Ünlü ve Ünsüz Harfler

Son güncelleme: 02.01.2012 13:30
  • SES
    Bir dilin sözcüklerini meydana getiren en küçük birime ses; seslerin yazıdaki karşı-(Terbiyeden-Yoksunum)-lığı olan işaretlere harf; bir dilin harflerinin oluşturduğu bütüne alfabe denir. Türkler, bugüne kadar üç farklı alfabe kullanmıştır. Türklerin, bildiğimiz ilk alfabesi Göktürk (Orhun) alfabesidir. İkinci olarak Türklerin bir kısmı Uygur alfabesini kullan-(Terbiyeden-Yoksunum)-mıştır. İslamiyet'in kabulüyle Arap alfabesi Türkler arasında yaygınlaşmış ve uzun bir süre bu alfabe kullanılmıştır. 1928'de kabul edilen Harf inkılâbından sonra ise bugün kullandığımız Latin alfabesi geliştirilmiştir.
    "Ses" denince aklımıza "harf" gelmelidir. 1928'de kabul edilen Harf İnkılâbı'na göre dilimizdeki sesler, 29 harf ile gösterilmektedir. Bu 29 harften 8'i ünlü (ses-li), 21'i ünsüz (sessiz) harftir.

    I. ÜNLÜLER (SESLİLER)
    Ses tellerinden gelerek ağızda boğumlanmadan çıkan seslere ünlü denir. Ünlüler yanlarına bir başka ses almadan söylenebilir; bu nedenle her ünlü aynı zamanda tek başına bir hece oluşturulabilir.
    Ünlüler kalınlık ve incelik bakımından sınıflandırdıkları gibi dudakların aldığı şekle ve ağzın açıklık derecesine göre de sınıflandırılır. Bu durumda ortaya aşağıdaki tablo çıkar:


    noimage

    Örnek Soru:
    Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kullanılan bütün ünlüler incedir?
    A) Sevgi, gönlümüzde ince bir sızıdır.
    B) Güzel gözlerinde sevgi hiç sönmesin.
    C) Bir gün biter bütün bu acılar.
    D) Gelecek günler umutla dolu.
    E) Artık senin gelmeyeceğini düşünüyorduk.
    Cevap: B

    II. ÜNSÜZLER (SESSİZLER)

    Tek başına söylenemeyen, hece ya da sözcük oluşturamayan seslerdir. Yandaki gibi sınıflanabilirler:

    noimage

    a) Sert Ünsüzler: Bu seslerin çıkarılması sırasında ses telleri devreye girmez. Ağızdaki havanın üf-(Terbiyeden-Yoksunum)-lenmesi, patlatılması ya da başka bir yolla çıkarılmasıyla oluşur. Durumlarını değiş-(Terbiyeden-Yoksunum)-tirmeden, sonlarına ünlü getirilmeden de kullanılabilen ünsüzlere sürekli sert ünsüzler denir. Bunlar; f, s, ş, h'dir.
    Bir anda başlayıp biten, kendisinden sonra ünlü getirilerek kullanılan ünsüzlere ise süreksiz sert ünsüzler denir. Bunlar ise p, ç, t, k'dir.

    b) Yumuşak Ünsüzler: Bu sesler de ünlüler gibi ses tellerinden gelerek ses yolunun dudak, gırtlak, damak gibi herhangi bir yerinde boğumlanarak biçimlenirler:
    Sürekli yumuşak ünsüzler: ğ, j, I, m, n, r, v, y, z
    Süreksiz yumuşak ünsüzler: b, c, d, g

    Örnek Soru:

    Aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde kullanılan bütün ünsüzler "yumu-(Terbiyeden-Yoksunum)-şak" ünsüzdür?
    A) Bu akşam benimle görüşmeye gelecekmiş.
    B) Bu kitapta okumadığım bölüm kalmadı.
    C) Saksıdaki çiçekler birkaç güne kadar açar.
    D) Çocuk, bacağını tutarak yürüyordu.
    E) Sonbahar rüzgârlarının uğultusu duyuluyor.
    Cevap: D

    alıntı
#02.01.2012 13:30 0 0 0