Fistül Nedir - Bakımı Nasıl Olur

Son güncelleme: 18.05.2010 20:02
  • Fistül bakımı nasıl olmalı - fistül hakkında - Fistül ameliyatı - Fistülün yararları ve zararları - Fistül kullanımında dikkat edilecek noktalar



    Fistül ( Arteriovenous fistulas) Nedir?
    Fistül böbrek yetmezliği için böbrek makinasıyla diyaliz (hemodiyaliz) tedavisi altındaki hastaların uzun süreli olarak rahat bir şekilde dialize girebilmeleri için yapılan bir damar operasyonudur.

    Böbrek Yetmezliği düşünülen hastalara hemodiyalize alınmadan 3-4 ay önceden Fistül operasyonu yapılmalıdır. Bu şekilde hemodiyaliz gereksinimi olduğunda hastaya katater takılması gerekmeden, rahat bir şekilde diyalize alınabilir.

    Fistül Ameliyatı nasıl yapılır?
    Fistül operasyonu ameliyathane şartlarında lokal anestezi altında yapılır. Lokal anestezi sebebiyle hastaların ağrı duymaları çok azdır. Fistül ameliyatı hayati tehlike oluşturma ihtimali çok az olmakla birlikte, böbrek yetmezliğinin ve hastada bulunan diğer rahatsızlıklara bağlı genel durum bozukluğu hayati tehlike oluşturabilir.

    Operasyon sırasında el bileğinde veya dirsekte atardamar ile toplardamar birleştirilir. Böylece atardamardaki kanın bir kısmı doğrudan toplardamara geçer. Operasyon süresi yarım saat ile 3 saat arasında değişebilir.

    Hastalar operasyon sonrası 2-3 saat kadar kanama, erken tıkanma gibi sorunları yakından izlemek amacıyle hastanede gözlem altında tutulur. Hastaların operasyon sonrası 8-12 saat elini kullanmaması kanama riskini azaltmak açısından önemlidir.

    Hastalara operasyondan sonrası günden itibaren fistül geliştirici eksersizler önerilmektedir.

    Hastalara 10 gün kadar günaşırı pansuman yapılması uygundur.

    Hemodiyalize girmek için fistülün alternatifleri nelerdir ve fistülün bu yöntemlere üstünlükleri nelerdir?
    Katater: Plastik malzemeden özel olarak imal edilmiş, kasıktan, boyundan veya omuzdan büyük bir damara takılan materyeldir. Katater özelliğine göre kısa süreli kullanım için (1 hafta ile 1 ay arasında) uygundur. Fistülün olgunlaşması için 1-3 ay kadar süre gerektiği için bu sürede kataterle girilmesi tercih edilir. Katater uygulamasının sakıncaları enfeksiyon riski, kısa sürede tıkanması, takılırken oluşabilecek kalp , akciğer ve damar yaralanmaları riski, kataterin devamlı yerinde kalması ile günlük yaşamında ve giyinip soyunmada kısıtlama yaratmasıdır.

    Yapay damar(Greft) : Hastanın fistül şansını kaybettiği veya damar yapısının fistüle uygun olmadığı durumlarda kullanılan bir tekniktir. Yapay damarın teknik olarak uygulanması daha zor ve ekonomik olarak daha masraflıdır. Yapay damarın ömrü fistüle göre daha az olup, ayrıca komplikasyon ( pıhtı oluşumu, enfeksiyon , damar genişlemesi vb.) oranı daha yüksektir.

    Hemodiyalize giriş yolu için hangi tekniğin uygun olduğu konusunda hasta, nefrolog ve damar cerrahının ortak değerlendirmesi ile karar verilecektir.

    Fistül ameliyatının başarısı nedir ve başarıyı etkileyen faktörler nelerdir?
    Fistül ameliyatının başarısı %70-90 arasında değişebilmektedir. Fistül ameliyatının başarısızlığı veya yeterli akım oluşmaması halinde tekrarlayan girişimler gerekebilir. Damar cerrahınız tarafından ilk muayenede damar yapılarınız muayene ile değerlendirilir.

    Fistül operasyonlarında başarıyı etkileyen üç sebep vardır:
    1) Atardamarın kalitesi: Atardamarın kireçsiz ve yeterli kan akımını sağlayabilecek derecede genişlemeye uygun esnek yapıda olmalıdır. Şeker hastalarında, ileri derecede yaşlı ve damarlarında kireçlenme öyküsü bulunanlarda bu sebeple başarı şansı daha azdır.

    2) Toplardamarın kalitesi: Ameliyat için uygun genişlikte toplardamar bulunması gerekir. Ayrıca toplardamar sisteminde tıkanma olmamalıdır. Şeker hastalarında ve bayanlarda bu damar yapısı daha az gelişmiş olabilir. Ayrıca fistül planlanan koldan gereksiz enjeksiyon ve katater uygulamaları damar yapısını bozarak fistül kalitesini ve başarısını etkiler.

    3) Cerrahi teknik ve tecrübe: Bu ameliyat bu konuda deneyimli ve ameliyatın yaratabileceği sorunları giderebilecek damar cerrahisi eğitimi almış kişiler tarafından yapılmalıdır. Hastanın en fazla 4-6 kez fistül denemesine şansı vardır. Bu şansın en uygun şekilde kullanılması çok önemlidir.

    Fistül operasyonunun yaratabileceği sorunlar nelerdir?
    Tıp biliminde her girişimin yarattığı sorunlar vardır. Bu sorunlar nadir görülsede hastanın önceden bilgi sahibi olması tedaviye katkı açısından önemlidir.

    Fistülün yaratabileceği başlıca sorunlar şunlardır:
    1) Kanama : Ameliyattan sonra az miktarda bir sızıntı olabilir. Bu durumda pansumanı değiştiriniz ve steril gazla fistül üzerine hafifçe bastırınız. Aşırı kanamalarda ise paniğe kapılmayınız ve fistül üzerine kanamayı durduracak derecede baskı uygulayarak hastaneye başvurunuz.

    2) Tıkanma: Fistülde kanın pıhtılaşmasına bağlı tıkanma oluşabilir. Çalışan fistülün tıkanması durumunda ilaç tedavisi veya cerrahi müdahale ile fistül tekrar açılabilir. Bu konuda ilk 24-48 saat içinde müdahale yapılması önemlidir.

    Önemli Not: Fistül yapılan her hasta fistülünün çalışıp çalışmadığını izlemelidir. Çalışan fistülde titreşim ( thrill ) hissedilir. Titreşimin kaybı durumunda kesinlikle doktorunuza danışınız .

    3) Enfeksiyon: Fistül bölgesinde yara enfeksiyonu görülebilir.

    4) Kolda kalınlık artışı (Ödem) : Damar sistemi yapılan işlem sebebiyle yüksek basınca maruz kaldığı için kolda bir miktar ödem beklenir.

    5) Fistül akımının yetersiz veya aşırı olması: Bu durumda fistülün tekrar açılması, kapatılması veya tamiri gerekebilir.

    6) Elde dolaşım bozukluğu: Fistül ele giden kan miktarının azalmasına yol açar. Bu damar ağı yetersiz kişilerde elde soğuma, soğukluk, hareketlerde azalma gibi sorunlara yol açar. Bu durumda fistülün kapatılması gerekebilir. Uygun şekilde ve zamanında müdahale edilmezse parmakların ve elin çok nadirde olsa kaybına yolaçabilir.

    7) Damar Genişlemesi (anevrizma) :Zamanla fistül yapılan koldaki damar yapıları genişler. Bu genişlemeler ileri dereceye vardığında tehlike yaratabileceği için müdahale gerekebilir.

    8) Sinirsel bozukluklar: Damar yapılarının sinirler üzerine baskısı veya operasyonun sinirler üzerindeki etkisine bağlı oluşabilir.


    ÖNERİLER

    - Her hasta fistülün çalıştığını kontrol etmelidir. Fistülde titreşim azaldığında veya kaybolduğunda doktorunuza başvurunuz.

    - Fistüllü kolun temizliğine önem veriniz. Dializ günü sabahı kolunuzu sabunla iyice yıkayınız .

    - Fistül hemşire tarafından kullanılırken iğne girişleri değiştirilmelidir. Bu iğnenin yaptığı hasarın düzelmesi için süre sağlayacağı için fistülün uzun süre kullanılmasını sağlar. Hemşirenize iğne girişlerinin değişmesi konusunda destek veriniz.

    - Doktorunuz önerdiği şekilde fistüllü kol ile eksersiz yapınız.

    - Aşırı tansiyon düşmesinden sakınınız. Bayılma, başdönmesi veya düşme sonrası fistülünüzü kontrol ediniz.

    - Fistüllü kolunuzdan tansiyon ölçtürmeyin.

    - Fistüllü koldaki damarlar ilaç verilmesi, serum takılması ve kan alınması için kullanılmamalıdır.

    - Kolunuzu sıkan kıyafetler giymeyiniz.

    - Fistüllü kol üzerine yatmayınız.

    - Fistüllü kol ile çok ağır işler yapmayınız.

    - Kesici ve delici aletler kullanırken çok dikkatli olunuz. Kolunuzu her türlü travmadan koruyunuz. Kolunuza yönelik bir kesi veya çarpmada aşırı kanamalar oluşabilir.

    - Kanama durumunda kanama üzerine baskı uygulayarak en yakın hastaneye başvurunuz .

    - Sigara içmeyiniz.


    Sonuç olarak fistül bazı sorunlar içerebilsede hemodiyaliz hastası için en kolay, konforlu ve tercih edilen girişim yoludur. Fistülünüzü sizin yaşam kaliteniz ve sürenizi etkileyen bir organınız olarak görünüz. Onu her türlü kaza ve olumsuz etkenlerden koruyunuz.

    Alıntı:damaryolu.net
#18.05.2010 12:12 0 0 0
  • paylaşımın için teşekkürler
#18.05.2010 20:02 0 0 0