A'dan G'ye Farklı Hepatit Tiplerinden Korunma Yolları

Son güncelleme: 03.11.2009 16:23
  • A'dan G'ye Farklı Hepatit Tiplerinden Korunma Yolları - Anneler A'dan G'ye Farklı Hepatit Tipleri - Anne Adayları - Farklı Hepatit - Korunma Yolları

    Dünya Sağlık Örgütü (WHO) virüsü, 'sigaradan sonra 2. en önemli kanserojen' tehdit olarak görüyor. Ülkemizde her yıl 90 bin çocuk hepatitle tanışıyor. Karaciğere musallat olmasıyla bilinen hepatitlerin bazı türlerinin aşısı da yok. Bu nedenle hepatitlere karşı korunmanın bir yolu da, bulaşmasını engelleyecek önlemler almak. Bu ay dosyamızda hepatit türleri ve alabileceğiniz önlemler hakkında Viral Hepatitle Savaşım Derneği Başkanı ve Ankara Üniversitesi Klinik Bakteriyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık'tan bilgi aldık.

    PATİT'le ilgili dosyamızda şu başlıkları bulacaksınız
    · HEPATİT-A
    · HEPATİT-B
    · HEPATİT-C
    · HEPATİT-D
    · HEPATİT-E
    · HEPATİT-G

    Hepatit tiplerin bazıları Hepatit A gibi tamamen iyileşirken B ve C hepatitleri kronikleşebiliyorlar.

    Virüslerin Kuluçka Süreleri

    Hepatit A - 20-40 gün
    Hepatit B - 60-120 gün
    Hepatit C - 40-60 gün
    Hepatit D - 20-50 gün
    Hepatit E - 20-60 gün
    Hepatit G - 15-45 gün

    Virüslerin bulaşma yolları

    Hepatit -A Virüs bulaşmış yiyecek ve suyun tüketilmesi yoluyla bulaşıyor.
    Hepatit -B Kanla, vücut sıvılarıyla bulaşıyor ve doğum sırasında anneden çocuğa geçebiliyor.
    Hepatit -C Kanla, vücut sıvılarıyla, cinsel temasla bulaşıyor ve doğum sırasında anneden çocuğa geçiyor.
    Hepatit -D Sadece hepatit-B taşıyıcısı ve hastası olanlarda görülüyor. Kanla, virüslü kanın bulaştığı enjektör, iğneler ve cinsel temasla geçiyor.
    Hepatit -E Dışkı ve ağız yoluyla bulaşıyor. Kronikleşmiyor.
    Hepatit -G Kan yoluyla bulaşıyor.

    Akut Viral Hepatit
    6 hepatit virüsünün bulaştıktan sonraki korkulan ortak sonucu; karaciğer iltihaplanması. Genellikle iltihaplanma aniden başlıyor ve birkaç hafta sürüyor. İşte bu sürece akut viral hepatit deniyor. Belirtileri de aniden başlıyor. Halsizlik, iştahsızlık, kusma, mide bulantısı ve sık olarak da ateştir.
    Renksiz dışkı ve kaşıntı gibi kolestaz (safra akışının azalması veya tamamen durması) belirtileri görülebilir. Kişinin akut viral hepatit olup olmadığı, karaciğer fonksiyonlarının ölçüldüğü kan testi sonuçlarından yola çıkılarak konulur. Eğer bu testlerde viral proteinler ya da hepatit virüsüne karşı oluşan antikorlar saptanırsa, kesin tanı konulabilir. Akut viral hepatitin akut hali, genellikle en az 6 ay içinde biter.

    Hepatit hem akut haliyle görülüyor hem de kronikleşebiliyor. Hepatit virüslerinin hepsi, aynı klinik tabloya yol açıyor. Ancak hangi hepatitin bu duruma yol açtığı ancak kan tahlilleri yapılarak söylenebiliyor. Hepatitler tipine göre, bulaşma yolları, hastalığı oluşturma süreleri ve iyileşme süreçleri ve hastalığın bitiş durumu da farklı oluyor.


    Rakamlarla Hepatit
    Dünyada:
    · 2 milyar insan Hepatitle tanıştı. Bunlardan 350-400 milyon insan kronik Hepatit-B ile yaşamaya çalışıyor.
    · Her yıl 500 bin ile 1 milyon 200 bin kişi hayatını bu virüsler yüzünden kaybediyor.
    Türkiye'de:
    · Her üç kişiden biri (20-30 milyon) kişi hayatının bir döneminde virüsle temas etmiş.
    · Hepatit-B'li kişi sayısı: 4 milyon
    · Hepatit-C'li kişi sayısı: 600 bin
    · Aşı yapılmazsa, her yıl 90 bin çocuk viral hepatit B virüsü kaparak karaciğer kanseri ve siroza yakalanma riskine maruz kalacak. Bunlardan 23 bini hayatını kaybedecektir.


    HEPATİT A
    Hepatit A virüsü, hepatit A enfeksiyonuna (HAV) yol açmaktadır. Kuluçka dönemi ortalama 30 gün. Küçük çocuklar hastalığı sıklıkla sessiz veya çok hafif geçirirler.
    Belirtileri nelerdir?
    Hastalık genellikle 6 yaşından büyük çocuklarda erişkinlerde görüldüğü gibi ateş, iştahsızlık, halsizlik, kusma ve ishal gibi bulgularla başlamaktadır. Cilt ve gözlerde sararma vardır. İdrar koyu renkte çıkar. Hastalığın en sık görülme yaşı 5-14 yaş arasındaki çocuklardır.

    Hepatit A enfeksiyon akut olarak başlar. Bu dönemde bulantı ve kusma şiddetlidir. Çoğu zaman çocuklar ağızdan birşey almak istemezler. Karaciğerlerde ve dalakta büyüme görülür. Hastalığın akut dönemi geçtikten sonra çocuk ağızdan beslenmeye başlar, halsizliği azalır ve çoğu kez hastalık kendiliğinden düzelir.

    Nasıl bulaşır?
    Hepatit A enfeksiyonundan taşıyıcılık yoktur. Kronikleşme söz konusu değildir.
    Bulaşım dışkı-ağız yolu ile olmaktadır. Hiçbir bulgusu olmayan hepatit A geçirmekte olan bir kişi, çevresindekiler için bulaştırıcıdır. Bulaşma enfekte olan kişinin dışkısı ile kirlenmiş her türlü eşyanın veya gıdanın ağza götürülmesi ile olmaktadır. Hepatit A, çoğunlukla salgınlar şeklinde görülmektedir. Hastalanan çocuklarda bulaştırıcılık sarılık belirmeden önce başlar ve klinik bulgular başladıktan bir hafta sonrasına kadar devam eder. Klinik bulgulardan önce bulaştırıcılığın başlamış olması kontrolünü zorlaştırmaktadır.
    Nasıl korunabiliriz?
    Hepatit A aşısının uygulaması ile Hepatit A hastalığından korunmak mümkündür. Aşı iki doz şeklinde uygulanır. Hastalıktan korunmada esas prensip dışkı ağız ile bulaşmanın engellenmesidir. Bu yüzden çocukların toplu olarak bulundukları yuva, okul gibi yerlerin temizlik açısından uygun koşullarda olmasına özen gösterilmelidir.

    Kreş-yuva ve okulda hepatit A enfeksiyonu eğer okul, kreş yada yuva gibi çocukların toplu bulunduğu yerlerde görülürse şu tedbirler alınmalıdır:
    · Çocuk, en az bir hafta kreş veya okuldan uzaklaştırılmalıdır.
    · Çocuğun hastalığı en kısa zamanda sağlık kuruluşuna bildirilmelidir.
    · Diğer çocuklara bulaşıp bulaşmadığı uzmanlarca araştırılmalıdır.
    · El yıkamaya önem verilmeli ve hijyen kuralları titizlikle uygulanmalıdır. El yıkarken akar ve sıcak su, mümkünse sıvı sabun kullanılmalıdır. Islak mendiller elleri yeterli temizlemez ve el yıkamanın yerini tutmaz. Eller yıkandıktan sonra temiz veya bir kullanımlık havlular ile kurulanmalıdır.

    Hepatit A enfeksiyonu geçiren çocuklar ile aşılanan çocuklarda yaşam boyu korunma söz konusu olmaktadır.

    HEPATİT B
    Hepatit B virüsü (HBV) tüm dünyada 1.5 milyon kişinin ölümüne yol açan, akut ve kronik karaciğer hastalığına neden olabilen bir enfeksiyon. Türkiye görülme sıklığı açısından; orta derecede yaygınlık gösteren ülkeler arasında yer alıyor.

    Nasıl bulaşır?
    Bulaşmada enfekte vücut sıvıları, kan, kan ürünleri ve kanla bulaşmış çeşitli malzemeler önemlidir. Hepatit B virüsü, HbsAg (hepatit B yüzey antijeni) pozitif olan kişilerin kan yada vücut sıvıları ve tükürükleri ile bulaşmaktadır. Kanda virüs yoğunluğu en yüksek, tükürükte ise en düşüktür. Cinsel yolla bulaştığı gibi, HBs Ag pozitif annelerin çocuğuna doğum sırasında kanı ve diğer salgıları ile de bulaşmaktadır. Hepatit B enfeksiyonu gıdalar ve su ile bulaşmamaktadır! Kuluçka dönemi 50-180 gündür.

    Kronik HBV enfeksiyonu (Altı aydan fazla sürede HbsAg pozitif) olan şahıslar taşıyıcı olarak tanımlanır. Taşıyıcılar enfeksiyonun birincil kaynaklarıdır.

    Belirtileri nelerdir?
    Hepatit B virüs ile bulaşmış çocukların %30'unda hastalık belirtileri yoktur. Erişkinlere kıyasla çocuklarda belirtiler belirgin değildir. Başlangıç sinsidir.

    Hastalık belirtileri; tende sararma, halsizlik, iştahsızlık, bulantı, kusma, karın ağrısı ve eklem ağrısıdır.

    Hastalık akut olarak geçirilebildiği gibi, kronikleşmede söz konusudur. Kronikleşme yaş ile ters orantılı olarak artmaktadır. Doğumda enfekte olan bebeklerin yüzde 90'ında kronik enfeksiyon gelişmesine karşın bu oran 1-5 yaşlarda enfekte olan çocuklarda yüzde 30, 5 yaşından büyük çocuklarda ise yüzde 6'dır. Kronik enfeksiyonu bulunanlar, daha ileri yaşamlarında kronik karaciğer hastalığı (örn: siroz ve kronik hepatit yada birincil karaciğer karsinomu) gelişmesi açısından yüksek risk altındadır. Çocukluğun erken evrelerinde kronik enfeksiyon görülen kişilerde, HBV ile ilişkili karaciğer kanseri yada sirozdan ölme riski yaklaşık olarak yüzde 25'dir. Hastalığın akut döneminde özel bir tedavisi yoktur. Ancak kronikleşen hastalarda interferon veya antiral tedavi uygulanır. Siroz gelişen vakalarda karaciğer nakli yapılır.

    Nasıl korunabiliriz?

    Korunmada aşılama son derece önemlidir. Yeni doğan bebeklere rutin aşılama yapılmaktadır. Eğer anne HBV ile enfekte ise bu bebeklere aşı bebek doğunca başlanmakta ve zamanda aşı ile birlikte HBIG (Hepatit B Immun globülin) uygulanmaktadır. Aşı şeması aşağıdaki tabloda gösterilmiştir.

    Anne taşıyı ise; hemen doğumda HBIG ve aşı birlikte yapılmalıdır. HBIG bulunamazsa, aşı mutlaka yapılmalıdır. Anne taşıyıcı değilse; sadece aşı yapmak yeterlidir.

    Eğer aşılamada dozu atlanır veya programın gerisinde kalırsak, bir sonraki dozu zaman kaybetmeden yaptırmanız gerekir. Yeniden başlama söz konusu değildir. Hepatit B aşısı diğer aşılarla aynı zamanda yapılabilir. Hepatit B aşısının etkinliği yüzde 95'dir. Hamileyken ya da emzirirken Hepatit B aşısı yapılabilir.

    Aşılama; bebeklere, bütün çocuklar, belli yüksek riskli gruplarda yer alan ileri yaştaki kişilere etkene maruz kalmadan önce rutin şekilde aşı yapılması önerilir.

    HEPATİT C
    Hepatit C, hepatit C virüsünün (HCV) neden olduğu karaciğer hastalığıdır.
    Belirtileri nelerdir?
    Hepatit C virüs enfeksiyonu belirtileri hepatit A ve B'ye benzer. Hastalık hafif ve sinsi başlar ve çocuklarda enfeksiyonun çoğu kez bulgular belirgin değildir. Sarılık vakaların yüzde 25'de belirgindir, karaciğer işlevlerini gösteren testlerdeki bozukluk orta derecedir. vakaların yüzde 60-70'inde kronik hepatit, yüzde 10-20'sinde siroz gelişmektedir. Hepatit C enfeksiyonunda da taşıyıcılık söz konusudur.

    Nasıl bulaşır?
    Bulaşımda HCV ile enfekte kişilerin kan ve kan ürünleri rol oynar. Enfekte kanla bulaşmış diğer vücut sıvıları da enfeksiyon kaynağı olabilir. Anneden bebeğe doğum sırasında geçiş yüzde 5 oranında olmaktadır ve bulaşımı önleyici herhangi bir yöntem yoktur.

    Nasıl korunabiliriz?
    Kronik HCV enfeksiyonu bulunan hastaların tedavisinde virüslere etkin ilaçlar (interferon ve ribavirin birlikte) kullanılır. HCV enfeksiyonuna karşı aşı henüz geliştirilemedi. HCV ile ilişkili kronik karaciğer hastalığı bulunanlar, hepatit A ve B geçirip geçirmedikleri incelendikten sonra negatif iseler her iki hastalığa karşı aşılanırlar.

    Hamilelere HCV için rutin test yapılması önerilmez. Eğer HCV enfeksiyon riski yüksek ise kan testi yapılabilir. Eğer anne, HCV ise doğuracağı bebeklerde, enfeksiyonun gelişme riski yüzde 5 'tir. Doğumdan sonra bu bebekler HCV riski açısından izlenir. Anneden bebeğe pozitif olarak geçen antikorlar 12 aydan sonra negatifleşebildiğinden ancak anti-HCV testi 12 aydan sonra değerlendirilir.

    HCV ile enfekte olan annelerin emzirirken enfeksiyonu bulaştırmadığı biliniyor. Ancak
    anne emzirme konusunda bilgilendirilmesi gerekiyor. Çünkü HCV pozitif olup bebeğini emziren anneler, memelerinde çatlak ve kanama yoluyla bebeğe bulaştırma ihtimaline karşı uyarılmamalılar.

    HCV enfeksiyonu bulunan herkes enfeksiyöz kabul edilmeli ve başkalarına hastalığı bulaştırabileceği konusunda bilgilendirilmelidir.

    HEPATİT D
    Hepatit D virüsü tam bir virüs olmayıp etkisini göstermesi için ortamda HbsAg'nin bulunması gerekmektedir. Hepatit D virüs sadece HbsAg pozitif kişilerde hastalığa yol açabilir.

    Nasıl bulaşır?
    Hepatit D virüs enfeksiyonu, HBV enfeksiyonu ile aynı anda enfeksiyona neden olabileceği gibi (koenfeksiyon) kronik HBV enfeksiyonu olan birine enfeksiyonun daha sonra bulaşması ile de oluşabilir.
    HDV bulaşması, HBV gibi kan yoluyla olur. Kuluçka süresi 45-160 gün arasında değişir.
    Anneden yeni doğan bebeğe bulaşması nadir görülür.

    Nasıl korunmalıyız?
    Korunma HBV enfeksiyonunun aynıdır. HBV aşısı ile yapılan koruma HDV enfeksiyonundan korunmada etkili olmaktadır. Özel bir tedavi yöntemi yoktur.

    HEPATİT E
    Hepatit E virüsünün (HEV) neden olduğu bir enfeksiyon hastalığıdır. Hepatit E virüsü izole edilmemiş ancak bazı tekniklerle tanımlanmıştır. Hastalık erişkinlerde çocuklara göre daha sıktır ve özellikle gebe kadınlarda ölümcül seyreder. Ortalama kuluçka süresi yaklaşık 40 gün olup 15-60 gün arasında değişmektedir.

    Nasıl bulaşır?
    Bulaşım dışkı-ağız yolu ile, özellikle kirlenmiş sularla bulaşmaktadır.

    Belirtileri nelerdir?
    Klinik belirtiler: Sarılık, halsizlik, iştahsızlık, ateş, karın ağrısı ve eklem ağrısı olup, klinik tablo hepatit A'ya benzer, ancak ondan daha ağır seyreder. Her iki virüs de daha çok akut hastalık yapar, kronikleşmez. Hepatit E hepatit A'ya kıyasla daha ağır seyreder ve en sık olarak 15-34 yaşlarda görülür.
    Akut enfeksiyondan sonra bulaştırıcılık dönemi belirmemekle birlikte, dışkı ile virüsün çıkması en az 2 hafta sürmektedir.

    Nasıl korunabiliriz?
    Aşısı yoktur. En iyi korunma yöntemi temizlik kurallarına dikkat edilmesi ve güvenilir olmayan su ve besinlerin tüketilmemesidir.

    HEPATİT G
    Hepatit G virüsünün (HGV) yol açtığı bilinen, hepatit G enfeksiyonunda bilgilerimiz sınırlıdır. Bulaşma yolu tam olarak bilinmemekle birlikte kan, kan ürünleri ile bulaştığı düşünülmektedir. Ayrıca kemik iliği ve organ transplantasyonu yapılan kişilerde bu enfeksiyon görülmektedir. Kuluçka süresi bilinmemektedir. Tanı testleri yaygın değildir. Hastalıktan korunmada özel bir yöntem önerilmektedir.

    Viral Hepatitle Savaşım Derneği Başkanı Prof. Dr. İsmail Balık

    Hepatit B hastası çoğunlukta!

    · Ülkemizde Hepatitler ve yol açtığı hastalıklar, halk tarafından yeterince tanınıyor mu? Tanınmamasının en büyük nedeni nedir? Neler yapılabilir?
    Ülkemizde en yaygın görülen enfeksiyon hastalıklarından biri olmasına rağmen maalesef tanınmıyor. Nedeni hepatit taşıyıcılığının çoğunlukla sinsi ve yavaş seyirli olması. Her tür medya araçlarıyla yaygın ve sürekli yapılacak bilinçlendirme faaliyetleri en etkili yol olarak görünüyor. Yine bu amaca dönük faaliyet gösteren ve bu hastalıkla mücadeleyi organize ve uzmanlar aracılığıyla yapan Viral Hepatitle Savaşım Derneği gibi sivil toplum kuruluşlarının desteklenmesi gerekir.

    · Ülkemizde en sık hangi Hepatit türüne rastlanıyor? Hepatitlere karşı hangi önlemler alınıyor? Yeterli buluyor musunuz?
    En sık rastlana hepatit türü, B. Hepatit B aşısı son yıllarda her yeni doğana devlet tarafından ücretsiz yapılıyor. Ama maalesef Doğu ve Güney Doğu Anadolu bölgelerimizde halkın aşıyı reddetmesi nedeniyle aşılanma oranları düşük. Derneğimiz, yöre halkını bu konuda bilinçlendirmeye çalışmaktadır. Bunun için o bölgelerde halk toplantıları ve TV'lerde yayınlanan eğitim filmleri yapıyoruz. Aşının okul çocukları ile yetişkin risk gruplarına da yapılmasında yarar vardır. Hepatit C'nin aşısı olmadığı için genel bilgilendirme çalışmaları yapmaktan başka bir yol yoktur.

    · Hepatit-B veya Hepatit-C taşıyıcısı kadınların, bu hastalığı bebeğine bulaştırmadan doğum yapma şansları var mıdır?
    Evet vardır. Ama önlem alınmalıdır. Doğuma karar vermeden önce annenin mümkünse tedaviyle virüs yükü azaltılması yararlı olur. Ayrıca B taşıyıcısı anneden doğan bebeğe doğumdan hemen sonra aşı ve (virus yükü yüksek ise serum da) yapılmalıdır. C'nin anneden bebeğe bulaşma ihtimali çok düşüktür. Anneye bebeğiyle kan temasından uzak olması önerilir. Emzirme riskli değildir.

    · Yenidoğanlara uygulanan rutin Hepatit-B aşısı, annesi Hepatit-B taşıyıcısı olan bebekler için koruyucu mudur?
    Evet koruyucudur. Aşı coğu zaman tek başına korunmada yeterlidir. Serumla birlikte yapılırsa, en bulaştırıcı annelerinin bebeğini bile %95'den fazla korur.

    · Ailede Hepatit B enfeksiyonu geçirmiş olanlar nelere dikkat etmeli?
    Bağışıklık gelişene (yani anti-HBs antikorları positif olana) kadar doktor kontrolünde kalmalıdırlar. Evin diğer fertleri, özelikle eşte hepatit testleri yapılmalıdır. Taşıyıcı çıkan olursa doktor takibine (enfeksiyon hastalıkları veya gastroenteroloji uzmanı), bağışık olmayan çıkarsa da aşılanmalıdır. Taşıyıcı olanlar, alkol ve gelişigüzel ilaç almamalıdırlar.

    · Hepatit B ya da C, taşıyıcısı olan anneler emzirebilir mi?
    Emzirebilirler. Çocuk acısından bir risk yoktur.

    · Prematüre bebeklere ne zaman Hepatit-B aşısı yapılmalıdır?
    Bebeğin ağırlığı 2 kg olduğunda veya bebek 2 aylıkken yapılmalıdır
#03.11.2009 16:23 0 0 0