ـ1ـ عن أنس رَضِيَ اللّهُ عَنْهُ قال: ]كَانَ رسولُ اللّهِ # إذَا دَخَلَ الخََءَ لِقَضَاءِ الحَاجَةِ يَقُولُ: اَللَّهُمَّ إنِّى أعُوذُ بِكَ مِنَ الخُبُثِ وَالخَبَائِثِ[ أخرجهالخمسة»الخُبُثُ« بضم الباء جمع خبيث»والخَبَائِثُ« جمع خبيثة، والمراد بهما ذكور شياطين الجنّ وا"نس وإناثهم
Hz Enes (radıyallâhu anh) anlatıyor: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) kazâyı hâcet için helâya girdiği zaman şu duayı okurdu:"Allahümme innî eûzu bike mine'lhubsi ve'lhabâis (Allahım, pislikten ve (cin ve şeytan gibi) kötü yaratıklardan sana sığınırm"
Tirmizî'nin Hz Ali'den kaydettiği diğer bir rivâyette şöyle denir: "Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm) buyurdular ki: "Helâya girdiği zaman insanoğlunun avretleri ile cinnîlerin gözleri arasındaki perde, kişinin "bismillah" demesidir"
AÇIKLAMA:
1-Gufrâneke: Gufrân, tıpkı mağrifet gibi mastardır Örtmek, affetmek, bağışlamak mânasına gelir Sondaki ke zamirdir Öyleyse senin örtmen, bağışlaman demek olur Ancak mânanın bütünleşmesi için bir fiil takdiri gerekmektedir: اَطْلُبُ غُفْرَانَكَ Yâni "senin bağışlamanı taleb ediyorum"
2-Helâdan çıkarken mağfiret talebetmenin sebebine gelince şârihler iki ihtimal beyan eder:
a) Bu esnada zikrullahın terkedilmiş olmasından
b) Resûlullah (aleyhissalâtu vesselâm), kişinin, gıdayı alıp menfaatini te'min ve fuzûliyâtı kolayca atması gibi fevkalâde hayatî nimetlerin şükrünü ödemideki aczi sebebiyle mağfiret dilemiştir Böylece nimete karşı şükür vazîfesini mağfiret dileyerek yerine getirmiş olmaktadır Bu ihtimal daha kavî gözükmektedir
3-Bu makamda, okunacak başka merfu dualar da rivâyet edilmiştir: اَلْحَمْدُللّهِِ الَّذِى اَذْهَبَ عَنِّى اْ'َذَى وَعَافَانِى (Ezâyı giderip âfiyet veren Allah'a hamdolsun) veya, اَلْحَمْدُللّهِ الَّذِى اَحْسَنَ اِلَىَّ فِى اَوَّلِهِ وَآخِرِهِ (Gıdamızın evvelinde de sonunda da bize ihsanda bulunan Allah'a hamdolsun) veya: اَلْحَمْدُللّهِ الَّذِى اَذَاقَنِى لَذَّتَهُ وَاَبْقَى فيَّ قُوتَهُ وَاَذْهَبَ عَنِّى اَذَاهُ (Lezzetini bana tattırıp, gıdasını bende bırakıp sonra da ezâsını benden gideren Allah'a hamdolsun)"Bu rivâyetlerden sıhhatçe en üstün olanı sadedinde olduğumuz Hz Âişe hadisidir Resûlullah'ın farklı zamanlarda bu duaların hepsiyle dua etmiş olması mümkündür
Kütub-u Sitte Şerhi, ProfDr İbrahim Canan Cilt 16-17