1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. MÄKKÄNİN FÄTHİ (RAMAZAN AYI, 8 YANVAR 630)

MÄKKÄNİN FÄTHİ (RAMAZAN AYI, 8 YANVAR 630)

Son güncelleme: 27.07.2009 15:56
eskitoprak eskitoprak foto


  • Mövzular:



    Bütpärästlärin anlaşmanı pozmaları,

    Äbu Süfyanın Mädinädän äliboş qayıtması,

    Fäth hazırlığı,

    Äbu Süfyanın İslam qärargahında İslamı qäbulu,

    Fäth Xütbäsi: İslamda bärabärlik,

    Qadınların biatı (andı),

    Ümumi äfv,

    Huneyn vä Evtas savaşı,

    Taif mühasiräsi,

    Bir väfadarlıq nümunäsi,

    Vicdanlara tähäkküm yoxdur,

    Şair Kabın Müsälman olması,

    Hatämi Tainin qızı.



    a) Bütpärästlärin anlaşmanı pozmaları:

    Mutedän Xalidin İslam Ordusunu mäğlub olmadan geri çäkmäsi äräb qäbiläläri arasında bir zäfär havası yaratmışdı. Şimalda İslamiyyät yayılmağa başlamışdı. Mäkkälilär Hudeybiyä Anlaşmasanı pozurdular. Bizansla Härbä girmädän geri döndükläri üçün, Müsälmanları alçaldırdılar. Bu arada Müsälmanların müttäfiqi olan Huzzaya bütpärästlär hücum etdilär. Huzza räisi Mädinäyä gäläräk, Müsälmanlardan yardım istädi vä fikrini bu mä'nadakı cümlälärlä bitirdi:

    "Qureyş sänä verdiyi sözdän döndü, o bağladığı ähdi pozdu. Bizi ibadät vä säcdä väziyyätindäykän, namaz qılarkän belä vururlar. Allah eşqinä, bizä yardım et, imdadımıza yetiş!"

    Hz. Peyğämbär Qureyşä xäbär göndäräräk ölülärin äväzini (yä'ni öldürdükläri adamların) ödämälärini, yoxsa Hudeybiye Anlaşmasının hökmsüz sayılacağını bildirdi.



    b) Äbu Süfyanın Mädinädän äliboş qayıtması:

    Qureyş väziyyäti müzakirä etmäk üçün, Äbu Süfyanı Mädinäyä göndärdi. Äbu Süfyan Hz. Peyğämbärin özüylä görüşmäyä cäsarät etmädi. Hz. Peyğämbärin zövcäsi olan qızı Ümmü Häbibäni gördü. O, Hz. Äbu Bäkir, Hz. Ömärdän dä bir yardım ala bilmädi, ümidsizlik içärisindä geriyä dönmäk mäcburiyyätindä qaldı. Mäkkädä hamı onun sözüylä oturub dururdu. Burada isä onun sözünü kimsä eşitmädi, hätta öz qızını belä inandıra bilmädi.



    c) Fäth hazırlığı:

    Hz. Peyğämbär orduya qäläbä üçün, hazırlıq görmäk ämrini verdi. 10.000 näfärlik bir ordu toplandı. Mädinä indiyä qädär ortaya bu qädär böyük bir ordu çıxarmamışdı. Çölü keçäräk Mäkkäyä doğru irälilädilär. Qan tökülmädän Mäkkäyä girmäk üçün, bu häräkat gizli saxlandı. Mäkkäyä yaxınlaşdıqları zaman, ämisi Abbasla rastlaşdı. Abbas Müsälman olmuş vä Mädinäyä yola düşürdü. Ailäsini göndäräräk, özü İslam Ordusuna qoşuldu. Müsälmanlar Mäkkäyä dörd km. mäsafäyä qädär yaxınlaşdılar. Ordunun çox böyük olduğunu bütpärästlärä göstärmäk üçün, här täräfdä tonqal qaladılar.



    d) Äbu Süfyanın İslam qärargahında islamı qäbulu:

    Äbu Süfyan väziyyätdän şübhälänmişdi. Gecä ätrafda olub keçänläri öyränmäyä çıxdı. Abbasla rastlaşdı. Abbas ona İslam Ordusunu göstäräräk:

    Bu ordu sabah Mäkkäyä zorla girmäli olsa, Qureyş çox çätin bir väziyyätä düşäcäk, -dedi.

    Äbu Süfyan:

    Eläysä çaräsi nädir? Soruşdu:

    Hz. Peyğämbärin yanına gedäräk, ondan aman dilä-mäkdir.

    Äbu Süfyanı Hz. Peyğämbärin hüzuruna götürdü. Orada o, Müsälmanlığı qäbul etdiyini söylädi. Bu, Mäkkänin artıq qan tökülmädän fäth olunması demäk idi. Abbas Hz. Peyğämbärdän belä bir xahiş elädi:

    Äbu Süfyan öyünmäyi sevän bir adamdır, ona bir lütfkarlıq göstärin! Peyğämbärimiz bunu qäbul elädi vä:

    Här kim Äbu Süfyanın evinä girärsä, evindän bayıra çıxmazsa vä Mäscidi Harama sığınarsa, ona toxunulmayacaqdır.

    Äbu Süfyan Mäkkäyä geri dönäräk, Qureyşlilärä väziyyäti başa saldı. Müsälman olduğunu izah elädi. Bundan sonra Mäkkälilär täslim oldu.

    Müsälmanlar Mäkkäyä dörd täräfdän girdilär. Hz. Pey-ğämbär äsgärlärä bärk-bärk tapşırdı: "Qätiyyän qan tökmäyin, silahlı toqquşmaya girmäyin." Müqäddäs şähärä qan tökmädän girmäk än böyük häräkät idi. Vä beläcä dä oldu. Yalnız Xalidin girdiyi cänub sämtindä bütpärästlär hücuma keçdisä dä, bu, böyümädän yatırıldı.



    e) Fäth Xütbäsi, İslamda bärabärlik:

    Hz. Peyğämbär Harämi Şärifdä bir xütbä irad etdi. Burada Allahın birliyini, Haqq Dinin äsaslarını başa saldı. Sonra insanlar arasında bärabärlik vä mö'minlär arasında qardaşlıq olduğunu e'lan etdi vä Hucurat suräsinin 13-cü ayäti kärimäsini oxudu.

    İnsanların düçar olduqları än böyük xästälik bir-birinä düşmänlik elämäk, qan davası güdmäk, bärabärliyi tanımamaqdır. İslama görä här käs Allahın quludur vä insanlar bärabärdir. Qurani-Kärim vä hädisi şärif bu häqiqäti daima xatırladır. Äräbin äräb olmayandan, äräblärdän başqalarının da onlardan bir üstünlüyünün olmadığını Hz. Peyğämbär bäyan etmişdir. İslamda irq, räng, soy, boy färqläri yoxdur, insanlıq vardır. Mäziyyät vä şäräf dä nur sahibi, yaxşı vä yetkin insan olmaqdadır. Än xeyirli insan insanlara yararlı işlär görändir, İslamın gätirdiyi tämäl prinsip budur.

    Peyğämbärimiz mähz Fäth günü bu häqiqäti bir däfä dä Kä'bädän e'lan etmişdir.

    Hz. Peyğämbär bunları söyläyärkän, Mäkkälilär mäğrur başlarını äyäräk dinläyirdilär. Bu adamların Mäkkädä käsdiyi başa sorğu-sual yox idi. Müsälmanlara nälär etmämişdilär. İndi bäs nä olacaqdı? O böyük Peyğämbär soruşdu:

    Ey Qureyş, Mändän nä gözläyirsiniz, Sizä hansı münasibäti göstäräcäyimi düşünürsünüz?

    Cavab verdilär:

    Sän märhämätli vä genişüräkli bir qardaşsan!

    Hz. Peyğämbär burada da insanlığın än böyük mürşidi, tarixin än böyük adamıdır.

    Bu gün sizi qınamaq yoxdur. Gediniz, hamınız särbästsiniz!

    O, häm Mäkkäni, häm dä könülläri fäth elädi.

    Hz. Mähämmäd Kä'bäni bütlärdän tämizlädi. Hz. İbrahimin qurduğu kimi, onu Allaha ibadät edänlär üçün hazırlatdı. Bilal Kä'bänin üzärinä çıxaraq o yanıqlı säsi ilä äzan oxudu. Mö'minlär säf-säf olaraq namazlarını qıldılar.



    f) Qadınların biatı (andı):

    Yeni Müsälman olanlar Hz. Peyğämbärä biat etdilär. Kişilärdän sonra qadınlar da biat etdilär. Bunların önündä Hz. Älinin bacısı Ümmü Xani, Xalidin bacısı Fahitä idi. Qadınlar biat edärkän belä deyirdilär: "Allaha ortaq qoşmayacağıq, oğurluq vä zina (äxlaqsızlıq) etmäyäcäyik, uşaqlarımızı öldürmäyäcäyik, iftira vä böhtandan çäkinäcäyik. Haqq olan här şeydä Hz. Pey-ğäbärä itaät edäcäyik. Dar vä geniş vaxtlarda Peyğämbärä sadiq qalacağıq."



    g) Ümumi äfv:

    Hz. Peyğämbär başda Hz. Hämzänin ölüsünä belä hörmät-sizlik göstärän Hind olmaq üzrä bütün düşmänläri äfv etdi. Äbu Cähilin oğlu İkrimeyi-Safvanı, Hz. Hämzänin qatili Vähşini belä äfv etdi. Yalnız, "Vähşi gözümä görünmäsin, sevimli ämimi xatırlayınca, üräyim parçalanır" -dedi.

    Hz. Peyğämbär Mäkkädä 15 gün qaldı. Bu müddät içindä Onun yüksäk äxlaqını, tämizqälbliliyini göränlär därhal Müsäl-man olurdular.



    h) Huneyn vä Evtas savaşı:

    Mäkkänin fäthindän sonra, Müsälmanlar böyük bir sevinc içindä idilär. Allahın kömäyi ilä Kä'bä bütlärdän tämizlänmişdi. İslam Dini ätrafa yayılırdı. Ancaq Mäkkä yaxınlığında yaşayan Hevasin qäbiläsi var idi. Bunlar çox olub, özläri dä bütpärästliyä bağlı idilär. Onun üçün İsalmiyyätin Äräbistana yayılmasını istä-mirdilär. Räisläri olan Malik 20 min näfärlik böyük bir ordu topladı. O, Düreyd adında bir qocanın täcrübäsindän istifadä etmäk üçün, onu härb meydanına gätirdi. Äsgärlär Huneyn vadisindä toplandılar. Qoca burada heyvan säslärini vä uşaq ağlayışlarını eşidincä, "Bunlar nädir?" deyä soruşdu. Malik äsgärlärin dönüb qaçmaması üçün ailälärini, mallarını da özläri ilä bärabär gätirdiklärini söylädi. İxtiyar qoca:

    Dağılan ordunu belä şeylär saxlaya bilmäz. Ägär mäğlub olsanız, qadınlarınızı öz älinizlä äsir vermäk kimi bir şäräfsizliyä düçar olarsınız, -dedi.

    Ancaq gänclär "Bu adam ağlını itirmişdir", -dedilär. Äsgärlär vadinin dar bir boğazını här iki täräfdän tutmuşdular.

    Müsälmanlar 12.000 näfärlik bir ordu ilä buraya gäldilär. Başında Äbu Süfyan olmaq üzrä yeni Müsälman olanlar da buradaydılar. Hätta bütpärästlärdän dä 70-ä qädär adam qoşulmuşdu. Çünki Qureyşdän ayrılmaq istämirdilär. Sabahın alaqaranlığında düşmänin pusquda olduğundan xäbärsiz dar boğazdan keçärkän, iki täräfdän hücuma mä'ruz qaldılar. Boğaz dar olduğundan, särbäst äsgäri häräkätä imkan yox idi. Müsäl-manlar näyä uğradıqlarını anlaya bilmädilär vä çaşdılar. Bir pozğunluq başlandı. Bunun säbäbi bir dä odur: ordu yekcins deyildi. Yeni Müsälman olanlar, hätta bütpärästlär dä var idi. Bunlar beşinci qol kimiydi, necä ki, o väziyyätdä söylädikläri sözlär bunu göstärmäkdädir. Äbu Süfyan mä'nalı bir gülümsämä ilä:

    Bu pozğunluğun dänizä qädär qarşısı alına bilmäz, -demişdi.

    Talha oğlu Osman:

    Bu gün Mähämmäddän intiqam alırıq, -demişdi:

    Digär birisi:

    Bu gün sehr pozuldu, deyä bağırmışdı.

    Safvan isä buna qarşı çıxaraq:

    Sus, ağzın qurusun, mänä Hevazindän bir adamın hakim olmağındansa, Qureyşdän bir adamın gälib hakim olması yaxşıdır, cavabını veräräk, qäbilä qeyräti çäkmişdi.

    Bu qarışıq väziyyätdä Hz. Peyğämbär qaçanları saxlamağa çalışır:

    "Män Peyğämbäräm, buna şübhä yoxdur, män Abdulmüt-tälib oğullarındanam" deyir, Änsar vä Mühacirläri ätrafına toplamağa çalışırdı. Ämisi Abbasın gur säsi dağılanları Mähämmädin ätrafına toplamağa çağırırdı. Müsälmanlar yenä özlärini topladılar vä şiddätlä düşmän üzärinä hücuma keçdilär. Düşmän mäğlubiyyätä uğrayıb, qaçmağa başladı. Müsälmanlar başdan bir az mäğlubiyyät acısını daddıqdan sonra, qazandıqları bu qäläbäyä çox sevindilär. Qurani-Kärim Tövbä Suräsinin 25-28-ci ayälärindä bunu anlatmaqdadır.

    Bu härbdä, indiyä qädär heç bir başqa härbdä älä keçmäyän qänimät alınmışdır: 22 min dävä, 40 min qoyun, 4 min kq. gümüş, 6 min äsir döyüş meydanında qaldı. İxtiyarın dediyi kimi, bunlar äsgärin qaçmasına mane ola bilmädi. Düşmäni Etvasa qädär qovladılar vä onu sonralar bir daha belini düzältmäyäcäkläri bir şäkildä mäğlub etdilär.



    ı) Taif mühasiräsi:

    Hevazin räisi Malik Taifä qaçıb sığınmışdı. İndi ilanı yuvasından, tülkünü hinindän çıxartmaq lazım idi. Bura çoxallahlığın son yuvası kimi qala bilmäzdi. Onun üçün Taifi mühasiräyä aldılar. Taiflilär qalalarına çäkildilär. Mühasirä uzun sürdü. Sälman Farisinin täklifi üzrä Müsälmanlar mancanaq işlätdilär, ağacdan düzäldilmiş tanklarla qalaya hücum etdilär. Ancaq qala möhkäm olduğundan yıxılmadı. Bir aya qädär sürän mühasirädän sonra, Müsälmanlar bu işdän äl çäkdilär vä geri qayıtdılar. Taiflilär daha sonra Müsälmanlığı qäbul etdilär vä bütlärini parçaladılar.



    i) Bir väfadarlıq nümunäsi:

    Hevazindän alınan qänimät bölünärkän, äsirlär arasından bir qadın:

    Män Mähämmädin süd bacısıyam, -dedi. Mäni onun yanına aparın.

    Gätirdilär. Hz. Peyğämbär onu görücä tanıdı. Bu, süd bacısı Şeyma idi. Onunla keçirdiyi uşaqlıq günlärini xatırladı vä göz-lärinin yaşını saxlaya bilmädi. Xalatını yerä särdi. Şeymanı onun üstünä oturtdu. Ona hörmät vä mähäbbät göstärdi. Onu azad etdi vä ona bir kölä, bir cariyä (qadın xidmätçi), bir miqdar da qoyun veräräk ailäsinin yanına göndärdi.

    Hevazindän bir hey'ät xahiş elämäyä gälmişdi. Onlardan soruşdu:

    Malınızımı istäyirsiniz, yoxsa qadınlarınızı, uşaqlarınızımı?

    Onlar da:

    Täbii qadınlarımızı vä uşaqlarımızı, -dedilär.

    Bundan başqa, özünä vä Abdulmüttälib oğullarına aid olan äsirlärin hamısını särbäst buraxdığını söylädi. Digärläri dä bunu görüncä, Peyğämbärläri kimi häräkät elädilär vä onlar da ällärindäki äsirläri azad etdilär. Beläcä 6000 min insan azadlığına qovuşmuş oldu. Müsälmanlar daima belä böyüklük gös-tärmişdir.

    Hz. Peyğämbär Hevazin räisi Malikä xäbär göndärdi. Ägär gälib Müsälman olarsa, onun da ailäsi vä malları özünä verilä-cäkdir. Malik bunu eşidincä gäldi vä Müsälman oldu. Hz. Pey-ğämbär onun ailäsini azad elädı, mallarını geri qaytardı. Üstälik 100 dävä dä verdi. O, insanları belä yaxşılıqla özünä bağlayırdı.



    i) Vicdanlara tähäkküm yoxdur:

    Etvas savaşı idi. Muhallim adında bir Müsälman Amr adında biri ilä rastlaşdı. Amr, Müsälman olduğunu söylädiyi halda, onu öldürdü. Hz. Peyğämbär Muhallimi sorğu-suala çäkäräk:

    Müsälman olduğunu söylädiyi halda, niyä öldürdün? dedi.

    O da:

    Onun Müsälmanam demäsi, ölümdän qurtulmaq üçün idi, deyincä:

    Yä'ni sän onun üräyini yardınmı ki, düzmü, yalanmı söy-lädiyini biläydin?

    Üräyi bir ät parçasıdır, yarılsaydı da nä anlaşıla bilärdi?

    Üräyini bilmirsän, söylädiyinä inanmırsan, bäs nä etmäli, -dedi vä onu lä'nätä mähkum etdi.



    k) Şair Kabın Müsälman olması:

    Kab adında bir şair Hz. Peyğämbärä häcv yazardı. Buna görä qorxusundan qaçmışdı. Müsälmanlıq här täräfä yayılınca, daha sığınmağa bir yer tapa bilmädi. Müsälman olan qardaşı Kaba mäktub yazaraq, Hz. Peyğämbärin yanına gedib ondan äfv dilämäsini istädi. Sonra Kab gälib Müsälman olduğunu bildirdi vä qurtuldu. Kab bu däfä Hz. Peyğämbärin hüzurunda Onu mädh edän mäşhur qäsidäsini oxudu. Qäsidänin bir yerindä:

    "Peyğämbär dünyanı aydınladan bir şö'lädir.

    Şirki (çoxallahlılığı) käsib atmaq üçün, Allah qılınclarından biridir" beytini söyläyincä, bu, Hz. Peyğämbärin xoşuna gäldi vä o, yanında bağışlayacaq başqa bir şey olmadığından, çiynin-däki xalatını ona hädiyyä vermişdir. Buna görä hämin qäsidäyä "Qäsideyi-Bürde" deyilir.



    l) Hatämi Tainin qızı:

    Bu arada Tayy qäbiläsi Müsälmanlara qarşı bir väziyyät almışdı. Hz. Äli onların üzärinä göndärildi. Räisläri qaçdı. Hz. Äli aldığı äsirläri Mädinäyä gätirdi. Comärdliyi ilä mäşhur olan Hatämin qızı da äsirlärin arasında idi. O, Hz. Peyğämbärin yanına gäläräk:

    Ya Räsulallah! Atam öldü. Täk bir qardaşım var idi, o da qaçdı. Azadlığımı satın alacaq lazımi pulum yoxdur. Sänin märhämätinä sığınıram. Atam säxavätli bir adam idi; äsirläri qurtarar, qadınları qoruyar, fağırları yedirär, kasıblaşanlara yardım edärdi, -dedi. Män elä bir adamın qızıyam.

    Hz. Peyğämbär:

    Sänin atan İslam fäzilätinä uyğun olan bir adam idi, dedikdän sonra ätrafındakılara:

    Hatämin qızı azaddır, atası insanpärvär bir adam idi. Allah märhämätli olanları sevär vä mükafatlandırar, -dedi. Qıza geyäcäk vä yol xärcliyi veräräk, onu qardaşının yanına gön-därdi.

#27.07.2009 15:56 0 0 0