımız zincir denizin içini ışık ışıl yapar ve gece balıkları bundan inanılmaz ürkerler. Gece avında en uygunu demir ipinde ip kullanmaktır.
Az önce demir ipinde kalama verdikten sonra takılacak dubanın faydasından bahsetmiştik, işte bu duba ipli demir kullansak dahi suyun içinde oluşacak yakamozu tekneden mümkün olduğunca uzaklaştıracaktır. İp bir miktar ileri gidecek daha sonra dubayla buluştuktan sonra dibe inmeye başlayacaktır. Dolayısıyla demir ipi tekneden uzak olacaktır ve yakamozu bir miktar keserek daha iyi av yapmamızı sağlayacaktır.
Dubalı bir Demir ipinin teknedne uzaklığını gösterir tasfir.
Bitti mi ?
Hayır bitmedi.
Şimdi gelelim yukarıdaki listede belirttiğimiz diğer durumlara.
Demiri attık, dubayı taktık, 3 şiddetinde poyraz esiyor, akıntı yok denecek kadar az, oltaları attık ilk vuruşları aldık hatta bir kaç balık çektik, mesela sarıkanat veya lüfer zokasındayız. Tüh tamda balığı altımıza yemlemişken poyraz yerini karayele bıraktı, tekne demir ipinin kalamayala birlikte verdiğimiz uzunluğu kadar hoppppp diğer yöne gitti.. Peki ne oldu bizim aşağıya yemlediğimiz sürü 200 metre ileride kaldı. Geçmiş olsun.
Demiri attık, dubayı taktık, 3 şiddetinde poyraz esiyor, ege yönüne doğru bir miktar akıntı var, oltaları attık ilk vuruşları aldık hatta bir kaç balık çektik, mesela sarıkanat veya lüfer zokasındayız. Tüh tamda balığı altımıza yemlemişken akıntı döndü karadenize akıyor, tekne demir ipinin kalamayala birlikte verdiğimiz uzunluğu kadar hoppppp diğer yöne gitti.. Peki ne oldu bizim aşağıya yemlediğimiz sürü 200 metre ileride kaldı. Geçmiş olsun.
Demiri attık, dubayı taktık, 3 şiddetinde poyraz esiyor, akıntı yok denecek kadar az, oltaları attık ilk vuruşları aldık hatta bir kaç balık çektik, mesela sarıkanat veya lüfer zokasındayız. Tüh tamda balığı altımıza yemlemişken büyük bir kum kosteli geçti yanımızdan onun getirdiği dalgayla tekne hoppppp 40 metre kaydı .. Peki ne oldu bizim aşağıya yemlediğimiz sürü 40 metre ileride kaldı. Geçmiş olsun.
Demiri attık, dubayı taktık, 3 şiddetinde poyraz esiyor, akıntı yok denecek kadar az, oltaları attık ilk vuruşları aldık hatta bir kaç balık çektik, mesela sarıkanat veya lüfer zokasındayız. Tüh tamda balığı altımıza yemlemişken derinlerden bir yerden nerden geldiği belli olmayan kaba dalgalar geldi tekne hoppppp başka bir yöne gitti.. Peki ne oldu bizim aşağıya yemlediğimiz sürü 50 metre ileride kaldı. Geçmiş olsun.
Tabi bunlarla birlikte yaptığımız mazmuz varsa ona da yazık oldu.
Haaa şimdi ne yapmak lazım...
Bütün bu rüzgarların, akıntıların, dalgaların bizi etkilememesi için yapılacak bir şey var.
Tonoz...
Nedir tonoz ?
Tonoz, genellikle tekneyi bağladığımız yerlerde limanlarda teknenin kıç tarafındna atılmış bir demir, bir kalorifer peteği, içi beton doldurulmuş bir araba yada kamyon lastiği gibi birşeydir. Bunu teknenin arka tarafından 20metre ileriye kadar atarız yerine iyice oturur bu tonoz ve yerindne çıkarmak mümkün olmaz, bu tonoza bağlayacağımız ip liman içinde rüzgar vs durumunda teknenin öne çarpmasını engeller, yani tekneyi her iki taraftan da bağlamış oluruz, tekne önden yapılan bağlamanın etkisiyle geriye gitmez, geriden bağlmanın yaptığı etki ile de öne gitmez. Yani ortada kastırılır.
Şimdi gelelim Denizde tonoz yapmaya...
Bir balıkçı tabiri vardır. Denizde balık tutmak için balıkçının kıçı biraz ıslanacak. Deniz zor iştir, zor yerdir her babayiğidin harcı değildir denizde uğraş vermek.
Gelelim lafı uzatmadan Tonoza.
Rüzgar nereden eserse essin, dalga nereden gelirse gelsin, akıntı nereye giderse gitsin teknemizi öyle bir demirliyoruzki, hiçbir yere oynamıyoruz tonoz sayesinde. Dolayısıyla yaptığımız mazmozdan tutunda balığı altımıza yemlemiz kesinlikle güme gitmiyor amiyane tabirle. Hep aynı noktada sabit duruyoruz.
Tonoz yapmak için iki demir ve iki demir ipine ihtiyacımız var.
Sırasıyla anlatıyorum..
1- Av yerine geldiğimiz zaman, öncelikle ilk demirimizi arkadan atıyoruz, dibi buluyoruz ve bir miktar10-15 metre kalama veriyoruz sonra demir ipine asılarak sağlam bir şekilde takmasını sağlıyoruz.
2- Arkadan attığımız demir ipi atkınca 60-70 metre daha kalama veriyoruz !!!
Durum:
3- Kalamayı bolca verdikten sonra teknenin ön tarafından diğer demirimizi atıyoruz. Dibi buluyoruz.
Durum:
Şimdi bu aşamadan sonra biz önde dibi bulduğumuzda arkadaki ikinci şahıs, arkadaki verdiği fazlalık ipi çekmeye başlıyor, ne oluyor ön taraftaki ipi bu sefer fazlalaık vermeye başlıyoruz.
4- Arka taraf fazlalık verdiği ipi 20 -30 metre çekerken bu sefer ön taraf fazlalık veriyor ve bu aşamada ön taraf demire asılarak demiri kuma takıyor.
Şimdi ne oldu Her iki tarafta da takmış ve yaklaşık 30 metre kalaması bulunan demirler var.
5- Artık her iki tarafta demirinin tam olarak taktığını anladıktan sonra fazlalılığı iyice alıp yani tekneyi her iki taraftan da kasıtırıp ipleri bağlıyor.
Durum:
Şimdi ne oldu, tekne hem baştan hem kıçtan kasar vaziyette çift demir vasıtası ile demirlendi.
İşte buna Tonoz denir.
Artık rüzgar neredne eserse essin, akıntı neredne gelirse gelsin tekne yerinde mıh çakmış gibi duracak aşağıya yaptığımız yemleme işe yarayacak durum ne olursa olsun gece boyunca av yapmaya devam edeceğiz.
Tabi yeri gelmişken hatırlatmakta fayda var. Her iki demir ipinde de duba bulunması av verimini bir mili arttırı. Çünkü dubalar ipi tekneden uzaklaştıracak ve yakamozu kesmede yardımcı olacaklardır.
Birde sıralı tekneler konusu var.
Mesela 3 tekne balığa gidiyoruz.
Teknenin biri 3 tekne boyunu ve aralarındaki mesafeyide düşünerek, fazla falza 100metre kadar kalama vererek her iki demiride tonoz yapar, daha sonra gelen ikinci tekne, arka tonuzun ipini ilk tekneden alır ve kendi arkasına bağlar iki teknenin arasında da bir ip bağlanırve kastırılır.
Ne oldu şimdi ? Önceki teknein demiri önde arkadaki teknenin demiri arkada oldu yani adeta uzun bir tekne gibi oldu her iki teknede tonozda oldu. Ön ve arkalardaki tonozların demir iplerinin mesafesini uzun bırakarak, aradaki tekne sayısının arttırılması mümkündür.
Bu çok faydalıdır. Bir teknenin aşağıyı yemlemesi ile 3-5 teknenin yemlemesi arasında çok fark vardır.
Şah Emre Sofuoğlu
- Demir Güvenliği Ve Tekneden Yemli Avlarda Tonozun Önemi Konusuna Benzer Konular
- Anne sütü ve önemi 01.05.2009
- Demir Demirkan Yolun Yarısı 2008 28.06.2008
- Marka Önemi 19.06.2004
- Demir Elli Çoban 21.07.2004
- Ispanak, demir ve Temel Reis 20.12.2004
- Plastik Gıda Ambalajı 15.07.2009 15:55