İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku - Açıköğretim
Son güncelleme: 26.08.2008 09:10
-
İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku açıköğretim fakültesi ders notları
İŞ VE SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU
Bir işilişkisi içinde bulunsun ya da bulunmasın
bireylerin sosyal güvenliklerini sağlamak üzere
devletçe düzenlenen kurum ya da kurumlar
topluluğuna Sosyal güvenlik sistemi denir.
17.yüzyılın sonlarına doğru ortaya çıkan ve
19.yüzyıla dek çalışma ilişkilerini usta, kalfa, çırak ve
yamak hiyerarşisi içinde düzenleyen sosyal düzene
Korporasyon düzeni denir.
Asgari ücretin nakden ödenmesi, işçi yararına yorum
ilkesinin uygulanmasına örnektir.
İşkanununda hüküm bulunmayan hallerde Borçlar
Kanunu, bu kanuna aykırıolmayan hükümleri
uygulanır.
Osmanlıimparatorluğu döneminde, esnaf örgütleri
ile ilgili tüm kural ve formalitelerin nitelik ve
biçimlerinin gösterildiği yazılımetinlere
Fütüvvetname denir.
Türkiye'de kadın, genç ve çocuk işçileri çalışma yaşı,
süreleri, işin nitelik ve koşullarıyönünden ilk kez
koruyan kanun Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'dur.
Kaloriferli konut kapıcılarıişkanunu
kapsamındadır.
Bir işyerinde bulunacak işveren vekili sayısıİş
kanunu'nda belirtilmemiştir.
İşkanunu'nun kapsamına girecek nitelikte bir işyeri
kuran işveren bu durumu 1 ay içinde bölge çalışma
müdürlüğüne bildirmek zorundadır.
İşKanunu'nda belirtilen hizmet akdi türleri: Sürekli,
Süreksiz, Belirsiz süreli, Belirli süreli hizmet akdi
Hizmet akdinin yapılmasında tarafların ehliyeti,
Medeni Kanun'un genel hükümleri çerçevesinde ele
alınmaktadır.
Bir kimse akit serbestisi gereği, iradesi dışında akit
yapmaya zorlanamaz. Ancak işverenler bakımından
bu serbesti birtakım sosyal amaçlar gereği hizmet
akdi yapma zorunluluğu şeklinde sınırlandırılmıştır.
İşverenin akit yapmak zorunda olduğu kimseler:
Eski hükümlü işçi, Sakat işçi, İşçi kuruluşundaki
başkanlık görevi sona eren işçi, Malullük hali sona
eren işçi.
İşKanunu'na göre, işçinin aylık ücreti üzerinden
kesilecek para cezası3 günlük ücretinden fazla
olamaz.
Asgari ücretin tanımında yer alan işçinin zorunlu
ihtiyaçları: Kültür, Sağlık, Ulaşım, Giyim, Gıda,
Konut
Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nun kararları
komisyon kararının Resmi Gazetede yayımlandığı
tarihi izleyen ay başında yürürlüğe girer.
İşsüresinden sayılanlar: İşçilerin işveren tarafından
işyerinden başka bir yere çalışmak üzere
gönderilirken yolda geçen süreler. Emzikli kadın
işçilerin çocuklarına süt vermek amacıyla geçirdiği
süreler. Maden ocağında çalışan işçilerin ocağa
inerken geçirdiği süreler. İşçinin işverenin emrinde
çıkacak bir işi bakleyerek çalışmadan geçirdiği
süreler.
Türkiye'de genel sebeplerle yapılabilecek fazla
çalışmanın yasal olarak günlük ve yıllık üst sınırları:
Günlük 3 saat, yıllık 90 gün
Toplu işsözleşmesine göre, iki aylık deneme süresi 1
Mart 1998 de sona eren ve işine devam eden bir işçi,
1 Ocak 199 da yıllık ücretli izne hak kazanır.
(deneme süresi dahil)
İşveren işçinin yıllık izin dönemine ilişkin ücretini,
işçinin izne başlamasından önce vermek zorundadır.
Umumi Hıfzıssıhha Kanununa göre, İşkanununun
uygulama alanıdışında kalan işlerde, çocuk işgücü
için çalıştırılma yaşıen az 13 'tür.
Gece postalarında çalıştırılan kadın işçilerin 6 ayda
bir sağlık kontrolünden geçirilmesi gerekir.
Bir işverene ait işyerinde sırasıyla 35, 45, 70 işçi
bulunmaktadır. Bu işverenin çalıştırmasıgereken
sakat ve eski hükümlü sayısı: 2 sakat ve 2 eski
hükümlü
Türkiye'de sakat ve eski hükümlü işçi
çalıştırılmasına ilişkin düzenlemeler ilk kez Deniz İş
Kanununda yer almıştır.
İşçisinin işyerinde başka bir işçiyi yaraladığını
08.05.1997 tarihinde öğrenen işveren, bu işçinin
hizmet akdini en geç 08.05.1997 de bildirimsiz
(derhal) feshedebilir.
Aynıişyerinde 4.5 yıldır çalışan bir işçinin feshi
ihbar öneli bildirimin işverene yapılmasından
başlayarak 8 haftadır. 6 aydan az ise 2 hafta, 6 ay ile
1.5 yıl arasında ise 4 hafta, 1.5 yıl ile 3 yıl arasında ise
6 hafta, 3 yıldan çok ise 8 hafta.
Kıdem tazminatına esas günlük ücreti 3 milyon ,
işyerindeki kıdemi 6 yıl olan bir işçinin kıdem
tazminatı3 000 000 x 6 x 30 = 540 milyondur. Kıdem
tazminatı=1 günlük ücret x kıdem süresi x 30
İşçi Sağlığıve İşGüvenliği Kurullarıiçinde yer
alanlar: İşveren, İşyeri hekimi, Sendika temsilcisi,
İşyeri güvenlik şefi.
İşçi sağlğıve işgüvenliği ile ilgili mevzuatta yer alan
özel tedbirler: 13 yaşından küçük çocukların
çalıştırılmaması. Sualtındaki işlerde 18 yaşını
doldurmamışerkek çocukların çalıştırılmaması.
Kadın işçilerin doğumdan önceki 6 hafta ve
doğumdan sonraki 6 hafta süresince
çalıştırılamaması. 13-18 yaşgrubunda bulunan
çocuk ve genç işçilerin, işe alınmadan önce doktor
muayenesinden geçirilmesi.
Cumhuriyet döneminde ülkede reformların
yapılabilmesi için gerekli sosyal düzeni sağlamak
amacıyla çıkarılan ancak sendika kurmayıhemen
hemen olanaksız hale getiren kanun Takrir-i Sükun
Kanunu'dur.
1982 Anayasasında sendika kurma hakkıSosyal ve
ekonomik haklar arasında düzenlenmiştir.
İşyeri iç yönetmelikleri, işhukukunun
kaynaklarından "Kendine özgü" 'ye ait bir örnektir.
Kapıcıya konut tahsis edilmesi halinde kapıcıdan
kira istenemez. Çalışmasınıaynıkonutta arzeden
konut kapıcılarıİşKanununun kapsamındadır.
Çalışmasınıaynıişverene arzeden konut kapıcılarıİş
Kanununun kapsamındadır. Kaloriferli konut
kapıcılarıİşKanununun kapsamındadır.
Ülkemizde Cumhuriyet'ten önceki dönemde var olan
loncalardaki meslek hiyerarşi içinde Ustabaşıyer
almaz, Çırak, Kalfa,Yamak, Usta yer alır.
İşkanununa göre, en alt seviyede tespit edilerek
işçilere ödenen ücret Asgari ücrettir.
İşkanunu gece dönemini Gece en geç 20:00'de
başlayıp en erken 06:00'da biten gün olarak
belirlemiştir.
Kadın işçiler doğumdan sonraki 6 hafta içinde
herhangi bir işte çalıştırılamazlar. Kadın işçiler
doğumun muhtemel görüldüğü tarihten önceki 3 ay
içinde ağır ve tehlikeli işlerde çalıştırılamazlar.
Kadın işçiler gebelik sırasında her ay tıbbi
muayeneye gitme hakkına sahiptirler. Kadın işçiler
doğumdan önceki 6 hafta içinde herhangi bir işte
çalıştırılamazlar.
Türkiye'de sakatların korunmasıile ilgili olarak
uygulamada bulunan temel yöntem Kota yöntemidir.
İşyerinde 8 yıldır çalışan kadın işçi A'nın hizmet
sözleşmesi, doğum sebebiyle işyerinden ayrıldıktan
en erken 6 hafta sonra derhal fesih yöntemi ile fesih
edilebilir.
Toplu işsözleşmesi bulunmayan bir işyerinde 5 yıldır
çalışan ve giydirilmişgünlük ücreti 3 milyon TL olan
bir işçinin yaklaşık kıdem tutarı450 milyondur.
Kıdem tazminatı=günlük ücret * kıdem * 30
İşhukukunda, işverenlere, işçi sağlığıve işgüvenliği
ile ilgili olarak getirilen yükümlülükler: Ağır ve
tehlikeli işlerde çalışacak işçiler için sağlık raporu
almak. İşçileri işyeri tehlikelerine karşıönceden
haberdar etmek. Gerekli olan koşullarıve araçları
eksiksiz bulundurmak. Meydana gelen işkazalarını
yetkili mercilere bildirmek.
Bir işyerinde en çok 8 işyeri sendika temsilcisi
bulunabilir.
Sendikaların çalışma yaşamına ilişkin faaliyetler:
Toplu işsözleşmesi yapmak. Toplu iş
uyuşmazlıklarında arabulucuya başvurmak. Toplu iş
uyuşmazlıklarında hakem kurullarına başvurmak.
Üyelerini ya da mirasçılarınıtemsilen dava açmak.
İşçi A, çalıştığıişyerindeki sendikaya üye olmak için
gerekli işlemleri tamamlamışve üye kayıt fişlerini
sendikaya teslim etmiştir. Ancak sendikanın yetkili
organıaradan 40 gün geçmesine rağmen A'ya
herhangi bir cevap vermemiştir.Bu durum, A'nın
sendika üyeliğinin kabul edildiği anlamına
gelmektedir.
Toplu İşSözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununa göre
grevin amacıişyerinde faaliyeti durdurmak ya da
önemli ölçüde aksatmaktır.
250 işçinin çalıştığıbir işyerinde lokavt uygulayan
işveren tüm işçileri işten uzaklaştırmak zorundadır.
Toplu işsözleşmesinin imza tarihinde taraf
sendikaya üye olanlar, imzalanan sözleşmeden
sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren
yararlanırlar.
Grev ve lokavt yasağıile zorunlu hakem
uygulamasının bulunduğu ülkelerde hakem
kurullarının kararlarıkesindir ve taraflarıbağlar.
Grev gözcülerinin görevi grev yapan sendikanın
üyelerinin greve uyup uymadıklarınıdenetlemektir.
Sosyal yardımların finansmanıdevlet bütçesinden
sağlanabilir. Sosyal yardımların finansmanı
vergilerle sağlanabilir. Sosyal yardımlar zorunlu
katılım ilkesine dayanmaz. Sosyal yardımlar parasal
nitelikte olabilir. Sosyal yardımlarda katılım payıile
karşılık arasında bir ilişki YOKTUR.
Sosyal Sigortalar Kanununun, zorunlu sigorta
uygulamasıbakımından, kısmen sigorta dışında
tutulanlar arasında Türkiye'de görevli bulunan ve
dışarıda sigortalıolan yabancılar yer almaktadır.
Sosyal sigortalarda uygulanan ve primlerin ortak bir
fonda toplanmasıve sigortalıya yapılan yardımların
bu fondan karşılanmasıesasına dayanan finansman
yöntemine toplu kapitalizasyon yöntemi denir.
Yaşlılık sigortasından toptan ödeme yapılabilmesi
için, sigortalıkadının en az 50 yaşında olması
gerekir.
TC Emekli Sandığından aylık almaktayken ölen
babasından, ölüm tarihinde 18 yaşını, ortaöğretim
yapmakta ise 20 ve yükseköğrenim yapmakta ise 25
yaşınıdoldurmamışerkek çocuklara aylık bağlanır.
Bağ-Kur kanununa göre, malullük aylığından
faydalanabilmek için en az 5 tam yıl prim ödemiş
olmak gerekir.
2926 sayılıTarımda Kendi Ad ve Hesabına
Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunu hükümlerine
göre ödenecek aylık sigorta prim oranlarınıtespit
etme şeklini prim=gösterge * katsayı* %20 formülü
gösterir.
İşyeri iç yönetmelikleri ve toplu işsözleşmeleri, iş
hukukunun kendine özgü kaynaklarıarasında yer
alır.
Türk İşHukukunun yasal çerçevesi içinde
yürürlükte olan yasalar: 854 sayılıDeniz İşKanunu,
506 sayılıSosyal Sigortalar Kanunu, 5953 sayılı
Basın Mesleğinde Çalışanlar ile Çalıştıranlar
Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında
Kanun, 1475 sayılıİşKanunu.
İşveren vekili, işveren adına hareket eder. İşveren
vekilleri, işçilere tanınan haklardan yararlanabilir.
İşveren vekili, işin ya da işyerinin yönetiminde görev
alır. İşveren için öngörülen sorumluluklar işveren
vekili için de uygulanır.
İşçiye, ürettiği mal miktarına göre ücret ödenmesi
halinde, Parça başıücret sistemi söz konusudur.
Asgari ücret tespit komisyonunun göreve
başlayabilmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik
Bakanlığı'nın çağrıda bulunmasıgerekir.
18 yaşından küçüklere kıdemlerine bakılmaksızın en
az 18 gün yıllık izin verilir.
Çocuk işçilerin korunmasına yönelik en kapsamlı
düzenlemeler İşKanununda yer almaktadır.
Bir işveren Antalyada 26, Muğlada 50, Eskişehirde
52 ve Bursada 101 işçi çalıştıran 4 işyeri vardır. Bu
işveren Muğla, Eskişehir ve Bursadaki işyerlerinde
sakat ve eski hükümlü işçi çalıştırma zorunluluğu
bulunmaktadır.
İşçisi A'nın haklıbir nedene dayanmaksızın 1 ayda 3
işgünü işine devam etmemesi üzerine, işveren, A'nın
hizmet sözleşmesini bildirimsiz (derhal) fesih yolu ile
feshetmiştir. İşverenin bu fesihte dayandığısebep
Ahlak ve iyiniyete uymayan hallerdir.
Kıdem tazminatıtam ve zamanında ödenmezse,
gecikme süresi için ödenmesi gerekli tazminata,
mevduata uygulanan en yüksek faiz uygulanır.
Bir işyerini kurmak için gerekli izni alan bir kimse,
işyerini faaliyete geçirebilmek için gerekli olan
işletme belgesini Bölge Çalışma Müdürlüğünden alır.
Sendikalar Kanununda bir konuda boşluk
bulunmasıhalinde, bu boşluk Medeni Kanun
hükümleri ile doldurulur.
Konfederasyon, sendika ve sendika şubelerinin
başkanlarıve yöneticileri, göreve seçilmelerinden
itibaren 3 ay içinde, kendilerinin, eşlerinin ve
velayetleri altındaki çocuklarının mal varlığını
notere bildirmek zorundadır.
Üyelik aidatının 6 milyon TL olduğu bir sendika için,
dayanışma aidatı2/3*6 milyon=4 milyon.
Toplu İşSözleşmesi Grev ve Lokavt Kanununun
bölümleri : Toplu işsözleşmesi, Çeşitli hükümler,
Toplu işuyuşmazlıklarının barışçıyollarla çözülmesi,
Müeyyideler ve son hükümler.
Bir toplu işsözleşmesinden, dayanışma aidatını
ödeyerek yararlama, yararlanmak isteyen işçinin
talebinden itibaren başlar.
Sendikalar Kanununa göre, toplu görüşme aşaması
30 günle sınırlandırılmıştır.
Belediyelerce yürütülen şehir içi taşıma işlerinde
sürekli grev ve lokavt yasaklarısözkonusur.
Uygulanmakta olan bir grevin kanun dışıolup
olmadığınıişmahkemeleri tespit eder.
Grev ve lokavta katılmayacak işçileri işveren
belirler.
Ülkemizdeki sosyal sigorta kuruluşları: Amele
birliği, Emekli sandığı, Bağkur, Banka ve Sigorta
şirketlerine ait sandıklar.
Bir işkazasısonucu yatarak tedavi gören ve günlük
geliri 4,5 milyon TL olan sigortalıya verilecek günlük
geçici işgöremezlik ödeneğinin miktarı2 250 000
TLdir.
Emekli sandığına tabi bir iştirakçi ahlaksızlık
sebebiyle bozuk sicil aldığıiçin resen emekliye sevk
edilmiştir. Bu iştirakçiye emekli aylığı
bağlanabilmesi için kıdeminin en az 25 yıl olması
gerekir.
Tarımda Kendi Ad ve Hesabına Çalışanlar Sosyal
Sigortalar Kanununa göre isteğe bağlısigortalılık
kuruma yapılan başvuruyu izleyen aybaşından
itibaren kazanılır.
- İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku - Açıköğretim Konusuna Benzer Konular
- Milli Güvenlik ve Milli Güç Unsurları 08.04.2010
- Oracle de bile tam güvenlik yok 03.08.2004
- Sosyal Normlar 03.12.2009
- Windows'ta 'jpeg' Alarmı, Yine bir güvenlik açı ı 21.09.2004
- Özel Güvenlik.!!!! 23.09.2004
- Plastik Gıda Ambalajı 26.08.2008 09:10