1. Ana Sayfa
  2. Genel
  3. Türkçe Yanlışları - Telaffuz Hataları

Türkçe Yanlışları - Telaffuz Hataları

Son güncelleme: 18.09.2009 18:14
By_ultrAslan By_ultrAslan foto
  • Yaygın Yanlışlıklar - Türkçe de Telaffuz Hataları

    Türkiye Türkçesinde, bütün dünya dillerinde olduğu gibi, anlamı etkileyen süre, sınır, durak, vurgu, ton, ezgi gibi parçalar üstü birimler vardır. Fonetikte bir kelimedeki en baskın tonlu (titreşimli) sese, vurgulu ses denir. Vurgu olayı, sadece periyodik ses dalgaları için, yani tonlu sesler için söz konusudur; bu durum, aperiyodik ses dalgalarında, yani tonsuz seslerde ise söz konusu değildir. (Coşkun 2000: 127)

    Vurgulu olan hece, diğer hecelere göre daha uzun bur solukla ve daha yüksek bir sesle söylenir. Bu nedenle, vurguyu oluşturan üç temel özellik olan sesin şiddeti, sesin yüksekliği ve sesin süresi çok önemlidir.

    Kelimedeki bütün vurguların toplamı ( vurgulu seslerin biraraya gelerek ard arda birleşmeleri) "ton"u; cümledeki "ton"ların toplamı ise, ezgiyi meydana getirir. Parçalar üstü birimlerden süre, sınır ve durak zaman boyutuyla; vurgu, ton ve ezgi ise, temel frekansla ilgili birimlerdir (Coşkun 2000: 126).

    Türkiye Türkçesinde vurgu, genel olarak son hecede bulunmakla birlikte, kimi durumlarda da ilk, orta ya da son hecede bulunabilir. Vurgunun yeri anlamı, anlam da vurgunun yerini belirleyebilir. Örneğin:

    (benim) çocuĞUM

    (ben) çoCUğum

    (Hey!) ÇOcuğum (Banguoğlu 1990: 117)

    BasMA! (eylem) BASma (baskılı bir kumaş türü)

    GeLİN! (eylem) geLİN (isim)

    ORdu (şehir adı) orDU (silahlı güç)

    GARson (ünlem) garSON (isim).

    Dilimizi öğrenen yabancıların en güç başardıkları konu, vurgu konusudur. Onların konuşmaları sırasındaki kelime yanlışları, sözlerin tuhaflaşmasının temel nedenlerinden birisi vurgudur.

    Türkiye Türkçesinde vurgu sistemi, şu ana kadar henüz tamamen çözümlenebilmiş bir konu değildir. Bununla birlikte kesin olarak kurallaşmış özellikler olarak şunları sıralayabiliriz:

    1. Türkçe kökenli öz kelimelerde vurgu, zarflar ve ünlemler dışında genellikle son hecededir.

    ba-lık`; ka-şık` ; bar-dak`; kö-pek`; kele-bek`
    2. İnsan ve hayvan adlarında vugu son hecededir.

    Meh-met'; Ser-pil'; Ke-mal'

    Bon-cuk'; Te-kir'; Fın-dık'
    3. Kelimeye vurgulu bir ek geldiği zaman, kelime vurgusu yine son heceye kayar.

    balık-çı`; kaşık-ta`; bardak-tan`; köpek-ten`; kelebekler`
    4. Ancak Türkçe kökenli bazı adlarda, eski birleşiklerde vurgu son heceden başka bir hece üzerindedir.

    a`n-ne; a`b-la; te`y-ze (ta'y-eze); kaplum-ba`-ğa (kaplu bağa); şi`m-di; şu-`ra;

    o-`ra; ne`-re
    5. Tür adları özel ad olarak kullanılınca, son hecelerdeki vurgu ilk hecelere doğru kayar.

    Kar-tal', büyük bir kuştur.

    Kar'-tal'dan gelen tren...

    6. Tek heceli kelimelerde sözcük vurgusu bulunmaz.
    7. Yer adlarında ve alınma sözcüklerde vurgu diğer hecelerde bulunabilir:

    Hit-?ler; tan?-go; ban?-ka; pen?-cere

    Lo-kan?-ta; fa-su?l?-ye

    Yunanis-tan?; Özbekis-tan?; Al-man?-ya

    Pa-?ris; An?-kara; İs?-kitler
    8. Sıfatlar, zarf olarak kullanıldıklarında vurgu, son heceden bir önceki hece üzerine kayar.

    yalnız` = ya`l -nız;

    doğru` = do`ğ-ru;

    gece` = ge`-ce;

    kışın` = kı`-şın;

    güzün` = gü`-zün
    9. Kimi sözcüklerin vurgusu iki şekilde de olabilir:

    İs-tan-bul = İstan-bul ?

    A?-nadolu = A-na?-dolu

    10. Türkiye Türkçesinde olumsuzluk eki -mA vurgusuz bir ektir. Buna karşılık fiilden isim yapan -mA eki vurguludur.

    Yaz-?ma (yazmayınız) = yaz-ma? (yazılı eser)

    Kaz'-ma (kazmayınız) = kaz-ma' (alet ismi)
    11. Vurgusuz ekler pek çoktur.

    * Kişi ekleri olan /-Im/-sIn
    * Araç hali eki /-lA
    * Bildirme eki /-DIr
    * Şimdiki zaman eki /-yor
    * Zarf fiil eki /-mAdAn
    * Olumsuzluk eki /-mA-
    * Kalıplaşmış zarf fiil eki /-In
    * Soru eki /mI
    * Zarf fiil eki /-ken
    * Gereklilik eki /-mAlI
    * Eşitlik eki /-cA (Eker 1999: 222)



    Bunlarla kurulmuş kelimelerle vurgulu ekli kelimeler çok kere zıtlaşır.

    Kı-zım` = kı`-zım

    Güze-lim` = gü-ze`-lim

    Bula-sı`n = bu-la?-sın

    Ulu-su?n = u-lu?-sun


    Geçiş-ti?r = ge-çi?ş-tir gibi

    Alıntı
#18.09.2009 18:14 0 0 0