1. Ana Sayfa
  2. Hayvanlar
  3. Birgün Sineği

Birgün Sineği

Son güncelleme: 11.06.2009 22:08
Nehir Nehir foto
  • Ephemeroptera - Birgün Sinekleri - Mayıs Sinekleri


    noimage

    Yaşamlarının %99'unu larva ya da nimf halinde suda geçirirler, yalnızca birkaç saat, en fazla bir gün (nadiren 2-15 gün) ergin halde yaşarlar.

    Genellikle sarımsı, grimsi, bazen siyahımsı, 3 mm (Caenidae erkekleri) - 4 cm (Polymitarcis virgo) -abdomen uzantıları hariç- büyüklükte, dişileri biraz daha iri, başları küçük, biz şeklinde antenleri olan hayvanlardır. Erkeklerinde bileşikgözler büyük ve bombelidir. Her bileşik göz çok defa enine bir oluk ile farklı renklerde olan iki kısma bölünmüştür. İyi gelişmiş üç nokta gözleri vardır. Ağız parçaları ve sindirim sistemi erginde kısmen ya da tamamen körelmiştir, besin almazlar.

    Kural olarak, göğüste,üçgen şeklinde, sık damarlı (Oligoneuridae dışında), saydam, pulsuz, tüysüz, dinlenme sırasında vücudun orta çizgisi boyunca vücudun üstünde katlanmadan tutulan bir çift kanat vardır. Ön kanat üçgen şeklinde ve büyüktür. Bazılarında arka kanatlar körelmiştir ya da tamamen kaybolmuştur. Bazen arka kanat tüylü olabilir. süzülme uçuşu yaparlar. Erkeklerde ön bacak çok iyi uzamıştır.; dişiyi yakalamaya ve dokunaç olarak algılamaya yarar. Bazılarında ayaklar körelmiştir.

    Her üç uzantı da uçmayı dengelemede, ayrıca serkuslar çiftleşmede rol oynar. Erginlerdeki körelmiş ağız parçaları ve yutaktaki kaslar, havanın yutularak bağırsaklara doldurulmasını, böylece şişen vücudun özgül ağırlığını düşürerek uçmada kolaylık sağlarlar. Erginleri elimizle sıktığımızda duyulan "cıt" sesi bu havanın balon gibi patlamasıyla oluşur. Uçuş sırasında bu havanın yerinin değiştirilmesi ile uçuş sırasında konum düzenlemesi yapılır.

    Genellikle akşam üzerleri suların üzerinde 2-10 m kadar dikine yükselen, daha sonra kanatlarını ve abdomen uzantılarını açarak aşağı doğru paraşütle iner gibi süzülen erkeklerin dansı görülür. Dişiler genellikle bitkiler üzerinde sakince durur. Çiftleşme uçuş sırasında gerçekleşir. Erkekler dişileri ön bacaklarıyla yakalayarak çift yapılı penislerini dişinin eşey kesesi içine sokar, birkaç saniye ile birkaç dakikada döllenmeyi gerçekleştirirler. Dişi yalnız bir erkekle çiftleşir. Çiftleşmeden hemen sonra erkekler, daha sonra da dişiler ölür. Yumurtalar birli ya da ikili paketler halinde suya bırakılır; hızlı akan sularda dişi suya dalar ve abdomen ucu ile yumurtalarını taş, bitki vs.ye yapıştırır. Yumurta sayısı 100-8000 arasındadır.

    Kural olarak erginleştikten sonraki 24 saat içinde hem erkek hem dişi ölmüş olur. 2-3 gün, hatta bazı dişilerin 10-14, erkeklerin 4-5 gün (Cloeon dipterum) yaşadığı bilinmektedir.

    Larva evresi 1-3 yıl sürer, 20-30 kez deri değiştirilir. Son nimf evresinde kanatlı böcek çıkar (Subimago) ve daha sonra bir deri değiştirme ile ergin meydana gelir (Prometaboli).

    Birçok hayvan ve parazit birgün sineklerinin zararlısıdır. Evcikliböcekler, su yarımkanatlıları, su kınkanatlıları, taşsinekleri, salyangozlar, balıklar, su kuşları, yumurtalarını, özellikle larvalarını yerler. Larvaları besin zincirinin önemli bir halkasını oluşturur ve su kirlenmesinde iyi bir gösterge olarak kullanılır. Bugün yaşan birgünsinekleri Perm_Trias'ta (200 milyon yıl önce) ortaya çıkan ve gittikçe (özellikle Jura'da) azalan bir grubun kalıntılarıdır.

    Sürekli buzla örtülü ya da her zaman kurak olan yerler ve yalıtılmış bazı adalar dışında her yerde rastlanırlar. Daha çok, serin dağlık bölgeleri yeğlerler.
#11.06.2009 22:08 0 0 0