Vahiy - Akıl İlişkisi

Son güncelleme: 25.10.2010 20:24
  • Vahiy Nedir - Vahiy Hakkında - Vahiy Kimlere Gelmiştir - Vahiy Kimlere Gelir - Vahiy Nasıl Gelir
    VAHYİN DİĞER KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI

    1. Vahiy - Akıl İlişkisi

    Daha öncede belirttiğimiz gibi vahiy, Yratıcı Kudret'in genel olarak varlıklara, özel olarak da insanlarla münasebet kurup onları, belli tavır ve tutumlar takınmaya çağırdığı ilahi bir aktivitedir. Elbette ki bu aktivitenin akılla ilişkisi vardır. Ancak hemen belirtelim ki, vahyin muhatabı tek başına, insanda bulunan akıl cevheri değildir. Esasaen vahyin muhatabı, akıllı insandır. Öncelikle aklın da ne olduğunu öğrenmemiz gerekir.

    Akıl, (a-k-l) kökünden mastar isimdir. Sözlükte yasaklamak, engellemek, bağlamak, isim olarak; akıl, idrak, muhakeme yeteneği, kavrayış, zeka demektir. Sözlük anlamından yola çıkarak şöyle bir şey diyebiliriz:

    Akıl, ilimle insanı koruyan, kale içerisine alan, insanı mahveden yollara sürüklemeyen(26), maddeden şekilleri soyutlayarak kavram haline getiren ve kavramlar arasında ilişki kurarak önermelerde bulunan ve kıyas yapabilen güç demektir.(27)

    Akıl bu anlamda 3 çeşit faaliyet yapabilir:

    1- Parçadan parçaya varmak şeklinde (kıyas)
    2- Parçadan bütüne varmak şeklinde (tüme varım)
    3- Bütünden parçaya varmak şeklinde (tümden gelim)

    İslam tefekkür tarihinde akla çok önem veren ve ekol olarak tanınan Mutezile, İslam'ın temel prensibi olan Allah fikrinin ve onun şer'i tekliflerinin akılla da bilinebileceği tezini ileri sürmüştür. Mesela, Mutezilî düşünürlerden en-Nazzam "Akıl bir insanı şeriatten evet, düşüncesiyle Allah'ın varlığını bulmalıdır" demiş. Onlara göre akıl, Allah'ın sıfatları ve ahiret hayatının mahiyetini kavrayabilecek yeterliliktedir.

    Akıl ve vahiy arasında ki ilişkiyi özetleyebiliriz;

    Vahiy insana hitap ederken aklı ve tecrübeyi hedef alır. Bunu, vahyin insanı düşünmeye sevk eden nasslarında ve O Yüce varlığın kudret belgelerini görerek gerçeği idrak etmesini istemesinde görmek mümkündür. Şunu rahatlıkla söyleyebiliriz ki, vahiy ile akıl arasında mutlak bir irtibat söz konusudur. Çünkü ne akıl dini konularda vahye ihtiyaç duymadan tek başına varlık gösterebilecek durumdardır, ne de akıl olmadan vahyin bir önemi vardır. Kısacası muhtevasının anlaşımasından vahyin akla, şeriatın hükümlerini öğrenme ve uygulamada da aklın vahye ihtiyacı vardır. Ancak şurası da muhakkak ki, ihtiyaç konusunda akıl vahiyden önce gelmektedir ve vahiy akla bağlıdır. Çünkü ilahi hitap, aklı muhatap almaktadır. Aklı olmayanın sorumluluğu da yoktur.
#25.10.2010 20:24 0 0 0