1. Ana Sayfa
  2. Sağlık
  3. akupunkturun türkiyedeki tarihçesi

akupunkturun türkiyedeki tarihçesi

Son güncelleme: 24.08.2009 23:06
alp-perss alp-perss foto
  • Baki DÖKME



    GİRİŞ

    Tarih bir milletin belleğini oluşturur. Tarihini iyi bilen milletler, geleceklerini onun üzerine bina ederler ve hayatta fazla zorluk çekmezler. Tarih bir yerde kayıtlı olmadığı takdirde unutulmaya mahkumdur. Onun için ?Tarih yazının icadıyla başlar? sözü doğru bir tespittir. Her konunun olduğu gibi akupunkturun da bir tarihçesi var. Onun da unutulmaması için yazılı hale gelmesi gerekiyor. Bunu yazmak tabii ki tıp tarihçilerinin işi. Ancak onların akupunktur tarihçesini yazabilmeleri için kaynağa ihtiyaçları var. Kaynaklardan birini buraya almanın tıp tarihçisinin işini kolaylaştıracağını sanıyorum. Diğer meslektaşlarımın da kaynakça olarak bazı bilgiler aktaracaklarını umarım. Çünkü onlar da bu konuda pek çok olay yaşadılar.İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi?nde ihtisas yapan bir meslektaşımdan aldığım mektuba cevap olarak yazacaklarım, akupunkturun tarihçesinin bir kısmının kayda geçmesine vesile olacak diye düşünüyorum. Meslektaşımdan aldığım mektup şöyle:?Merhaba, Ben Dr. Bahar Çakmak, Cerrahpaşa T. F. de Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon bölümünde asistanım. Akupunkturun Türkiye'ye nasıl geldiğine, akupunkturun Türkiye'deki tarihine dair bilgiye ulaşmak için beni yönlendirir misiniz. İlginiz için teşekkürler. İyi günler..?Akupunkturun Türkiye?deki gelişimi konusunu yazarken yaşadıklarımı anlatmayı uygun gördüm. Böylelikle, sıkıcı olabilecek bir tarihçeyi zevkle okunur hale getirmeyi düşündüm.

    TÜRKİYE?DE AKUPUNKTUR

    Akupunktur kelimesini hayatımda hiç duymamıştım. İ. Ü. Cerrahpaşa Tıp fakültesi?nin son sınıfında okuyordum ve bitirmeme az bir zaman kalmıştı. Anestezi bölümünde staj yapıyorduk. O günkü hocamız Doç. Dr. Abdülkadir Erengül idi. Bir ara arkadaşlar nereden duymuşlarsa duymuşlar, akupunkturun nasıl etki ettiğini sormuşlardı. Abdülkadir Bey ?Ben de bilmiyorum, ama herhalde iğnenin ucundan morfin salgılanıyormuş? diye cevapladı.Konu orad kapandı. 28 Kasım 1975? de fakülteden mezun oldum. 30 Kasım 1975?de Almanya?ya gittim. Nisan 1976?da Osterode Devlet Hastanesinde anestezi ihtisasına başladım. Burası çevre hastanesi olduğu için yakın yerlerdeki iki hastaneye daha bakıyordum. Bir gün Endonezyalı arkadaşım Dr. Sue?nin elinde küçük bir alet görmüştüm. tanımadığım bir aletti. Ne olduğunu sorduğumda ?Akupunktoskop? dedi. Akupunktur kelimesini ikinci kez duymuştum. Arkadaşım akupunktur kursuna gittiğini ve öğrenmeye çalıştığını söylemişti. Konuya olan ilgim tam olarak o zaman balamıştı ama bir fırsat bulup da akupunktur kursuna gidemedim. Anestezi öğrenmek üzere kalp ameliyatlarına katılmak üzere 1976 yılının Aralık ayında Giessen şehrine gönderilmiştim. Burada Prof. Dr. herget?in ağrı kliniği dikkatimi çekmişti. Burada bir yandan akupunktur yapılıyor, bir yandan da ozon tedavisi, kupa çekme tedavisi uygulanıyordu. Bir hafta boyunca hem anesteziye, hem de ağrı polikliniğine gittim. Artık akupunktura olan ilgim iyice artmıştı. Kursları takip etmeye başladım. İlk gittiğim kurs Dr. Stux?un düzenlediği kurstu. Orada Ceylon (Sri Lanka)?lu Prof. Dr. Jayasuria da ders anlatmıştı.SK meridyeni anlatılırken SK-30 noktası dikkatimi çekmişti ve ben ilk defa burada öğrendiğim bu noktayı Türkiye?den tanıyordum!.. Nasıl mı? Anlatayım:Ortaokul yıllarımın başlangıcında Bük?te (Göksu Irmağı?nın kıyısındaki bahçemizin olduğu yerin adı) güya kendi kendime spor yapıyordum.Takla attığım bir sırada belimde bir ağrı hissettim. Çünkü takla atmayı usulüyle yapamamıştım. O günden sonra belimde ve daha sonra sağ bacağımda şiddetli ağrı hissetmeye başlamıştım. Tabii ki bir iki gün içinde okul doktoru Pancar?a (Dr. Pancaroğlu?nun lakabı) gitmiştim. Pancar?ın verdiği ilaçlar maalesef ağrılarımı geçirmemişti. Sıkıntı çekiyordum. Arkadaşlarımdan Çevik ?Gel seni Çöp Ali?ye götüreyim. O, kengi (Siyataljinin Silifke?deki adı) ocağıdır? dedi. Gittik. Çöp Ali (İnce birisi olduğu için bu ad takılmış olsa gerek) yan yatmamı söyledi. Ağrıyan bacağım üstte kalmıştı. Çöp Ali ayak baş parmağıyla sağ kalçamda bir noktaya bastırmıştı. Canımın çok yandığını hatırlıyorum. Herhalde ondan dolayı olsa gerek ki, ikinci tedaviye gitmedim. İşte bu kursta gördüüm SK-30 noktası, Çöp Ali?nin çöktüğü (yani akupressür yaptığı) noktaydı. Kurs konusunda kaldığımız yerden devam edelim. Bir çok kursa gittim. Fakat gittiğim kurslar içerisinde Alman Akupunktur Akademisi en derli toplu olanı geldi bana ve ona devam ettim. 1982 yılında izinli olarak Türkiye?ye gelmiştim. O tarihte Ankara?da Dr. Yakup Buğra ile görüşmüştüm. Görüşme sırasında sadece SK-30 ile ilgili tespitimden dolayı ona ?Akupunkturun Türk icadı olabileceği?ni söylemiştim. Yakup Bey, bunun mümkün olamayacağını söylemiş ve bir de sebep öne sürmüştü, ama şu anda o sebebi hatırlamıyorum; kendisinin de hatırlayabileceğini sanmıyorum. Ben ona ?Buna rağmen bir araştırmakta fayda var, siz oralısınız; belki bir şeyler bulabilirsiniz? demiştim. Türkiye?ye dönüş tarihim yaklaşıyordu. Dönmeden önce Avusturya?da Viyana Ludwig Boltzmann Akupunktur Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Jochanes Bischko ile mektuplaşmıştım. Bischko ?Akupunkturun Türk icadı olabileceği konusunda ? duyumlar aldığını, ama elinde belge olmadığından kesin konuşmasının mümkün olmadığını bildirmişti.Dönmeme yakın Alman Akupunktur Akademisi?nden oranın üyesi olup da Türkiye?ye kesin dönüş yapan Türk doktorlarının isimlerini almıştım. 1 ocak 1984 yılında Türkiye?ye döndüm. Samsun 19 Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi?nde uzmanlık bitirme sınavım 23 Şubat 1984?de bitmişti. Bir müddet Ankara?da kalmaya karar verdim. Ankara Nümune Hastanesi?nde Anestezi Başasistanı olarak çalışmaya ve bir cerrah arkadaşımın muayenehanesinde akupunktur yapmaya başladım. Tarihin tam hatırlamıyorum, belki Mart 1984 olabilir, Almanya?dan aldığım belgelerimi bir dilekçeye ekleyerek Sağlık Bakanlığına götürdüm. Resmi olarak akupunktur yapabilmem için bakanlığın iznini istedim. Yetkili bana ?Doktor bey, bizim öyle bir bölümümüz yok ki sana izin verelim. Sen belgelerini burada bırakma, kaybolup gitmesin? demişti. Bozulmadım tabii... Çünkü maratona yeni başlamıştım ve bu maratonun uzun süreceğini biliyordum. Aldım belgelerimi, çıktım dışarı. ?Akupunktur? başlığıyla yazdığım bir yazıyı Tercüman gazetesine vermiştim. 30 Nisan 1984 günü sabahı telefonumun zili çaldı. Karşımdaki kişi Dr. Yakup Buğra idi. Yakup Bey heyecanlı bir şekilde ?Tebrik ederim? dedi.. ?Tercüman?daki yazınızı okudum; çok heyecanlandım. Yazdığınız gibi akupunktur gerçekten Türk icadı. Bende bununla ilgili belgeler var, onları da Tercüman?da yayınlayalım?..Dr. Yakup Bey?den buları işittiğim için çok memnun olmuştum. Yazdıklarını belgeleriyle birlikte Tercüman yayınladı. Bu yazıyı daha sonra Akupunktur Dergisi?nde de yayınladık. Nedense Ankara beni sarmamıştı, İstanbul?a dönmeye karar verdim. 27 Ağustos?ta İstanbuldaydım. Alman Akupunktur Akademisi?nden 3 kişinin ismini almıştım. Birisi sanırım Adana?da ydı ve şimdi onun adını hatırlamıyorum. Bu aradaşımızla şimdiye kadar hiç karşılaşmadım. Ya Türkiye?de akupunkturla hiç ilgilenmedi, ya da yeniden yurtdışına çıktı ve Türkiye?ye dönmedi. Diğer iki kişiden biri Anestezi uzmanı Dr. Faruk Türeci, biri de Op. Dr. Mehmet Fuat Abut idi. Bu arkadaşlarımızla görüşmenin planlarını yaparken, bir yandan da başka kimlerin akupunktur yaptığını araştırıyordum. Maksadım Türkiye?de akupunktur yapanları bir çatı altında toplamaktı. Dr. Türeci ve Dr. Abut?la görüştüm. Düşüncelerimi açtım. Özellikle Dr. Mehmet bey bu konuda çok istekli ve girişkendi. Ayrıca İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp fakültesi Anestezi Anabilim Dalı?ndan Prof.Dr. Abdulkadir Erengül, Dr. Hayati Kocal, Dt. Bülent Topbaşı, Dr. Ümit Sakar, Dr. Mustafa Oruçoğlu, Dr. Ahmet Özdemir ile de görüşüp fikirlerimi onlara da açmıştım. Hepimiz dernek kurmada hemfikirdik. Bu arada Dr. Baha Çelik ile de telefon görüşmesi yaptık. Ona da düşüncelerimi açıkladığımda ?Biz de bir dernek kuruyoruz? cevabını almıştım. ?Peki? demiştim. Gerçekten de her iki derneğin çalışmaları da aynı süreç içinde devam etti. Fakat kuruluş sırasında bir sorunla karşılaşmıştık.Her iki dernek de ismini ?Akupunktur Derneği? koymuştu. Dernekler masasındaki yetkililer aynı isimde iki dernek olamayacağını bildirince derneğin birinin adı ?İstanbul Akupunktur Derneği? oldu, ötekininki ?Akupunktur Derneği?Böylece ben bir dernek kurmaya çalışırken iki tane derneğimiz olmuştu. Her iki derneğin kuruluşu da Mayıs 1987?de tamamlanmıştı. Her iki dernek te çalışmalarına büyük bir hızla başlamıştı.İstanbul Akupunktur Derneği bir basın toplantısı yapmıştı.

    BASIN METNİ

    Basın metni aynen şöyleydi: ?Sayın Basın mensupları;Hepiniz hoş geldiniz. Türkiye?de bulunan akupunktur hekimleri bir araya gelerek ?İstanbul Akupunktur Derneği?ni kurmuş bulunmaktayız.Dernek aşağıdaki amaçlar için kurulmuştur:1. Akupunktur ile ilgili bilimsel konularda müzakere etmek, tartışmak ve yayınlamak,2. Akupunktur alanındaki çalışmaları teşvik etmek ve deneysel çalışmalara yardım etmek,3. Bu tıp dalı mensuplarının faaliyetlerini koordine etmek,4. Onları temsil etmek ve haklarını korumak,5. Bu tıp dalı mensupları arasında işbirliğini kurmak ve bunu geliştirmek,6.Gerektiğinde Sağlık Bakanlığı?nın müsaadesi çerçeveside öğretici kurslar açmak,7. Gün geçtikçe aktüel hale gelen akupunktur tedavisini milletimize daha iyi tanıtmak ve onun hizmetine sunmak.Yukardaki amaçla kurulmuş olan derneğimizin kurucuları ve geçici yönetim kurulu şu isimlerden meydana gelmiştir:1. Prof. Dr. Abdülkadir Erengül: Başkan2. Dr. Mehmet Fuat Abut:İkinci Başkan3. Dr. Baki Dökme: Sekreter4. Dr. Faruk türeci: Muhassip5. Dr. Ahmet Öztürk: Yönetim kurulu üyesi6. Dr. Hayati Kocal: Kurucu üye7. Dr. Mustafa Oruçoğlu: Kurucu üye8. Dt. Bülent Topbaşı: Kurucu üye9. Dt. Hülya Topbaşı: Kurucu üye10. Dr. Bahattin Yükler11. Dr. Ümit SakarTeşekkür ederiz.?Mayıs 1987 ?de yapılan genel kurulda şu isimler yönetimuna seçilmişlerdi:1. Dr. Abdülkadir Erengül: Başkan2. Dr. Mehmet Fuat Abut:İkinci Başkan3. Dr. Baki Dökme: Sekreter4. Dr. Hayati Kocal: İkinci Başkan5. Dt. Bülent Topbaşı: VeznedarBu 5 kişilik yönetim kurulu uzun yıllar görev yapmıştır.Akupunktur Derneği?nin kurucu yönetim kurulu şu isimlerden oluşmuştu:1. Dr. Nüzhet Ziyal: Başkan2. Dr. Baha Çelik: İkinci Başkan3. Dr. Turgut Göksoy: Sekreter4. Dt. Ömer Engin (Veznedar)5. Dt. Şükran EnginHer iki dernek de değişik tarihlerde (Bazen aynı günlerde) meslektaşlarımızın akupunkturu öğrenmeleri için kurslar açtı, seminerler düzenledi. Bu kurslarda hoca değişimi yapıldı. Akupunktur Derneği?nin kurslarına Dr. Mehmet Abut ve Dr. Baki Dökme katıldı. İstanbul Akupunktur Derneği?nin kurslarına ise Dr. Nüzhet Ziyal ve Dr. Baha Çelik geldi.Kurslarda Klasik Çin akupunkturunun yanında Fransız-Alman ekolü Kulak akupunkturunun başlangıç basamağğı da öğretildi. Bir ara iki derneğin birleşmesi gündeme geldi. Yönetim kurulları bir kaç kez bir araya geldi. Fakat birleşme sağlanamadı. Ayrı ayrı çalışmanın daha iyi olacağı kanaatıyla toplantılara son verildi. Fakat bazı çalışmalar birlikte yürütüldü. Mesela 8-10 Aralık 1989 tarihlerinde yapılan I. Ulusal Akupunktur Kongresi?inin organizesi iki dernek tarafından gerçekleştirildi. Dernekler kuruluşlarından itibaren yayın hayatına da atıldılar ve akupunktur dergisi çıkarmaya başladılar. İstanbul Akupunktur Derneği?nin çıkardığı ?Akupunktur Dergisi? 1988 yılından beri yayın hayatını devam ettirmektedir. İstanbul Akupunktur Derneği ICMART adlı bir kuruluşa üye olmuştur. Dünya çapında teşkilatlı bulunan bu kuruluşun 6. toplantısı ?6.İCMART Dünya Kongresi? adıyla İstanbul?da yapılmış olup, kongrenin ev sahipliğini İstanbul Akupunktur Derneği yapmıştır.Akupunktur Derneği de buna benzer bir kongre gerçekleştirmiştir. İstanbul Akupunktur Derneği, Avusturya Ludwig Boltzmann Akupunktur Enstitüsü ile çalışmalarda bulunarak çeşitli seminerler ile yurt içinde de Tıp fakülteleriyle işbirliği içine girmiş ve çeşitli sempozyumlar gerçekleştirmiştir. Akupunktur Dergisi?nde şu anda yazdığım konuyla ilgili olarak 3 tane yazı çıkmıştır. Bunlar, Dr. Yakup Buğra, Dr. Cevat Yalın ve Dr. Baki Dökme?ye aittir. Dr. Yakup Buğra?nın yazısı akupunkturun tarihi derinliklerini, Dr. Cevat Yalın?ın yazısı Osmanlı dönemini, Dr. Baki Dökme?nin yazısı ise günümüzdeki durumunu içermektedir.?Acaba bizlerden önce Türkiye?de akupunktur yapan doktor var mıydı?? şeklinde yaptığımız bir araştırmada hastalarımızdan öğrendik ki, evet varmış. Dr. Kayır Doy isimli bir meslektaşımız Nişantaşı?nda 1960?lı yıllarda akupunktur yapmış. Bu meslektaşımız muhtemelen Kafkas kökenli birisi.Ondan önce ise doktorlar akupunkturu, yani kuru iğne tedavisini bıraktıkları için, ?Ocak? mensubu olan halk hekimleri çökme (akupressür) tedavisi yapmaktaydılar. Bunun böyle olduğunu yaptığımız bir araştırmayla öğrenmiş ve bu araştırmanın sonucunu Tercüman gazetesinde yazdığımız ?Akupunktur? başlıklı yazıda ve başka yayınlarımızda kamuoyuna sunmuştuk.Her iki derneğin ve Sağlık Bakanlığı?nın gayretleri sonucu bakanlığın bünyesinde bir komisyon kuruldu; ?Akupunktur Üst Komisyonu?.Nereden nereye gelmiştik. Komisyon kurulduğunda 1984 yılında Sağlık Bakanlığı?na verdiğim dilekçe ve aldığım cevap gelmişti hemen. Komisyonun kuruluşunu büyük bir sevinçle karşılamıştım. Akupunktur Komisyonu?na her iki dernekten katılan ilk üyeler şunlardı:

    AUPUNKTUR ÜST KOMİSYON ÜYELERİ

    1. Prof. Dr Atilla Varol: Akupunktur Derneği?nden 2. Prof. Dr. Abdülkadir Erengül: İstanbul Akupunktur Derneği?nden 3. Dr. Mehmat Fuat Abut: İstanbul Akupunktur Derneği?nden 4. Dr. Hayati Kocal: İstanbul Akupunktur Derneği?nden 5. Dr. Baki Dökme: İstanbul Akupunktur Derneği?nden6. Dr. Dr. Nüzhet Ziyal: Akupunktur Derneği?nden.Şu günlerde değişmediyse Dr. Nüzhet Ziyal ve Dr. Mehmet Abut hala komisyon üyesi oalrak çalışmalarına devam ediyorlar.Akupunktur Komisyonu?nun çalışmaları sonucu Türkiye?de ilk defa ?Akupunktur Yönetmeliği? hazırlandı ve akupunktur çalışmaları bu yönetmelikle disiplin altına alındı. Yönetmelik 20885 sayılı Resmi Gazete?nin, 3-5. sayfalarında 29.05.1991 tarihinde yayınlanmıştı. Akupunktur Üst Komisyonu yaklaşık 3 yıl önce akupunktur öğreniminin Ankara Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi?nde yapılmasını kararlaştırmıştır. Fakat henüz bu çalışma başlamamıştır (Not: Konuyla ilgili olarak yazdığımız ?TÜRKİYE?DE AKUPUNKTURUN GELECEĞİ? başlıklı yazımızı okumanız öneririz. Her iki derneğin geçekleştirdiği kurslardan ön diploma alan meslektaşlarımıza Akupunktur Üst Komisyonu tarafından ?Akupunktur Yapabilir Sertifikası? verilmiştir. Bakanlık-Komisyon-Dernekler üçlüsünün ortak çalışması sonucu yaklaşık 75 civarında meslektaşımız sertifika almış, daha sonra bir kaç doktora daha sertifika verilmiştir. Dernek çalışmaları bu şekilde devam ederken bir gelişme oldu. Dr. Mehmet Abut Akademik Akupunktur Derneği?ni kurdu. Çalışmalarına orada devam etmektedir. AAD?nin kurucuları yönetim kurulu şu kişilerden oluşmuştu:Dr. Mehmet Abut: BaşkanDr. Nebahat Sivrikaya: 2. Başkan Dr. Hakan Canatay: SekreterDr. Cengiz Pilgir: MuasipDr. Faik Selcen: VeznedarAyrıca Dr. Nüzhet Ziyal ?Aurikuloterapi Derneği? isimli bir dernek daha kurmuştur.Şu anda 4 tane akupunktur derneği bulunmakta olup, dernek yetkilileri zaman zaman bir araya gelmekte ve akupunktur konusunda fikir alışverişinde bulunmaktadırlar. Derneklerin şimdiki yönetim kurulları aşağıdaki kişilerden oluşmuştur:

    DERNEK YÖNETİM KURULLARI

    Aurikuloterapi Derneği

    1. Dr. Nüzhet Ziyal: Başkan 2. Dr. Baha Çelik: 2. Başkan3. Dr. Murat Topoğlu: Sekreter 4. Dr. Azdağ Bağlas 5. Dr. Kaya Özkuş

    Akupunktur Derneği

    1. Dr. Nüzhet Ziyal: Başkan 2. Dr. Kaya Özkuş: 2. Başkan 3. Dr. Murat Topoğlu: Sekreter 4. Dr. Baha Çelik 5. Dr. Azdağ Bağlas

    Akademik Akupunktur Derneği

    1. Dr. Mehmet Fuat Abut: Başkan 2. Dr. Meral Alagün: 2. Başkan 3. Dr. Hakan Canatay: Sekreter 4. Dr. Cengiz Pilgir: Muhasip 5. Dr. Faik Selcen: Veznedar

    İstanbul Akupunktur Derneği
#24.08.2009 23:06 0 0 0