1. Ana Sayfa
  2. Eğitim
  3. Savunma Mekanizmaları - Psikoloji

Savunma Mekanizmaları - Psikoloji

Son güncelleme: 05.01.2013 01:11
BiR-DOST BiR-DOST foto
  • savunma mekanizması çeşitleri - düş kurmak - duyguları bastırmak - repression - projectionİnsanın yaşamı zorluklarla doludur. Hiç kimsenin bütün istedikleri, zamanında yerine gelmez. Zaman zaman çatışmalar, düş kırıklıkları yaşarız. Çeşitli engellenmelerle karşılaşılabilir ve savaşmak gerekir. Dıştan ve içten gelen stres nedenleri insanı gerginleştirir. Bütün bu gerginlikler insanın beden ve ruh sağlığını tehdit eder. Eğer yaşanılan sıkıntı ve gerginlikler büyükse ve uzun sürüyorsa sağlığın bozulması kaçınılmazdır. Fakat birçok insanın şaşırtıcı şekilde bu gerginliklere dayanabildiği ve sağlığını koruduğunu görmekteyiz.

    Acaba nasıl oluyor da onca düş kırıklığına ve gerginliğe karşın bu insanlar sağlıklarını korumayı başarıyorlar? Bu sorunun yanıtı, bu insanların bilinçli ya da bilinçsiz olarak kullandıkları savunma mekanizmalarıdır. "Kedi ulaşamadığı ciğere pis der." sözü, Türk toplumunda sıkça kullanılan bir savunma mekanizmasına örnektir. Bireyin çatışma ve engellenmelerle karşılaştığında yaşadığı gerginliği hafifletmek için bilinçli ya da bilinçsiz olarak kullandığı davranış, duygu ve düşünce biçimini içeren mekanizmalara savunma mekanizmaları denir.

    Savunma mekanizmaları, çatışma ve engellemelerin yarattığı gerginliği hafifletir. İsteklerin gerçek tatmininin verdiği doyumu vermese de insanın rahatlamasını sağlar. Her insan bir ya da birkaç savunma mekanizmasını kullanır.

    Savunma mekanizmaları çok çeşitlidir:

    Düş kurma: Gerçek yaşamda doyuma ulaşamayan ihtiyaç ve güdülerin hayal aleminde gerçekleştirilmesi ile oluşan savunma mekanizmasına düş kurma adı verilir. Böylece insan, biraz rahatlar. Kent yaşamından bunalan bir insan kendisini bir ormanda gezinti yaparken hayal eder. Müziğe aşırı ilgi duyan yeteneksiz bir insan, hayalinde kendisini ünlü bir müzisyen olarak düşünür.

    Hayal kurma; aşırı kullanılmazsa, gerginliğin giderilmesi ve kişiye çalışmak için hedef gösterilmesi açısından yararlı bir mekanizmadır. Fakat, aşırıya gidilecek olursa bireyin kendisini hayal alemine kaptırması ve gerçeklerden koparması gibi bir durum ortaya çıkabilir.

    Bastırma (repression): Doyurulmamış ihtiyaç ya da güdülerin yol açtığı rahatsızlığı, görmezlikten gelmeye, yokmuş gibi davranmaya bastırma denir. Bu mekanizma ile olumsuz duygular bilinçaltına itilmiştir. Bir sıkıntının her an bilinçte kalması, bireyi çok rahatsız eder. O nedenle birey, açığa çıkmasını istemediği bu duyguları inkar eder. Başından geçen kaza nedeni ile sıkıntılı anlar yaşayan bir insan, bu olayı hatırlamaktan rahatsız olur. Bilinç dışına itilen kaza olayı hatırlanmaz. Ancak, bu olayla ilgili duygular yok olmaz. Bireyin günlük davranışlarını etkilemeye devam eder. Konuşurken "kara" kelimesi yerine dil sürçmesi ile "kaza" kelimesini söylemesi bastırılmış olayın bilince çıkmasına örnektir.

    Mantığa bürünme (rasyonalizasyon): Bireyin bir isteğine ulaşamaması durumunda, akla uygun bahaneler göstererek yaşadığı düş kırıklığı ve gerginliği hafifletmesi, mantığa bürünme türünden savunma mekanizmasıdır. İsteklerine ulaşamayan birey, bu başarısızlığını makul gösterecek bir neden bulur. Böylece mantığa uygun nedenler göstererek, kendini haklı çıkarmaya çalışır. Girdiği sınavda başarısız olan bir öğrencinin, bu dersin kendisi için gerekli olmadığını ve bilerek çalışmadığını söylemesi, mantığa bürünmedir. Aslında başarısızlığı nedeniyle üzülen öğrenci, kısmen mantıklı bir neden bularak kendini savunur. Böylece duyduğu üzüntüyü hafifletir.

    Yansıtma (projection): Yansıtma savunma mekanizması iki şekilde kullanılır:

    1- İnsanların kendilerinde gördükleri bazı kusurları vardır. İnsanlar, toplumun da beğenmediği bu özelliklerinden dolayı üzüntü duyarlar. Onları rahatsız eden bu özelliğin başka insanlarda olduğunu söyleyerek bu özelliği kötülerler. Kopya çeken bir öğrencinin "Kopya çekiyor" diyerek arkadaşını yermesi, yansıtma mekanizmasıdır. Böylece, kopya çektiği için kendisine olan saygısı azalan öğrenci bu özelliği arkadaşı üzerinde yererek rahatlamış olur.
    2- Amacına ulaşamayan bireyin, kendi başarısızlığının kabahatini (nedenini) başka insan ve olaylarda araması da yansıtmadır. Böylece başarısızlık nedeni ile yaşanan olumsuz duygular başka bir hedefe yansıtılmış olur. Pişirdiği yemek lezzetli olmayan ev hanımının, kasabın kötü et verdiğini söylemesi, maçı kaybeden takımın taraftarlarının, saha kötü olduğu için başarılı olamadıklarını söylemesi yansıtma mekanizmasına örnektir.

    Ödünleme (compensation): İnsanlarda bulunan üstün olma isteği, bu savunma mekanizmasına yol açar. Yaşamında beğenilme ve üstün olma isteği çeşitli nedenlerle doyurulmamış birey, başka bir alanda aşırı çaba göstererek bu isteğini doyurmaya çalışır. Okulda başarısız olan bir öğrencinin sosyal etkinliklerde kendini göstererek çevresinin beğenisini toplamaya çalışması ödünlemedir. İkinci alanda elde edilen başarının verdiği doyum, birincisi kadar olmaz. Ancak, birinciyi elde edememenin gerginliğini hafifletir.
    Yüceltme (sublimation): Doyurulmamış güdüler bireyi, toplumca beğenilen etkinliklere yöneltiyorsa yüceltme mekanizması ortaya çıkar. Sevdiği kızla evlenemeyen genç, bu durumuna çok üzülür. Fakat üzüntüsünü açıkça ifade etmez. Duygularını, şiir yazarak gösterir. Şiirleri ile toplumda beğeni kazanır. Bir alanda doyurulmamış olan güdü, sanat ya da spor gibi başka bir alanda doyurulmuş olur. Yüceltme savunma mekanizması, insanı daima olumlu etkinliklere yöneltir. O nedenle, ne kadar çok kullanılırsa o kadar yararlı olan bir mekanizmadır. Bu özelliği ile ödünleme mekanizmasından ayrılır.

    Özdeşim kurma (identification): Birey, karşılaştığı engellenmeler sonunda istediği başarıya ulaşamamış olabilir. Hayal kırıklıkları yaşamış olabilir. Bunların sonunda birey, kendine olan saygısını ve güvenini kaybeder. Bireyin beğendiği, başarılı bulduğu bir kişi ya da saygınlık ve güç simgesi olan bir kurumla kendini bir sayması, onun öz güvenini kazanmasına yardım eder. Bu duruma özdeşim kurma adı verilir. Kendine yeterince güvenmeyen, hayatta istediği yere ulaşamamış bir insanın bir futbol takımı ile özdeşim kurması, onun kendilik değerini artırmasını sağlar. Gençlerin, ünlü bir pop şarkıcısı ile özdeşim kurmaları sonucu onun gibi giyinmeleri, saçlarını taramaları sıkça görülen bir durumdur.

    Yön değiştirme: Bireyin yaşadığı duygular, gerçek kaynağa yöneltilemediği zaman, başka bir yönde dışa vurulabilir. Halk arasında söylenen "Eşeğini dövemeyen, semerini döver." sözü, bu savunma mekanizmasını anlatmaktadır. İş yerinde müşterisine kızan satıcı, bu kızgınlığını müşteriye gösteremez. Eve gidince, karısına kızıp öfkelenerek içindeki duygulan karısına yöneltmiş olur. Bu savunma mekanizmalarından başka, Polyanna davranışı, karşıt tepki geliştirme, gerileme, yok sayma(inkar) gibi daha başka savunma mekanizmaları da vardır. İnsanlar genellikle aynı savunma mekanizmalarını kullanırlar.

    alıntı

    https://www.main-board.com/lise/698902-savunma-mekanizmalarinin-gorevleri-psikoloji.html#post4973275
#05.01.2013 01:11 0 0 0