orduyu savaşa hazırlayan en iyi müzik mehter
Son güncelleme: 04.09.2009 01:20
-
osmanlı-türk geleneğinde mehter takımı tarafından icra edilen bir müzik formudur. mehter'in, anadolu selçuklu sultanı ııı. keykubat'ın osman gaziye beylik verdiğini belirtmek üzere tabl (davul) ve alem gönderdiği 1299 tarihinde kurulduğu kabul edilir.
tam örgütlü bir mehter takımında kös, davul, nakkare, halile, çevgan, nefir, boru gibi çalgılar yeralır. bunların altı, yedi ve dokuz olmasına göre, mehter takımı da "altı kat", "yedi kat", "dokuz kat" diye nitelendirilir. mehterhane-i hakani ya da mehterhane-i hümayun olarak anılan padişah mehteri, ıı. mehmet (fatih) döneminde dokuz kat olarak düzenlenmişti. bu sayı savaş dönemlerinde iki katına çıkarılırdı. sadrazam, vezir, ali gibi devlet ileri gelenlerinin de özel mehter takımları olurdu.
mehter'in aynı makamdan birçok parçayı art arda çalıp söylemesine nevbet vurma denir. önceleri günde beş kez her namazdan önce nevbet vuran mehterhane-i hakanı, ıı. mehmet döneminde yalnız ikindi namazlarından önce çalmaya başladı. bunun dışında cüluslarda, kılıç alaylarında, zafer müjdesi geldiğinde, arife divanlarında, şehzade ve sultanların doğum ve sünnet törenlerinde de çalardı. barış zamanlarında önemli yeri olan mehterhane-i hakani, seferde padişahın (o yoksa serdarın) çadırı önünde nevbet vururdu. 17. yüzyılın sonunda ve 18. yüzyılda topkapı sarayında demirkapı denen yerde, ayrıca eyüpsultan, kasımpaşa, galata, tophane, beşiktaş, rumelihisarı, yeniköy, kavak, beykoz, anadoluhisarı, üsküdar gibi semtlerde geceleri yatsı namazından sonra ve halkı sabah namazına kaldırmak için güneş doğmadan hemen önce nevbet vurulurdu.
mehterhane müzikçileri, barış zamanında vurulan nevbetlerde çember biçiminde dizilirdi. nakkareciler bağdaş kurarak oturur, öbür çalgıları çalanlar ayakta dururlard. içoğlan başçavuşu ya da onun yerine bir başkası "vakt-i sürurü safa mehterbaşı, hey hey" diye bağırarak nevbeti başlatırdı. nevbet, gülbank denen dua ile bitirilir, sonra mehterler temenna ederek çekilirlerdi. mehter bir yerden bir yere özel mehter yürüyüşüyle giderdi.
yeniçeri ocağının bir parçası olan mehter, 1826'da ıı. mahmut tarafından ocakla birlikte kaldırıldı. 1911'de celal esat arseven ve ahmet muhtar paşa'nın oluşturdukları yeni mehter takımı 1914'de yeniden örgütlendi. bu dönemde eski boru ve nefirlerin yerini almak ve zurna ile birlikte kullanılmak üzere trompet, klarnet, trombon gibi üflemeli batı çalgıları da mehtere katıldı. bu takım, kurtuluş savaşı sırasında ve cumhuriyetin kuruluşundan sonra da varlığını sürdürdü; ama sivil giysi zorunluluğunun getirilmesi üzerine 1935'te dağıtıldı. 1952'de istanbuldaki askeri müze'ye bağlı yeni bir mehter takımı kuruldu. bu takım haftanın belirli günlerinde halka açık konserler vermekte ve çeşitli resmi törenlere katılmaktadır.
mehter müziği, klasik türk müziğinde makam ve usullerin kullanıldığı tek sesli bir müziktir. peşrev, semai, nakış, cengiharbi, murabba, kalenderi gibi formları vardır. mehterhane'nin repertuvarında bunlardan başka serhad türküleri de yer almıştır. buna karşılık, bazı mehter peşrevleri de fasıl müziğinde çalınmıştır. mehter müziğinde ahlati, revani, saf gibi fasıl müziğinde hemen hemen hiç kullanılmamış usullere yerverilmiş, bunların çoğu, o usulde bestelenmiş yapıtların form adı da olmuştur.
mehter müziği'nde ağırlık çalgılardadır. ama peşrevlerin, saz semailerinin ve başka çalgı yapıtlarının yanı sıra, çeşitli sözlü yapıtlar da bestelenmiştir. mehter müziği, klasik türk müziğinde saz eserleri repertuvarının ve üslubunun oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. ama günümüzde 16. ve 17. yüzyılların "askeri saz eserleriyle" "sivil"lerini birbirinden kesin olarak ayırmak zorundadır.
mehter müziği bestecileri osmanlı ordusuna cesaret ve coşku verici, düşman askerlerini korkutucu melodiler yaratmaya özen göstermişlerdir. osmanlıların avrupanın ortalarına kadar ilerlemesi, 17. yüzyılda mehter müziğinde birçok öğenin avrupa müziğine de girmesine yol açmıştır. bunların dışında kös, nakkare, çevgan, halile gibi belirsiz ses veren vurmalı çalgıların kullanılması gelir. ayrıca bazı batılı bestecilerin yapıtlarında mehter müziğinden esinlenilmiş bölümler de vardır.
- orduyu savaşa hazırlayan en iyi müzik mehter Konusuna Benzer Konular
- Müzik Ruhun gidasidir... 05.03.2004
- müzik 23.06.2004
- Mehter bıyığı 22.03.2009
- Ne Tür Müzik Dinliyorsunuz 06.09.2004
- Müzik Topluluğu 25.10.2008
- Plastik Gıda Ambalajı 04.09.2009 01:20