BOZKIRKURDU - Herman HESSE

Son güncelleme: 06.02.2007 07:00

MertTurk

BOZKIRKURDU - Herman HESSE

"Okurlarima romanimi, nasil anlamalari gerektigini ne anlatabilirim ne de boyle bir seye kalkismak isterim. Yeter ki bu kitabi okuyan herkes, icinde kendinden bir seyler bulsun ve bundan yararlansin. Gene de, Bozkirkurdu'nun oykusunun insani kemiren bir hastaliktan ve bunalimdan soz ettigini ama tum bunlarin olume ve yok olmaya degil, tersine iyilesmeye yonelik oldugunu anlarsa kendimi mutlu hissedecegim."

Hesse'nin otobiyografik saheseri olan bu kitap elime ilk gectigi andan ve ilk satirdan son cumlesine kadar bende inanilmaz bir merak ve heyecan uyandirmisti. Oyle ki bir yandan bir solukta bitirmek, ote yandan hic bitmesin istiyorsunuz.

Kitap modern dunyanin ve modern insanin ince bir elestirisi olmakla birlikte bu modernlik ve kendi oz dogasi arasinda sIkIsmIs insanin ruhsal catismalarini carpici bir sekilde sembolizmi hayranlik olcusunde ustaca kullanarak isliyor.

"Bozkirkurdu" roman kahramani 'Hary Haller'in kendisine uygun gordugu bir isim. Kendisine neden boyle bir yakistirmada bulundugunu gelin Haller'in agzindan dinleyelim: "0stesem ula$abilece'im, benim di$imda binlerce ki$inin ele geçirmek için iti$ip kaki$tigi, ugra$ip didindgi bu ne$e ve sevinçleri anlamam ve payla$mam olanaksiz. Beri yandan, benim o $enlikli saatlerimde ya$adiklarimi, benim için haz, ya$anti, cazibe ve hu$u olan $eyleri dünya tanisa tanisa sanat yapitlarindan taniyor, sanat yapitlarinda arayip seviyor onlari. Ya$amin içinde ise hepsini kaçikça buluyor. Ve dogrusu dünya hakliysa, kafeteryalardaki bu müzik, bu kitlesel eglenmeler, az $eyle yetinen bu Amerikalila$mi$ insanlar hakliysalar, o zaman ben haksizim demektir, o zaman kaçik biriyim ben, o zaman sIk sIk kendime verdigim isimle bir bozkirkurduyum, yolunu $a$irip kendisine yabanci ve anla$ilmaz bir dünyada gözünü açan bir hayvanim..."

Gunumuz insaninin amacsiz ve siradan bir hayati yasadigina dikkat cekilmekte. Toplum kendi asli degerlerinden uzaklasmis, kendi ozune yabanci bir yasam tarzini benimsemistir. Sozkonusu hayatin icinde 'insan'a dair birseyler bulabilmek adeta imkansizdir. Modernizm ve sehirlesme kisiyi kendisine yabancilastirmis, bambaska bir dongunun icine ativermistir. Her yonuyle insan dogasina aykiri bir yasam seklini benimsemeyen kisi kalabaliktan kacmak zorundadir ve boylelikle yalnizliga mahkumdur. Ama bu kez baska bir sorun vardir, o da caresizce secilen yalnizligin da yine insan dogasiyla uyusmadigi gercegidir. Bu da beraberinde ust duzeyde bir ruhsal catismayi doguracaktir. Bu catismalar yazarin da belirttigi gibi cozumsuzlugun bir sonucu degil, iyilesmeye donuk cabalarin baslangic isaretleridir. Kisi bu catismayi kendi icinde yogun bir sekilde yasamadikca, kendisine donuk bir tanimayi, derin bir tanimayi gerceklestiremedikce... icinde bulundugu duruma bir anlam kazandiramayacaktir.

Kitapseverler bileceklerdir, son zamanlarda psikoloji uzerine yazan yazarlarin en cok uzerinde durduklari hususlardan biri de "anlamsizlik ve amacsizlik" sorunu olmustur. Bir anlam arayisi icerisine giren bireyler, kendilerini ister istemez icinde yasadiklari toplumdan soyutlamak durumunda kaldiktan sonra bir ic hesaplasmayla yuz yuze gelirler. Ilk amac kalabaliklardan kendisine bulasmis hastaliklardan kurtulmaktir ancak bu asamada kisi kendisine yoneldikce temel sorunun 'kendisiyle barisik' bir hayat oldugunu gorecektir.

Sihirli tiyatro bolumune geldiginizde biraz durup nefes almanizi ve bu bolumu okumak icin yeterince deli olup olmadiginizdan emin olmanizi tavsiye ederim Aksi taktirde actiginiz kapinin otesinde hicbir sey goremeyeceksiniz. Cunku tiyatro sadece kaciklar icin... Bu bolumde Haller sizofreni diye tarif edilebilecek bolunmus kisilikleriyle yuzlesir. Amac modern insanin adeta sizofrenik bir hayat yasadigini ortaya koyarak bu parcalanmis kisilikleri uyum icinde yasatabilmektir. Bazi yonlerimiz buyutulmeyi, bazisi egitilmeyi, bazisi uysallastirilmayi, cesaretlendirilmeyi... gerektirir ama asil mesele herseyden once bunlarla tanisabilmektir, yuzlesebilmektir. Sonra bu parcalari adeta satranc taslari gibi cebinize koyar ve hayatin icine dalarak taslari istediginiz sekilde kullanabilirsiniz. Artik oyunun favori oyuncusu sizsinizdir!..

NOT: Ilgi oldukca yeni kitaplarin tanitimina devam etmekle birlikte bu kitap hakkinda daha uzun ve derin sohbet etmeyi isterim. Ozellikle gunumuz insaninin amactan yoksun siradan hayatina kitabin getirdigi bakis acisi uzerinde ilgililerle yazismanin guzel sonuclar doguracagina inaniyorum.