İlk Buluşlar

Son güncelleme: 29.12.2009 15:18

ÖzcanKraL

Dünyada ticari olarak ilk buluşların bazıları mucidlerini zengin etmiş bazılarının kıymeti de kaşifi öldükten sonra anlaşılmıştır. İşte ticare hayata yön veren önemli buluşlar:

İLK SİGARA

Ticari amaçlı ilk sigara 1843 yılında Fransa'da devlet tekelindeki Française des Tabacs adlı kuruluş tarafından üretildi.
İlk parti 20 bin sigara, Kraliçe Marie-Amelie tarafından o yıl Parisâ??te düzenlenen kermeste satıldı. Fabrikasyon olarak sigara üretimine ilk kez 1853 yılında Kübaâ??nın başkenti Havanaâ??da Don Luis Susini tarafından başlandı. Markalı ilk sigara ise İngiltereâ??de 1859â??da "Tatlı Üçler" adıyla üretildi. Firmanın sahibi olan Robert Peacock Gloag, 1854-1856 yılları arasındaki Kırım Harbi sırasında, Ruslara karşı Türklerle omuz omuza şavaşmıştı. O sırada silah arkadaşı Türklerden sigara sarmasını öğrendi. Ülkesine döndüğünde sigara üretimine geçmeye karar verdi.

İLK ÇEK

Hamiline yazılmış ilk çek, 22 Nisan 1659 günü, Londraâ??da Nicholas Vanackerâ??a ödendi. 10 pound değerindeki bu çeki ödeyen banka, Clayton and Morrisâ??ti. El yazısıyla yazılmış olan çekin aslı, 1976 yılı Aralık ayında Londraâ??da Sothebyâ??s müzayede salonunda yapılan aık arttırmada 1300 pounda satıldı.

İLK KAHVEHANE

İlk kahvehane, 1554 yılında Şamâ??dan gelen Hakim ve Cem adlı iki tacir tarafından istanbulâ??da açıldı. Daha sonra sayıları hızla arttı. Bu kahvehanelere, aydınlar okulu anlamına gelen mekteb-i irfan deniyordu.

İLK EHLİYET

14 Ağustos 1893 tarihinde Paris Emniyet Müdürlüğü, bir kararname yayınladı: â??Hiçbir motorlu araç, sahibinin başvurusu üzerine tarafımızdan verilecek sürücü belgesi olmadan kullanılamaz. Sürücülerin hataları nedeniyle, söz konusu belgeleri iptal etme hakkına her zaman sahibizâ?' bu duyuru üzerine, araba sahipleri, Paris Emniyet Müdürlüğüâ??ne başvurdular. 1 Kasım 1899â??a kadar Paris bölgesinde 1795 kişiye sürücü belgesi verilmişti.

İLK GELİR VERGİSİ

1451 yılında Floransaâ??da Catastro adı altında Lorenzo De Medici tarafından toplanmaya başlandı. Daha sonra Scala adını alan bu vergi, önceleri devlete gelir sağlamak amacıyla ve iyi niyetle toplanıyordu. İlk süper vergiyi ise, İngiltereâ??de David Lloyd George, 1909 bütçesiyle birlikte yürürlüğe koydu. Buna göre, yıllık geliri 5 bin sterlini aşan herkesten gelirinin 3 bin sterlininden sonraki her sterlin için 6 penny vergi alınıyordu.

İLK TOTO OYUNU

1922 yılında, İngiltereâ??nin Birmingham kentinde, John Jervis Barnard tarafından oynatıldı. Bu amaçla tek odalı bir büro tutan Barnardâ??ın düzenlediği bahisin ilk kuponunda, altı karşılaşmanın galibini bilmek gerekiyordu. 1938 yılına kadar bu oyunu sürdüren Barnard, kuruluşunu o yıl David Copeâ??a devretti.

İLK DONDURMA

1686 yılında, İngiltere Kralı II. James ve adamlarının tanesine birer pound ödeyerek 12 tabak dondurma yediklerine dair bir belge varsada, dondurmanın kökenleri, çok daha eskiye dayanır. Büyük İskenderâ??in Neronâ??un ve Mısır firavunlarının dondurma yediklerine ilşikin söylentiler vardır. Şorbet denilen ilk dondurmanın 16. yüzyılda Floransaâ??da (İtalya) ortaya çıktığı, oradanda Fransaâ??ya atladığı biliniyor.

Nüfusu 1 Milyonu Aşan İlk Kent

Dünyadaki tüm kentler arasında, nüfusu 1 milyonu aşan ilk kent Londraâ??dır. 1811 yılında yapılan nüfus sayımında, bu kentte 1 milyon 9 bin 546 kişi yaşadığı saptanmıştır. 7 yıl sonra dünyada yapılan nüfus sayımlarında ise nüfusu 1 milyonu aşan kentlerin sayısı ancak 7â??yi bulmuştu. Bu şehirler; Londra, Paris, Kanton, New York, Viyana, Nanking, Tokyo

İlk Kahve ve Neskafe (Nescafe)

Kahveyi ve yararlarını ilk belirleyen kişi, ünlü Türk bilgini İbni Sinaâ??dır. İbni Sina, M.S. 1000 yılında kahveyi keşfetti ve ona Bunc adını verdi. Bu isim Etopyaâ??da hala kullanılır.

Bugün Avrupa ve Amerikaâ??da yaygın bir biçimde kullanılan Neskafe sekiz yıllık bir araştırmadan sonra ilk kez 1938 yılında isviçreâ??de Vevey kentinde Nestle tesislerinde hazırlandı.

İLK BLUCİNLER (BLUE JEANS)

1850 yılında Bavyeraâ??dan ABDâ??ye göçeden Levi Strauss tarafından yapıldı. Altına hücum döneminde San Franciscoâ??ya geldiğinde yanında çadır ve branda bezi yapmak üzere getirdiği bir miktar kumaş vardı. O sırada karşısına çıkan bir madenci, normal pantolonların, madenlerde çabuk eskiyip yırtıldığını söyleyince, Straussâ??ın kafasında şimşik çaktı ve elindeki kalın kumaştan dayanıklı pantolon yapmaya karar verdi. Bu ilk blucinler, düzinesi 13.5 dolardan satışa çıkarıldı.

İlk Tükenmez Kalem

Tükenmez kalem ilk kez 1938 yılında Macar heykeltıraş ve gazeteci Lasalo Biro tarafından bulundu. Biro, o yıllarda Budapeşteâ??de hükümet tarafından finanse edilen bir dergi çıkarıyordu. Bir gün, derginin basıldığı matbaaya gittiğinde, çabuk kuruyan mürekkeplerin sağlayacağı yararları düşündü ve ilk tükenmez kalem prototipini geliştirdi. Biro, 10 Haziran 1943 yılında mürekkep damlatmayan bir kalemin patentini kendi adına tescil ettirdi. Biro patenti altında halka satılan ilk tükenmez kalemler ise, 1945 yılında Buenos Airesâ??te Eterpen şirketi tarafından piyasaya çıkarıldı.

İlk Açlık Grevi

Çar 3. Aleksandır döneminde (1881-1894) Rusyaâ??daki cezaevlerinde bulunan mahkumlar tarafından yapıldı. 1889 yılında, Kara Gaol Hapishanesiâ??nde bulunan kadın mahkumlar da açlık grevine katılınca, kendilerine zorla yemek yedirildiğine ilişkin kanıtlar var. İngiltereâ??de ilk açlık grevi ise 1909 yılı Temmuz ayında Marion Wallace Dunlop adlı bir genç kız tarafından yapıldı.

İLK MUM

Günümüzden 2000 yıl önce, hayvansal yağların arasına pamuk sokularak ilk mum yapıldı. Ancak, bu mumlar herkesin kullanamayacağı kadar pahalı ve lükstü. 17.yyâ??a kadar bu durum devam etti. Fransız bilim adamı Sieur Le Brez, kalıba dökülen mumları yapınca, üretim çok daha ekonomikleşti ve mum kullanımı büyük ölçüde arttı. Parafin mumların ilki ise 1850 yılında İskoçyaâ??da James Young adlı kimyager tarafından yapıldı.

İLK OTEL

1774 yılında Şubat ayında, Covent Gardenâ??da (İngiltere), Lows Grand Hotel adıyla açıldı. Otelin sahibi David Lowdur.

İLK HAYAT SİGORTASI ŞİRKETİ

Londraâ??da Sir Thomas Allen tarafından 1706 yılında, â??Amicable Society for a Perpetual Assurance Officeâ?' adı altında faaliyete geçirildi. Sigortalanacak kişinin 15 yaşından küçük 45 yaşından büyük olmaması gerekiyordu.

İLK MARGARİN

Pantenti, 15 Temmuz 1869 günü Parisâ??te Hippolyte Mege-Mouries adlı Fransız tarafından alındı. Aynı yıl, III. Napolyon, donanmada tereyağı yerine kullanılmak üzere bir başka madde geliştirilmesi için yarışma açmıştı. Mege-Mouries, bu yarışmaya katılan tek kişi oldu ve kralın koyduğu ödülü de aldı.

İLK OTOMOBİL ÜRETİMİ

Petrolle çalışan otomobillerin üretimi, 1888 yılında Almanyaâ??da Rheinische Gasmotorenfabrik Karl Benz tarafından Mannheimâ??da başladı. Gerçi Benz, ilk kullanılabilir modelini üç yıl önce yapmıştı ama, kayıtlara geçen satış, Parisli Emeli Rogersâ??a yapıldı ve fatura tarihi 16 Şubat 1888â??di. 2 beygir gücünde, tek silindirli, üç tekerlekli ve iki kişilik olan bu araba, dört koli içinde Parisâ??e gönderildi. Benz firması aynı yıl ilk katalogunu çıkardı. İlk üretilen arabalar üç tekerlekliydi ve 1893 yılında dört tekerlekli ilk iki model piyasaya çıkarıldı. Bunlar, Victoria ve Vis-a-vis modelleri olarak adlandırıldı.

1893 yılı sonunda Benz firmasının sattığı araba sayısı 69â??du. Seri üretimin ilk standart modeli Benz Velo, 1894 Nisanında piyasaya sürüldü. Üzerinde 1.5 beygir gücündeki motorla saatte en fazla 12 mil hız yapabilen bu arabalar, 2.200 Marktan satılıyordu.

İLK OTOMOBİL HIRSIZLIĞI

1896 yılının Haziran ayında Parisâ??te meydana geldi. Baron de Zuylen, Peugeot marka arabasının onarımı için imalatçı firmaya göndermişti. Baronâ??un şoförü, arabayı fabrikadan çalarak ortadan kayboldu. Bir süre sonra hırsız, araba ile birlikte Asnieresâ??de ele geçirildi.

İLK DOLMUŞ SEFERİ

Şehirlerarası ilk dolmuş seferi, 1898 yılının Ağustos ayında, London Motor Van and Wagon Co. Şirketi tarafından Clacton ile Londra arasında başladı. Şirket, her Cuma Clactonâ??dan Londraâ??ya 4 araç kaldırıyordu. 70 millik mesafe 5.5 saatte katediliyordu.

ABDâ??de ilk dolmuş seferleri ise, 1899 yılında Nassau County Motor Coach Co. tarafından başladı. Seferler, Long İslandâ??ın banliyöleri arasında yapılıyordu.

İLK PLAKA

Paris Emniyet Müdürlüğüâ??nün 14 Ağustos 1893 günü yayınladığı talimatnamede şu satırlar vardı:â?'Her motorlu aracın üzerinde, görünebilir büyüklükte bir metal plaka olacaktır. Bu plaka üzerinde, araç sahibinin adı, adresi ve ruhsat numarası yazacaktır. Aracın sol tarafına takılacak olan bu plaka hiçbir biçimde gizlenmeyecektirâ?'.
30 Eylül 1901 tarihinden itibaren bu kural tüm Fransada geçerli oldu. Saatte 30 km yapabilen her aracın bu plakayı takması istendi.

AŞIRI HIZ NEDENİYLE CEZALANDIRILAN İLK SÜRÜCÜ

İngiltereâ??de Walter Arnold ilk hız nedeniyle ceza alan kişidir. 28 Ocak 1896 günü Tombridge Polis Mahkemesiâ??nde, C.W. Powell tarafından, sekiz gün önce meskun bölgede 2 millik hız sınırının ihlal edilmesi suçundan yargılanmıştır. Arnoldâ??un şansızlığı, 2 millik hız sınırını, tam yerel polis komiserinin evinin önünde aşmasıydı. O sırada akşam yemeğini yemek için eve gelen komiser, olayı görünce derhal yemek masasından kalkmış, başlığını giyip bisikletine binerek suçluâ??nun peşine düşmüştü. 5 saat süren kovalamacanın ardından Arnold aşırı hızdan dolayı tutuklandı.

İLK GAZETELER

Aynı başlık altında belirli aralıklarla yayınlanıp haberleri okuyucularına aktaran ilk iki gazete, Almanyaâ??da 1609 yılının Ocak ayında yayınlanmaya başladı. Aviso Relation oder Zeitung, 15 Ocakâ??ta ilk sayısını çıkardı ve haftalık olarak sürdürdü. Öteki gazete ise, Aller Fürnemmen und Gedenckwürdingen Historien başlığı taşıyordu. Haftada bir kez Strasbourgâ??da basılan gazetenin üzerinde tarih yoktu.

İLK KÖŞE YAZARI

Dr. John Hill, 11 Mart 1951 tarihinden itibaren London Advertiser ve Literary Gazetteâ??de Müfettiş imzasıyla köşe yazıları yazmaya başladı. Bu, ilk imzalı köşe yazısıydı. Hill, iki yıl boyunca yazılarını sürdürdü ve her yıl için 1500 sterlin ücret aldı. Bu da, o zamana göre, hatırı sayılır bir paraydı. Basın tarihinin bu ilk köşe yazarı, bugünün meslektaşları gibi ciddi konulara ilgilenmiyor aksine dedikoduları yansıtmaktan zevk alıyordu.

İLK NAYLON

Amerikan kimya şirketi E.İ. Du Pont De Neumorsâ??da, Dr. Wallace Carothers başkanlığında bir araştırma ekibi tarafından üretildi ve 16 Şubat 1937â??de patenti alındı. Ticari olarak üretilen ilk naylon ürün ise, diş fırçası kılıdır. İlk naylon iplik de, aynı şirketin Seaford fabrikasında 15 Aralık 1939â??da üretilmiş ve çorap yapımında kullanılmıştır.

İLK EMEKLİ MAAŞI

Almanyaâ??da, Bismarkâ??ın 1889 yılının Haziran ayında hazırlattığı Emeklilik Sigortası Yasası, 1 Ocak 1891 yılından itibaren yürürlüğe girdi. Yasaya göre 16 yaşının üzerinde olup da, hiçbir iş yapmayan ve yıllık geliri 2000 mark altında olan herkese, belirli bir çizelgeye göre yardım yapılıyordu. İngiliz Milletler Topluluğuâ??nda, yasa ile emekli aylığı ödemeye başlayan ilk ülke Yeni Zenlanda oldu.

İLK PLASTİK

Parkesin adıyla, nitroselüloz, kafur ve alkolün karışımıyla Birmingham kentinde Alexander Parkes tarafından yapıldı. Üretimine ise Londraâ??da, 1866 yılında Parkes tarafından başlandı. Bulucusuna göre, bu ilk plastik, gerçekten harika bir maddeydi.

İLK CİPS PATATES

1853 yılında, New Yorkâ??taki Moon Lake House Oteliâ??nin Kızıldereli aşçısı George Crum tarafından hazırlandı. Bir akşam, otelin restorantına yemeğe gelen müşterilerden biri, Crumâ??dan Fransızların ünlü patates tavasından daha ince bir patates yemeği istedi.

İLK TELEFON

Konuşmaları açıkça aktaran ilk telefon aleti, Charles Sumner Tainter ve Alexander Graham Bell tarafından geliştirilen Radyofon adlı aygıttır. İki bilim adamı, bu aygıtla ilk başarılı denemeyi 15 Şubat 1880 günü gerçekleştirdi. Verici, Washingtonâ??da 13. Caddeâ??deki Franklin Schoolâ??un tepesine konmuştu. Tainter, ahizeyi eline alarak konuşmaya başladı:â?'Bay Bell... Bay Bell... Beni duyabiliyorsanız, Lütfen pencerenin önüne gelip şapkanızı sallayınâ?'. Az sonra Bell, 14. Caddeâ??de bulunan laboratuarının penceresine geldi. Elinde şapka vardı. Bir an durdu, sonra sallamaya başladı.