Kentleşme Sosyolojisi
Son güncelleme: 19.09.2010 14:55
-
Aöf Sosyoloji Dersleri - Kentlerin Kökeni- Kent toplumsal açıdan bir örnek olmayan insanların göreli olarak geniş bir alanda yoğun bir biçimde ve sürekli olarak birlikte bir yere yerleşmiş bulunması biçiminde tanımlanabilir
- Kentleşme, dar anlamda kent sayısının e kentlerde yaşayan nüfus sayısının artması ve nüfusun mekansal hareketliliğini de aşan ekonomik toplumsal ve kültürel bir dizi değişim sürecini ifade eder.
- Kentlileşme ise kent kültürüne ait değer davranış ve tutumların benimsenmesidir.
Sanayi Öncesi Kentler- Kentin nüfus artışı düşüktür.
- Sokaklar insanların yürümesi ve ulaşımda kullanılan hayvanların geçebileceği genişlikte ve dardır.
- Mahalle ya da semtler etnik temelde toplumsal farklılaşmayı yansıtmaktadır.
- Etnik nitelikli meslek grupları da genellikle kentin ayrı yerlerinde oturmaktadır.
- Kentin belli bir caddesi ve ya bölgesi farklı türden meslek grupları tarafından işgal edilmektedir.
- Mesleki farklılaşma ve uzmanlaşma düzeyi düşüktür.
- Katı sınıfsal tabakalaşma sistemi görülmektedir.
- Tabakalaşma sisteminin en üstünde yer alan seçkinler kentin yönetim, din ve eğitim ile ilgili kurumlarında yer alır.
Sanayi Kenti- Kentlerin gelişimi ile ilgili en önemli değişim Sanayi devrimiyle olmuş
- Toplumsal e ekonomik değişme yeni kentsel yapılanma ihtiyacını doğurmuştur
- Sanayi kentinin ekonomisi endüstriyel üretime dayanmaktadır
- Kentler 19. yüzyılda yeni ekonomik sistemin merkezi olarak sanayi şehirlerine dönüşmüşlerdir.
- Fabrika ve işyerlerinin yakınında apartmanlardan tipi yeni konut alanı oluşturmuştur.
Modern Kentleri Açıklayan Yaklaşımlar- Sosyolojide Kent, geleneksel toplumdan modern topluma geçişte modern toplumun dönüşümün bir parçası olarak ele alınmıştır.
- Kenti ayrı bir analiz birimi olarak alan 1920'lerde Chicago Okulu, 1960'lı yıllarda ise ekonomik politik yaklaşım etki olmuştur.
Chicago Okulu: Sosyal Ekolojik Yaklaşım
- Bu yaklaşım sosyal ekolojik yaklaşım olarak da bilinmekle birlikte Chicago kentinin hızla sanayileşmeye paralel olarak büyümesi, finans ve taşımacılık merkezi haline dönüştürmesi 1920'li yıllarda bu kent hakkında araştırma yapmaya itmiştir.
- Bu okul içinde Robert Park, Rodeck D. McKenzie, Ernest Burgess ve Louis Wirth yer almaktadır.
- Probert Park bu okulun ilk kurucularındandır. DArwinden etkilenmiş Chicago'daki kentsel büyüme şeklini ve bu şehrin farklı bölgelerindeki farklı alt kültürlerin gelişimini mekansal zaminde incelemiştir.
- McKenzie göre birey grup ya da firmalar kent mekanında yer edinebilmek için mücadele etmektedirler.
Bu mücadele mekansal yer edinme süreçlerini de etkilemektedir.
Kentin büyümesi rekabete dayanan istila ve yerinden etme süreçleriyle oluşmaktadır.
Wirth kenti insanın davranış özelliklerini ve ayrı bir kent kültürünün nasıl oluştuğunu analiz etmektedir.
Ekonomi Politik Yaklaşım- Henry Lefebre, Manuel CAstells ve David Harvey bu yaklaşımın temsilcileridirler ve Marx'ın toplum teorisinden hareket etmektedir.
- Lefebre sermaye yatırımı, kar rant ücret sınıf sömürücü ve eşitsiz gelişim gibi ekonomik kategorileri kent analizinde kullanmakta ve kentleşmeyi beş boyutta ele almaktadır.
Lefebre ye göre
- Ona göre kentsel gelişim kapitalist sistemin oluşumu ve devamı ile ilgilidir.
- Yatırım yapılan toprak (alışveriş merkezleri iş yeri konut) zenginlik için yeni rant alanlarıdır.
- Toplumsal faaliyetlerimiz mekanlar üzerinde geçekleşmektedir. Kentin inşa süreci aynı zamanda belli bir mekanın yaratılmasıdır.
- Devlet mekanı toplumsal kontrol için kullanır.
- Lefebre'ye göre kapitalist toplumda kent mekanı somut ve soyut olmak üzere ikili bir işleve sahiptir
- Somut mekan mekanın kullanım değerini ifade etmektedir.
- Soyut mekan ise mekanın fiziksel bir parça olarak kullanım değerini ikinci plana itilerek üzerinden kar ve rant edilen bir araca mala dönüşmesidir.
* Castells kapitalist toplumda kentleri emek ve sermaye arasında oluşan çelişkiler bu çelişkiler sonucunda oluşan toplumsal hareket ve toplumsak hareketlerin sistemi tehdit eden yıkıcı sonuçlarını önlemek için devletin ortak tüketim süreçlerine yaptığı müdahaleler çerçevesinde analiz etmektedir.
* Harvey'e göre kapitalist girişimciler ekonomik krizden kurtulmak için üretim sürecinin dışında kentin yapılı çevresine yatırım yaparak azalan kar oranlarını yükseltmektedir.
Türkiye'nin Kentleşme DeneyimiTürkiye'nin ilk dönem kentleşme deneyimi (1923 1950)
- Ankara'nın başkent seçilmesi
- Ülkenin demiryolu ağlarıyla örülmesi
- Fabrikaların Anadolu kentlerine kurulması
*Aynı zamanda ulus devlet olma sürecidir.
1950 - 1980 Dönemi
Kentleşme sürecinin temel özelliği kırsal bölgelerden kentlere doğru yaşanan yoğun göç olgusudur.
Kentlerin mekansal dokusunda gecekondu tipli yerleşim yerleri hakim olmuştur.
Göçmenler hem üretilen mal ve hizmetlerin tüketicileri olarak hem de yerel ve genel seçimlerde oy potansiyelleriyle önemli bir siyasal güç olmuşlardır
1980 sonrası
Kentleşme sürecini temel özeliği kırsal bölgelerden kentlere doğru yaşanan yoğun göç olgusudur.
Kentlerin mekansal dokusunda gecekondu tipi yerleşim yerleri hakim olmuştur.
Göçmenleri hem üretilen mal ve hizmetlerin tüketicileri olarak hem de yerel ve genel seçimlerde oy potansiyelleriyle önemli bir siyasal güç olmuşlardır.
1980 sonrası kentleşme sürecinin temel özelliği yerli ve yabancı sermayenin kent mekanlarına olan yatırımlarının artmasıdır.
Kentleşme belli bir doyumluğa ululaşmış ve göçün niteliği değişmiştir.
Kentler arası gerçekleşen zorunlu göç daha yaygındır.
Kentlerde mekansal ve toplumsal düzeyde eşitsizlikler artmıştır.
Dünya Kenti
- Dünya kentleri dünya ekonomisinin mal, hizmet üretimi ve finansal akışın bu merkezler tarafından denetim ve kontrolün yapıldığı yerlerdir.
- Dünya kentleri (friedman'a göre) dünya ölçeğinde finansal hareketlerin yoğunlaştığı çok ulus şirketlerin yönetim merkezlerinin yoğunlaşma - - Oranları yüksek olduğu ve uluslararası kurumların yoğunlaştığı yerlerdir.
- Ulaşım ağı açısından önemli bir konuma sahiptirler.
- Dünya ekonomisinin kontrol denetim ve idare merkezlerindirler
Zürich, New York, Londra, Paris, Rotterdam, Tokyo, Frankfurt
alıntı
- Kentleşme Sosyolojisi Konusuna Benzer Konular
- Çarpık Kentleşme 24.07.2007
- çarpık kentleşme 05.02.2008
- Kentleşme 02.07.2008
- Din Sosyolojisi 02.12.2009
- Çevre Sorunları ve Kentleşme 01.01.2011
- Plastik Gıda Ambalajı 19.09.2010 14:55