Farklı Hücre Tipleri - Kök Tücreler

Son güncelleme: 25.09.2011 22:47
  • kök hücre nedir - kök hücre tipleri - kök hücre plastisitesi - kök hücrenin özellikleriFarklı hücre tiplerine dönüşebilme potansiyeline ve kendisini yenileyebilme gücüne sahip olan hücrelere "kök hücre" denir. Vücudumuzdaki kas, cilt, karaciğer hücreleri gibi hücrelerin belli bir hedefi var ve bölündüklerinde yine kendileri gibi bir hücre oluşturuyorlar. Yani karaciğer hücresi bölününce yeni bir karaciğer hücresi oluşuyor. Bundan Farklı olarak, kök hücrelerin bu şekilde belirlenmiş bir görevleri yoktur. Aldıkları sinyale göre farklı hücre türlerine dönüşüyorlar.

    Bunu kontrol eden unsurlarsa genlerdir. Bir kök hücresinin hangi hücreye dönüşeceğini hücre çekirdeğindeki genler belirlemektedir. Diğer hücreler ölünce veya hasar görünce, kök hücreler hangi hücre türüne ihtiyaç varsa o hücreye dönüşüyorlar. Bu işlem sırasında bazı genler daha aktif hale gelirken, bazıları da baskılanmaktadır. Kendisini yenileme gücüne sahip olan kök hücreler, bir bakıma diğer hücre türleri için tükenmez bir kaynak görevi üstlenmektedirler.

    Kök hücreler kanser, sinir sistemi hastalıkları (Alzheimer) ve hasarları, metabolik hastalıklar (diyabet), organ yetmezlikleri, romatizmal hastalıklar, kalp hastalıkları, kemik hastalıkları ve daha birçok alanda kullanıma sahiptirler.

    Günümüzde bu hastalıkların bazılarının tedavisinde organ veya doku nakilleri yapılmaktadır. Ancak, organ veya doku nakli gerektiren hastaların çokluğu, uygun organ ve dokunun her zaman bulunamaması gibi sorunlarla sürekli karşılaşılmaktadır. Bilim ve teknolojideki son gelişmeler doğrultusunda kök hücrelerin bu alanda kullanılması gündeme gelmiştir.

    Genel olarak 3 tür kök hücre vardır. Bunlar:

    Totipoent kök hücreler
    Multipotent kök hücreler
    Pluripotent kök hücreler

    Bir hücrenin totipotent olması bütün vücudun tüm organ ve dokularına dönüşebilmesi anlamına gelir. Bu hücreler plasenta ve amnios kesesi zarları gibi embriyo dışı dokulara da farklılaşma yeteneğine sahiptirler. Totiptent hücreler gelişmenin ileri evrelerinde pulirpotent hücrelere dönüşebilirler.

    Pluripotent hücreler totipotent hücreler gibi vücudun bütün hücrelerine dönüşmezler. Pluriptent bir hücre vücudun birçok hücresine dönüşebilecek yetenektedir.

    Multipotent hücreler gelişmenin daha ileri evresine ait hücrelerdir ve özelleşmiş hücre tiplerine farklıklaşabilirler. Örneğin, multipotent bir kan hücresi diğer özelleşmiş kan hücrelerine dönüşebilme kabiliyetine sahiptir.

    Bu açıklamaya bir örnek verecek olursak, totipoent hücreler ilkokul öğrencileri gibidir, gelecekte her türlü mesleğe yönlenebilirler. Pluripotent hücreler üniversite öğrencileridir hangi okulda okuyorlarsa o mesleği yapmak üzere hazırlanmaktadırlar. Multipotent hücreler ise üniversiteden mezun olduktan sonra bir meslek gurubunda alt dallara ayrılan uzmanlara benzetilebilir.

    Totipotent hücreler embriyonun en erken evresindeki kök hücrelerdir. Pluripotent hücreler embriyonun blastokist evresinden itibaren ve fetusta bulunabilen hücrelerdir. Multipotent hücreler ise kordon kanı ve yetişkin kök hücrelerdir.


    Kök hücrelerin farklı dokulardaki (örneğin kas, beyin, karaciğer vs) özelleşmiş hücrelere dönüşebilmesinin (kök hücre plastisitesi) son birkaç yılda gösterilmesiyle tıpta yeni bir çığır açılmıştır. Bu şekilde kök hücreler diyabet, multiple skleroz, omurilik yaralanmaları, myokard enfarktüsü, Parkinson, Alzheimer gibi hastalıkların tedavisinde bir umut olarak ortaya çıkmıştır.

    Bu gelişmenin sonucu olarak modern tıbbın yeni uzmanlık dalları "rejener atif tıp = onarıcı / yenileyici tıp" ve "kök hücre mühendisliği" belirmiştir. Yenileme işleminde kök hücrelerin her ikisi de (embriyonik veya kemik iliği ) kullanılabilir. Bu tedavi şekli standart, oturmuş bir tedavi olmayıp henüz araştırma safhasındadır ve isteyen her hastaya uygulanmaktarır. Bu konuda araştırmalar devam etmektedir.

    alıntı

    Farklı Hücre Tipleri
#25.09.2011 22:47 0 0 0