Genel Muhasebe AÖF dersleri

Son güncelleme: 06.02.2009 19:01

LEVIS-501

Genel Muhasebe Açık Öğretim Fakültesi Dersleri

Insanlarin ihtiyaçlarinikarsilamak amaciyla para,

araç-gereç, malzeme, hammadde, personel gibi

faktörleri bilinçli ve sistemli bir sekilde bir araya

getirerek ve faaliyetlerde bulunarak mal ve hizmet

üreten iktisadi birime isletme denir.

Isletmenin varliklari, sermayesi ve borçlariüzerinde

degisme yaratan ve para ile ifade edilen islemlere ait

bilgileri; kaydetmek, siniflandirmak, özetlemek,

analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgililere

raporlar seklinde sunan bilgi sistemine muhasebe

denir.

Muhasebe islemlerinin gerçeklestirilmesinde temel

alinan, isletme faaliyetlerinin sürekli olmasina

ragmen ara ara kesildigi varsayilarak ölçme, kontrol

ve planlama islevlerine imkan veren esit uzunluktaki

sürelere dönem denir.

Bir isletmenin belirli bir döneme, genellikle bir mali

yila ait net sonucunu, brüt satiskari, faaliyet kari

büyüklüklerine ve bunlariolusturan ana olaylara yer

vererek gösteren mali tabloya gelir tablosu denir.

Hesaplar:

*Makinelerdeki azalislar ilgili hesapta

alacaklandirilir.

*Gelirlerdeki artislar ilgili hesapta alacaklandirilir.

*Giderlerdeki artislar ilgili hesapta borçlandirilir.

*Sermayedeki azalislar ilgili hesapta borçlandirilir.

Tekdüzen hesap planinin dayandigihesap

çerçevesine göre gelir tablosu hesaplari6. hesap

grubunda yer alir.

Nakit hareketlerinin kaydedilmesine yardimciislevi

bulunan ve alacaklihesabidaima kasa hesabiolan

belge tediye fisi (ödeme) denir.

Yevmiye defteri için geçerli bilgiler:

*Bir islemin bir bütün olarak iki madde çizgi

arasinda kaydedilmesi

*Yevmiye defterine yapilan kayitlarin tümünün

büyük deftere aktarilmasi

*Sayfa numaralari, her bir sayfaya bir numara

gelecek sekilde birbirini takip etmesi

*Büyük defter baglantinumarasisütunu bulunmasi

Saymak, ölçmek, tartmak ve degerlemek suretiyle

bilanço günündeki varliklariborçlarikesin bir

sekilde ve ayrintiliolarak saptama islemine envanter

çikarmak(muhasebe disienvanter) denir.

Dönem sonu bilançosu kesin mizana dayanarak

düzenlenir.

Muhasebenin temel kavramlarina dayanan,

muhasebe uygulamasiniolusturan muhasebe

usulleri, islemleri ve tekniklerine yön veren(dayanak

olusturan) kurallara genel kabul görmüsmuhasebe

ilkeleri denir.

Muhasebenin temel kavramlarindan birkaçi:

*Önemlilik

*Tutarlilik

*Kisilik

*Verilerin güvenilir olmasi

Araliklienvanter yönteminin özellikleri:

*Mal mevcudunun ancak sayim ve degerleme

yapildiktan sonra belirlenmesi

*Satin alinan mallarin maliyetini olusturan bütün

unsurlarin "153 ticari mallar hesabi"na

kaydedilmesi

*Satislarin kar veya zararinibelirlemek için fiili

sayim ve degerleme yapmanin gerekmesi

*Mal çesidi çok ve küçük hacimli nispeten ucuz

fiyatlibirimlerden olusan isletmeler için uygun bir

yöntem olmasi

100 Kasa Hesabiborçlu ve 640 Istiraklerden Temettü

Gelirleri Hesabialacakliolan islem hisse senetleri

kar payitahsilatina aittir.

Tahvil üzerinde yer alan faiz kuponlarinin vadesi

geldiginde tahsil edilene kadar borç kaydedildikleri

hesap diger hazir degerlerdir.

Bir isletme hisse senedi satin alarak sermayesine

veya yönetimine katildigibaska isletmeden olan

alacaklariniistiraklerden alacaklar hesabinin

borcuna kaydeder.

Isletme, ana faaliyet konusu olan maldan personeline

kredili satisyapmistir.Bu satistan dogan alacagini

personelden alacaklar hesabinda izlenir.

"Maddi olmayan duran varliklar" grubunda yer

alanlar:

*Serefiye

*Haklar

*Kurulusve örgütlenme giderleri

*Özel maliyet

*Arastirma ve gelistirme giderleri

*Birikmisamortismanlar

*Verilen avanslar

Isletme 5.000.000.000 liraya satin alindigisatin aldigi

bir arsa üzerinde yer alan eski bir yapiyi300.000.000

liraya yiktirmisve enkazini125.000.000 liraya

satmistir. Bu bilgilere göre, Arazi ve Arsalar

Hesabina arsanin degeri 5.175.000.000 lira olarak

görülecektir.

5.000.000.000+300.000.000=5.300.000.000

5.300.000.000-125.000.000=5.175.000.000

Maliyet muhasebesinin islevleri: Mamullerin

maliyetini saptamak, Maliyet kontrolünü saglamak,

Planlama yapma yapmak, Yönetimin alacagi

kararlara yardimciolmak.

Isletmenin belirli bir tarihteki varliklarini

sermayesini ve borçlariniçesit ve tutar olarak

gösteren mali tablo Bilanço'dur.

Tekdüzen hesap planinin dayandigihesap

çerçevesine göre gelir tablosu hesaplari6.hesap

grubunda yer alir.

Yevmiye defterinin sagladigiyararlar:

Mali nitelikteki olaylarin etkilerini hesap bazinda

siniflandirmasi

Bir gün içinde yapilan islemlerin neler oldugunu

toplu olarak göstermesi

Büyük deftere yapilacak kayitlarin saglikliolmasina

yardim etmesi

Bir islemden etkilenen unsurlaribir arada ele alarak

bir bütün olarak göstermesi

Yeni ise baslayan isletme ile öteden beri isine devam

etmekte olan isletme arasinda muhasebe süreci

açisindan farkliislem : Dönembasienvanterine

dayanarak dönembasibilançosunun düzenlenmesi

Muhasebenin temel kavramlarina dayanan ,

muhasebe uygulamasiniolusturan muhasebe

usulleri, islemleri ve tekniklerine yön veren (dayanak

olusturan) kurallara Genel kabul görmüsmuhasebe

ilkeleri denir.

100 kasa hesabiborçlu, 600 Yurtiçi satislar hesabi

alacakli, 320 saticilar hesabiborçlu, 153 ticari mallar

hesabialacaklioldugu devamlienvanter yönteminde

satisisleminin yapildigi320 saticilar hesabiyanlis

kullanilmistir.

Tahviller: Borç para bulmak amaciyla çikartilirlar,

Anonim sirket ve kamu kuruluslaritahvil çikarma

yetkisine sahiptir, Elinde tahvil olan kisi kar payi

almaz faiz alir, Alindiklarinda alisbedelleri

üzerinden borçlandirilarak kayda alinirlar,

Satildiginda alisbedeli üzerinden alacaklandirilirlar.

A isletmesi müsteri Naim Uygun'dan 120 milyon

liralik alacagina karsilik 3 ay vadeli 150 milyon lira

nominal degerli bir bono almistir. Ilgili yevmiye

kaydi: 121 Alacak senetleri hesabi150milyon borçlu,

120 alicilar hesabia120 milyon alacakli, 642 Faiz

gelirleri 30 milyon alacakliolur. 150-120=30

Imtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve ünvan gibi

bedel ödenerek elde edilen bazihukuki tasarruflar ile

kamu otoritelerinin, isletmeye belirli alanlarda

tanidigikullanma, yararlanma gibi yetkiler

dolayisiyla yapilan harcamalar 260 Haklar

Hesabinda izlenir.

Borçlunun imzasindan baska bir teminata

dayanmayan kredi türü Açik Kredi'dir.

31:03.2003 tarihinde; 191 indirilecek KDV hs. 1

milyar 200 milyon borç,

391 hesaplanan KDV hs. 1 milyar 450 milyon alacak

kalanivermektedir.Bu bilgilere göre yapilacak kayit:

Hesaplan KDV Hs. 1 milyar 450 milyon borçlu,

Indirilecek KDV Hs. 1 milyar 200 milyon alacakli,

Ödenecek vergi ve fonlar hs. 250 milyon alacakli

olur.

Sermaye ortaklar tarafindan taahhüt edildiginde

yapilacak kayit: Ödenmemissermaye hesabiborçlu,

Sermaye hesabialacaklidir.

Satislar maliyetinin belirlenmesinde 620 Satilan

mamullerin maliyeti, 621 satilan ticari mallarin

maliyeti, 622 satilan hizmet maliyeti, 623 diger

satislarin maliyeti hesaplarikullanilir, Komisyon

giderleri hesabikullanilmaz.

Büyük defter hesaplarinda envanter kayitlarina yer

verildikten sonra kesin mizan çikarilir.

Piyasa degeri alisbedelinin altina inen hisse

senetlerinin piyasa fiyatiyla degerlenmesi ve deger

azalisiiçin karsilik ayrilmasiihtiyatlilik kavrami

muhasebe ilkesi ile açiklanabilir.

Borç senetleri hesabinin alacak kalani1 milyon 500

bin ve hesaplanan tasarruf degeri 1 milyon 450 bin

ise su kayit yapilir: Borç Sn. Reeskontu Hs. 50 bin

borçlu, Reeskont Faiz Gelirleri Hs. 50 bin alacakli

olur.

Gelecek aylara ait gelirler hesabi: Bir bilanço

hesabidir. Pasif karakterli bir hesaptir. Kisa vadeli

yabancikaynaklar grubunda yer alir. Hesap alacak

kalaniverir.

Özsermaye hesabigelir tablosunda yer almaz. Brüt

satislar, Satislarin maliyeti, Diger faaliyetlerden

olagan gelir ve karlar, dönem net kariveya zarari

gelir tablosunda yer alir.

MUHASEBE, isletmenin varliklarive kaynaklari

( sermayesi ve borçlari) üzerinde degisme yaratan ve

para ile ifade edilen mali nitelikli islemlere ait

bilgileri; kaydetmek, siniflandirmak, özetlemek,

analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kisi ve

kurumlara raporlar halinde sunan bir bilgi

sistemidir.

Mali nitelikteki islemlere ait bilgilerin,

belgelendirilerek toplanmasidaha sonra bilgi

kullanicilarina sunulmasive yorumlamaya

hazirlanmasiiçin belirli sekillere ve kurallara göre

yazilmasiislemine KAYDETME denir.

Sermayede GIDER, azalisyaratan islemdir.

Asli hesaplarietkileyen ve asli hesaplarin temsil ettigi

aktif ve pasif degerlerin gerçek degerleri ile

gösterilmesini saglamak için kullanilan hesaplar

DÜZENLEYICIHESAPLAR'dir.

Varliklarda, borçlarda ve sermayede artisveya azalis

yaratmayan, ancak isletme yönetimi ve diger ilgililer

tarafindan bilinmesi ve izlenmesi gereken islemlere

ait hesaplar NAZIM HESAPLAR hesap grubu

altinda yer alir.

Varliklar=Sermaye+Borçlar, bilanço esitligini ifade

eder.

Bilançonun her bir kaleminde, dönem içindeki

islemler nedeniyle meydana gelen artisve azalislarin

izlendigi çizelgeye HESAP denir.

KREDILIMAL ALISI isleminde varliklarda ve

kaynaklarda ESIT büyüklükte bir ARTISolur.

Isletmenin KARLI PESIN MAL SATMASI

durumunda hem aktif hem de pasif toplamlarinda

ARTISolur.

Yevmiye defterine maddeler seklinde kaydedilen

islemleri, buradan alarak sistemli bir sekilde ilgili

hesaplara dagitan ve siniflandirilmisolarak bu

hesaplara toplayan defter BÜYÜK DEFTER'dir.

Bir isletmede "Alicilar defteri" yardimcidefter

kapsamialtinda yer alir.

Kesin mizan, dönem sonu muhasebe islemlerinin

yapilmasindan sonra düzenlenir.

Genel geçici mizan düzenlendikten sonra sirasiyla

muhasebe disienvanter yapilir, muhasebe içi

envanter yapilir, kesin mizan düzenlenir, mali

tablolar düzenlenir(Bilanço).

Isletmenin sinirsiz kabul edilen ömrünün belli

dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet

sonuçlarinin diger dönemlerden bagimsiz olarak

saptanmasidolayisiyla gelir ve giderlerin tahakkuk

esasina göre muhasebelestirilmesi DÖNEMSELLIK

kavraminin geregidir.

Isletmenin kasasinda bulunan paranin bir bankada

açtirilan ticari mevduat hesabina yatirilmasi

durumunda, bir aktif hesap (102) borçlandirilirken,

bir aktif hesap(100) alacaklandirilir.

Isletme, bankadaki mevduat hesabindan para

çekmistir. Bu durumda Bankalar Hesabi

alacaklandirilir. Kasa hesabiborçlandirilir.

Devamlienvanter yönteminde satilan mal iade

edilirse, iade tutari, 610 Satistan Iadeler (satis

iadeleri) hesabinin borcuna kaydedilir.

Bir isletmenin dönem sonu 153 Ticari Mallar Hesabi

borç kalani350 milyon TL dir. Mal Mevcudu 260

milyon TL, Yurtiçi Satislar Hesabialacak kalani265

milyon TL. dir. Bu durumda isletmenin mal alim

satim islemlerinden elde ettigi kar 175 milyondur.

Mevcut malin maliyeti 350, satilan maliyetin

maliyeti=350-260=90, Yurtiçi satislarin alacak kalani

satisgelirini verir. 265-90=175 milyon kar.

Isletmenin daha çok yönetim faaliyetleri sirasinda

kullandigibüro esyalariDEMIRBASLAR hesabinda

muhasebelestirilir.

A Isletmesi satin almisoldugu mal karsiliginda

saticiya bir müsteri çeki vermistir. Bu durumda

yapilacak muhasebe kaydinda "Verilen çekler ve

ödeme emirleri" hesabialacaklandirilir.

A isletmesi müsterisi Naim Uygun'dan 15 milyar

TL'lik alacagina karsilik aynitutarda 2 ay vadeli bir

bono almistir. Bu durumda Alacak Senetleri Hesabi

borçlandirilir. Alicilar Hesabialacaklandirilir.

Kasa Hesabinin borç kalanikasada mevcut parayi

gösterir. Bir isletmenin dönem sonu sayimindaki

para mevcudu 60 milyon TL. ve Kasa Hesabinin borç

kalani60 milyon TL ise muhasebe kayitlarinda

yapilacak bir islem yoktur.

Isletmenin 1996 yilinda 120 milyon TL'ye satin aldigi

demirbasa %20 üzerinden ayirdigiamortisman

tutari24 milyon TL dir. 1997 yilisonunda %70

oraniyla yapilan yeniden degerleme sonucu

hesaplanacak yeniden degerleme artisi67 200 000 TL

dir. 120*0.7=84, 24*0.7=16,8 , 84-16,8=67,2 deger

artisidir.

Bir isletme, hisse senedi satin alarak sermayesine

veya yönetimine katildigibaska bir isletmeden olan

alacaklariniISTIRAKLERDEN ALACAKLAR

HESABININ BORCUNDA izler.

Bir isletme devalinirken katlanilan maliyet ile söz

konusu isletmenin rayiç bedelle hesaplanan net

varliklarinin degeri arasindaki olumlu farklar

Serefiye Hesabinda izlenir.

Bir kisi veya kuruma açik kredi açilabilmesi için

aranan kosullar: Islerinde deneyimli olmasi, Faaliyet

konusunun güvenli olmasi, Uzun bir ticari geçmise

sahip olmasi, Ticari ahlakinin iyi olmasi, O banka

subesinde yeterli ticari mevduatiolmasive

komisyonlu isler getirmesi.

Isletme vadesi gelen senedini ilgili bankaya ödemisve

senedini geri almissa yapilacak muhasebe kaydinda

321 Borç Senetleri Hesabiborçlandirilir.

Özkaynaklariarttiran unsurlar: Dönem net kari,

Sermaye artisi, Olagandisiyedekler, Yeniden

degerleme artislari.

Isletmenin temettü gelirinin dogmasidurumunda

Istiraklerden Alacaklar Hesabiborçlandirilir,

Istiraklerden Temettü Gelirleri Hesabi

alacaklandirilir.

Genel geçici mizandan yararlanmak suretiyle dönem

sonu bilançosunun hazirlanamama nedenleri:

Bazialacaklarin tahsili süpheli duruma düsmüs, bazi

alacaklarin tahsil olanagitamamen ortadan kalkmis

yani degersiz duruma düsmüsolmasi.

Bazimali nitelikteki islemlerin kayitlarinin

unutulmusolmasi.

Portföydeki hisse senetlerinde alisbedellerine göre

deger düsmelerinin meydana gelmisolmasi.

Mal hareketleri, araliklienvanter yöntemine göre

muhasebelestirildiginde eldeki mallarin degerini ilgili

hesap kalanindan saptama olanaginin olmamasi.

Istenilmesine ragmen borçlusu tarafindan

ödenmeyen senetli veya senetsiz alacaklar , Alacak

Senetleri Hesabinda izlenir.

Duran varliklarin maliyetinin dönem sonuçlarina

amortisman payiolarak yüklenecek tutarinin

belirlenmesinde Duran varlgin bedeli, Duran varligin

hurda degeri, Seçilen Amortisman yöntemi, Duran

varligin ömrü gözönünde bulundurulur.

Isletmenin çikarmisoldugu tahvillerin satilmis

olmasive bedelinin isletmenin ticari mevduat

hesabina kaydedilmesi durumunda 102 Bankalar

Hesabiborçlandirilir, 405 ÇikarilmisTahviller

Hesabialacaklandirilir.

Borçlu cari hesap üzerinden tahakkuk eden faizler,

642 Faiz Gelirleri Hesabinin alacagina kaydedilir.

610 Satistan iadeler, 621 Satilan ticari mallar

maliyeti, 600 Yurtiçi satislar, 654 Karsilik giderleri

Dönem Kariveya zararihesabina devredilir.

Dönen varliklar, Duran varliklar, Özkaynaklar,

Yabancikaynaklar bilançoda yer alir.