Geleneksel El Sanatları

Son güncelleme: 26.11.2011 09:15
  • Geleneksel El Sanatları

    Geleneksel sanatlarımız ve zanaatlarımız konusu için aşağıdaki linke tıklayın...

    Geleneksel sanatlarımız ve zanaatlarımız

    Eski Harput şehir ekonomisinin temelini oluşturan geleneksel el sanatları çok ileri bir seviyede olup; dokumacılık, ahşap, taş, bakır işlemeciliği, ipekçilik oldukça gelişmiş bir durumdaydı.
    Günümüzde kimi el sanatları tamamen unutulmaya yüz tutmuşken kimi el sanatları da varlığını devam ettirmektedir.Bugün hızlı sanayileşme ve bunun getirdiği ekonomik ve toplumsal değişiklikler, gelişen yeni değer ölçüleri sonucu, gelenekselliği ağır basan kurumlar giderek etkinliğini yitirmektedir.

    Bazı el sanatları şöyledir.

    Bakırcılık :
    El sanatlarımız arasında bulunan bakırcılık sanatının İlimizde çok köklü bir geçmişi vardır. " Bakırcılar çarşısı" adı altında sadece bakır üzerine çalışan dükkanların bulunduğu çarşı , bu günde mevcuttur. Ancak, şimdilerde bu dükkanların çoğunun vitrinini, fabrikasyon alüminyum araçlar süslemektedir. Az da olsa bakırcılık varlığını günümüzde sürdürmeye çalışmaktadır. Bugün müzelerimizde bakır ev eşyaları, muhtelif süsleme araçları, bakır mangal, debbe, bakır sini, tabaklar, kahve değirmeni bazı evlerin kapılarında halen kullanılmakta olan kapı tokmağı gibi örnekler çoğunluktadır. Bakır mutfak eşyaları yapıldıktan sonra mutlaka kalaylanarak kullanılacağından, her bakırcı dükkanında bir kalay ocağı da bulunmaktadır. Bakırcı dükkanlarındaki bu ocaklarda, kömür ocağı ve onu ateşleyecek körükler vardır. Bir zamanlar son derece canlı olan bu ocaklar, bakırcılığın eski canlılığını kaybetmesi ile önemini yitirmiştir.

    İğne Oyacılığı :
    İlimizde iğne oyacılığı son derece yaygındır. Hemen hemen her Elazığ'lı genç kız ve kadın iğne oyacılığı el sanatına hakim olup, çehiz sandıkları iğne ile yapılmış oyalı yazma ve çeşitli motiflerle bezenmiş süs eşyalarıyla doludur. İğne ile yapılan bu eserler gerçekten son derece zarif olup, Anadolu'da hakim olan en canlı, göz alıcı renkler ve motiflerle süslenmiştir.El emeği, göz nuru ve onu işleyen insanlarımızın duygularının terkibinden doğan, birer küçük sanat abidesi durumunda bulunan bu eserler, günümüzde de yaygın olarak yapılmaktadır. İlimizde bu el sanatının daha da yaygınlaştırılması, geliştirilmesi, genç kuşaklara aktarılması ve ekonomik açıdan değerlendirilip, pazarlanması amacıyla zaman zaman "Elazığ İğne Oyaları ve Oyalı Yazmaları" adı altında ödüllü yarışmalar ve sergiler düzenlenmektedir. İlimizde oyalı yazmalara verilen isimlerden bazıları şunlardır: Harput Gülü, Hercai Menekşe, Aluç Yaprağı, Çarkı Felek, Leylak Oya, İğde Çiçeği, Berber Aynası, Limon Çiçeği, Pamuk Çiçeği, Nikah Sepeti, Elazığ Yıldızı, İki Gelin Bir Kaynana, Padişah Oya, Nergis Oya, v.s.

    Halıcılık :
    El sanatlarımız içerisinde önemli bir yeri olan halıcılık,ekonomik değerini muhafaza ettiğinden, günümüzde gelişerek yaşamaktadır.İlimizde 1962 yılında Özel İdareye bağlı olarak bir halıcılık okulu açılmış, 70 kişilik personelle üretime geçmiştir. Tamamen el tezgahlarında dokunan bu halılar, ülkemizin en kaliteli halıları arasında sayılmaktadır. Yine 1975 yılında Özel Sektöre ait 30 tezgahın bulunduğu ve 45 işçinin çalıştığı bir atölye kurulmuştur.Dokunan halıların 1cm2'sinde 36 düğüm bulunmaktadır. Bu şekilde yapılan halılara 60'lık kalitede halı denilmektedir. Bu halılar tamamıyla el emeği olup, ekonomik değeri yanında turistik değere de sahiptir. Halılarda; taba (kiremit rengi), lacivert, saman sarısı, portakal rengi, mavi rengi ve tonları ile şarabi renkler hakimdir.Anadolu kızlarının dokuduğu bu halılarda eski Türk motifleri ve özellikle Selçuklu dönemine ait motifler açıkça görülmekte olup, yeni motifler de desinatörler tarafından çizilmektedir. Halıcılık diğer el sanatlarının aksine, günümüzde de önemini koruyarak yaşamaktadır.

    Semercilik :
    Teknik gelişmeler karşısında önemini hemen hemen kaybetmekte olan bu el sanatları dalı, motorlu taşıtların bulunmadığı veya az olduğu yıllarda önemli bir geçim kaynağı durumundaydı Özellikle ilimizde "Semerciler Çarşısı" adı altında büyük çoğunluğu semerci dükkanı olan bir çarşı bulunmaktaydı. Günümüzde oldukça azalan semercilik; ekonomik ömrünü tamamlamıştır. Ancak bugün yine kırsal alanlarımızda ulaşım ve yük taşımakta kullanılan hayvanlar için semer yapılmaktadır. Binek hayvanlarının sırtına konulmak üzere, çul, saman, kamış ve meşin kullanılarak yapılan bu semerler, çeşitli motiflerle süslenmiştir. Çoğunlukla siyah, beyaz ve kiremit renginde yapıldığı görülür. Araç olarak yapılmasına karşılık, yine insanımızın sanatkar ruhunun bu semerlere yansıdığını da rahatlıkla görebiliriz.

    Yemenicilik :
    Elazığ'ın yakın geçmişinde Yemenicilik (Ayakkabıcılık), son derece gelişmiş ve el sanatları içerisinde önemli bir yere sahip olmuştur. İlimizde halen "Yemeniciler Çarşısı" adıyla anılan bir çarşı bulunduğu göz önüne alınırsa yemeniciliğin önemi kendiliğinden ortaya çıkar. Yemeni (Postal Ayakkabı) tamamıyla deriden yapılan kullanışlı ve sıhhatli bir ayakkabı özelliğine sahiptir. Bugünde özellikle çevre köylerden yemeni yaptırma talebi gelmektedir. Ancak yemeni yapmak zahmetli bir iş olduğundan ve artık yemeni ustası bulunmadığından bu talep karşılanamamaktadır. Bugün yemeniciler çarşısında ise sadece bir usta bulunmaktadır. Bu el sanatımız ihtiyaca rağmen unutulmaya terk edilmiştir. Yemeniciler çarşısındaki esnaf dükkanlarının vitrinlerini, fabrikasyon ayakkabılar süslemektedir.

    Kilimcilik :
    Teknik gelişmeler karşısında yok olmaya başlayan kilimcilik (Yolluk) ilimizde eski önemini kaybetmiş durumdadır. Özellikle motiflerinin ve renk uyumunun dikkat çektiği kilimlerimiz, artık yerini makine üretimine terk etmiştir.
    noimageDokumacılık :
    Harput ve civarında özellikle dağ köylerinde yapılan; kilim, cicim, çarpana, çul ve keçe çeşitleri ülke çapında ünlüdür. Kilimler ve cicimler mazman adı verilen gezici tezgahlarda dokunur. Kilimlerin enleri 60-120, boyları 210-350 cm arasında değişir. Türük adı verilen verilen heybeler el tezgahlarında yapılır. Eskiden yörede çok yaygın olan bez dokumacılığı kuyu adı verilen tezgahlarda yapılırdı.
    Bugün kuyu dokumacılığı tamamen terkedilmiştir. Dokumalarda en çok koç boynu, dev boynu, çakmak, sinek, kartal, gonca, çengel,kaz ayağı, yayla yolu, öküz gözü saç bağı, çiçek göz, keçi, akrep ayağı, eli belinde adı verilen motifler kullanılır.

    Çit Baskıcılığı :
    Elazığ Çit baskıcılığı sanatı geçmişte yaygın olan bugün ise sınırlı çevrelerde etkinliğini sürdüren geleneksel el sanatlarımızdandır.
    Çitin sözlük karşılığı: pamuktan dokunmuş başörtüsü, yazma anlamlarını kapsar. Çit sözcüğü Anadolunun çeşitli yörelerinde farklı anlamlarda kullanılır. Kars ve Isparta yörelerinde Elazığ'daki ismiyle kullanılır. Elazığ çit baskıcılığını, Anadolu yazmacılık sanatının, diğer bir deyişle tahta kalıpla kumaş baskısı sanatının bir uzantısı olarak görürler.
    Süslemede nakışın yerini alan baskı tekniği ile desenlenmiş kumaşlara da yörede çit denilmektedir. Elazığ'da çit üzerine yapılan tahta kalıpla kumaş baskı işlemi "çit basma" ve buna ilişkin dalı da "çitçilik" şeklinde yerel adlandırma ile bilinmekte ve tanınmaktadır.

    Çömlekçilik :
    İnsanlığın belki de en eski sanatı olarak kabul edilen arkeolojik ve Elazığ civarında yapılan kazılarda paleolitik çağa kadar uzandığı anlaşılan çömlekçilik sanatı, yörede binlerce yıldır yaşamaktadır. İlimizin Sivrice ilçesine bağlı Uslu köyünde halen daha geleneksel usullerle ve kadınlar tarafından cok güzel çanak ve çömlek işleri yapılmaktadır. Elazığ şehir merkezinde de çömlek yapılmaktadır.
    Çömlekçilikte, su testileri, güveç, tandır malzemesi ve küpler başta gelir. Bu küplerde kışlık peynir, turşu,pestil, kavurma gibi erzak bulundurulur. Zahirenin korunduğu ve saklandığı depo küpler, toprak kaplar, arı kovanları olarak kullanılan küpler de yapılmaktaydı. Kimi küplerde kabartma güneş kurusu, beş çengel, güneş gölü, beş benek, insan figürleri gibi işaretlerin de bulunduğu görülmüştür.

    Rölyef :
    Rölyef sanatını, resme boyut kazandırma çalışmasıdır şeklinde tarif edebiliriz. İlimizde bakır üzerine rölyef çalışması yapılmaktadır.
    Yapılacak olan konu veya figür bakır üzerine tersten çizilerek yine tersinden olmak üzere değişik uçlu çekiçlerle zift veya kum torbası üzerinde dövülür. Normlarına uygun yükseklik elde edilinceye kadar dövme işlemi devam ettirilir. Bu çalışmalar tamamlandıktan sonra eserin üzeri okside olmaması için organik bir kaplama ile kaplanır.
    Bu sanatın Türkiye'deki en önemli temsilcisi ise Harun TAŞDEMİR'dir.

    Geleneksel sanatlarımız ve zanaatlarımız konusu için aşağıdaki linke tıklayın...

    Geleneksel sanatlarımız ve zanaatlarımız
#14.08.2007 19:29 0 0 0
  • Geleneksel zanaatlarımızı arıyorum. Bu konuda bana yardımcı olur musunuz?
#28.03.2008 17:33 0 0 0
  • geleneksel el sanatları hakkında bilgi ve resim için yardımcı olurmusunuz
#11.11.2008 14:40 0 0 0
  • çok gzl bir site tşk ederim istediğim her şeyi burada buldum muccuk
#13.11.2008 13:23 0 0 0
  • çok güzel tam benim işime yarar okuldan verilen performans ödevim için çok yararlı
#10.01.2009 18:35 0 0 0
  • ya ben resimler istiyorum nolur yardım edin !!
#04.02.2009 11:19 0 0 0
  • evet bu performan öedev leri çin ii oluyorr
#18.02.2009 20:06 0 0 0
  • ben geleneksel zanaatletrimizi arıyorum bana yardımcı olurmusunuz.:):(
#23.02.2009 14:55 0 0 0
  • Kardeş çok gzl olmuşda bana göre elim yorulacağa benziyor...
    Çünkü bizim yazıcı bozuldu...
#08.04.2009 21:11 0 0 0
  • saoL GenÇ !
#16.04.2009 21:58 0 0 0
  • saolun janlarmmm :):)
#18.04.2009 18:48 0 0 0
  • Bu siteyi hem kim yaptıysa eline sağlık performansdan 100 aldım tşk
#23.04.2009 17:10 0 0 0
  • daha güzel bi şey lazım be kardşm
#27.04.2009 13:53 0 0 0
  • ELİNE SAGLIK ÇOK GÜZEL OLMUŞ
#28.04.2009 12:24 0 0 0
  • tşkler çok işime yaradı...!!!
#02.05.2009 10:33 0 0 0
  • Teşekkürler.Gerçekten değinilmesi gereken konulardan bir tanesi.
#17.05.2009 21:07 0 0 0
  • aynn..! Bnmde yazıcı bozuLdu nasL yazıcaqımı biLmiyoRm ..?
    ahh ahh şu öqRenciLiq ne zoR iş !!! :D

    aynn..! Bnmde yazıcı bozuLdu nsL yazıcaqımı biLmiyoRm ..??
    ahh ahh bu öqRenciLiq ne qdR zoRR..!
    saoL bu aRada ..! :)
#23.11.2009 21:13 0 0 0
  • İŞİME YARADI SAOL
#13.12.2009 13:19 0 0 0
  • bende yeterli degil daha çok bilgi lagzım:3
#11.01.2010 23:05 0 0 0