KIBLE

Son güncelleme: 30.04.2008 19:31

KONAMI

* KIBLE *

Arapçada yön ve yönelme demektir. İslamda müslümanların namaz kılarken yöneldikleri Kâbe yönünü dile getirir.Hz. Muhammed Mekkede Kâbeye doğru, Kâbeyi araya alarak ya da doğrudan Beytül-Makdise yönelerek namaz kılıyordu. Hicretten sonra Medinede yaklaşık onyedi ay yine Beytül Makdise doğru durarak namaz kıldı. Ancak
* Biz senin yüzünün göğe doğru çevrilip durduğunu görüyoruz. Elbette seni hoşlanacağın bir kıbleye döndüreceğiz. Bundan böyle yüzünü Mescidül Haram tarafına çevir. Nerede olursanız yüzlerinizi o yöne çevirin *
âyetinin gelişinden sonra kıble Kâbeye çevrildi.Görülmesi durumunda kıbleyi doğrudan Kâbe belirler. İslâm bilginleri bu konuda sözbirliği içindedirler. Kâbenin görülmemesi durumunda kıblenin nasıl belirleneceği konusunda ise başlıca üç görüş ortaya çıkmıştır.
* İmam Ebu Hanifeye göre esas olan Kâbenin bulunduğu yöndür. Namaz kılan müslümanın Kâbe yönünde durması yeterlidir. Çünkü özellikle uzak mesafelerde Kâbeyi tam karşıya alabilmek mümkün değildir.
* İmam Şâfiî ve Ahmed b. Hanbel kıblenin yönü değil, Kâbenin bizzat kendisi olduğunu, bu nedenle nerede olunursa olunsun bizzat Kâbeye yönelinmesi gerektiğini savunurlar. Bu bilginlere göre Kâbenin tam karşıya alınmaması durumunda namaz geçerli olmaz. İmam Mâlikin savunduğu üçüncü görüş temelde imam Ebu Hanifenin görüşüyle aynıdır. Buna göre Mescidül Haram içinde bulunanların kıblesi Kâbe, Harem bölgesi içinde bulunanların kıblesi Mescidül Haram, diğer yerlerdeki müslümanların kıblesi de Harem bölgesidir. Kıbleye yönelmek namazın farzlarındandır. Herhangi bir yöne doğru kılınan namaz geçerli değildir. Kıbleye yönelerek namaza duran kişi daha sonra yönünü değiştirirse namazı bozulur. Yalnız yüzün kıbleden çevrilmesi ise mekruh olmakla birlikte namazı bozmaz. Kıblenin kesin biçimde bilinmemesi durumunda namaz kılacak kişinin kıbleyi tesbit etmek için araştırma yapması gerekir. Gerekli araştırmadan sonra kıble olarak belirlediği yönde namazını kılar. Bu durumda yön yanlış bile olsa namaz geçerlidir.Ancak namaz sırasında yönünün yanlış olduğunu öğrenirse kıbleye yönelmesi gerekir. Araştırma yapılmadan kılınan namazda yanlış yöne durulduğu anlaşılırsa namaz yeniden kılınır. Araba, vapur, tren, uçak gibi ulaşım araçlarında namaza başlanırken kıbleye dönülür, aracın hareketi nedeniyle kıbleden sapılması namazı bozmaz. Savaş gibi hayati tehlikenin sözkonusu olduğu durumlarda kıbleye yönelme farz olmaktan çıkar. Bu tür durumlarda herhangi bir yöne doğru kılınan namaz geçerlidir.Namazdaki gibi farz olmamakla birlikte diğer bazı durumlarda da Kabeye, eş deyişle kıbleye yönelmek Hz. Peygamberin sünneti gereği gelenekleşmiştir. Namaz dışındaki dua ve ibadetlerde, Hac görevinin gereklerinden olan ihrama girilmesi sırasında, cemrelere taş atarken kıbleye dönülmesi gerekir. Cenazeler gömülürken sağ yanlarına yatırılarak yüzleri kıblene çevrilir. Hayvanlar da kesilirken kıbleye doğru yatırın. Tüm bunlar müminin ibadet ve fiillerinde Allaha yönelişini, Onun hoşnutluğunu arayışını simgeler. Buna karşılık bazı yakışıksız durumlarda kıbleye yönelmekten kaçınılmalıdır. Sözgelimi abdest bozulurken kıbleye yönelinmemesi, sırt dönülmemesi gerekir. Hz. Peygamberin,
* Biriniz kazayı hacet istediği zaman, kıbleyi ne karşısına alsın, ne de arkasına. doğusuna ya da batısına doğru dönün *
anlamındaki söz ve davranışlarından kaynaklanan bu tutum, Allahı çirkinliklerden tenzihe yönelik bir tutumdur.Müfessirler, Allahın fiillerinin belli bir nedene bağlanamayacağını kabul etseler de hem belli bir kıblenin varlığı, hem de kıblenin değiştirilmesi konusuna ilişkin birtakım hikmetler üzerinde durmuşlardır. Belli bir kıblenin belirlenmesi konusunda üzerinde durulan çok sayıdaki hikmetten en önemlileri müslümanlar arasındaki birlik ve uyumun sağlanması üzerinde yoğunlaşır. Buna göre Allah aralarında bir ihtilaf olduğu vehmini ortadan kaldırmak, birlik ve beraberlik içinde kulluk etmelerini sağlamak için belli bir yön tayin etmiş ve hepsinin o tarafa yönelmelerini buyurmuştur. Mekkede kıble olarak Beytül Makdisin seçilmesi müminlerin müşriklerden ayrılması daha sonra kıblenin Kâbe yönünde değiştirilmesi de
* Senin üzerinde olduğun Kâbeny kıble yapmamız ancak peygambere uyanları, ökçesi üzere dönenlerden ayırdetmek içindir *
âyetinin de işaret ettiği gibi müminlerin yahudilerden ayrılmaları hikmetine bağlıdır

Kaynak :
* İslam Ansiklopedisi
* Riyasüz Salihin
* Bakara, 2/144 2/143
* Medineni
* Nesaî