1. Ana Sayfa
  2. Eğitim
  3. Doğal Kaynakların Tanımı ve Korunması

Doğal Kaynakların Tanımı ve Korunması

Son güncelleme: 02.01.2011 18:25
BiR-DOST BiR-DOST foto
  • doğal kaynaklar nedir - doğal kaynakların önemi - tükenen doğal kaynaklar - tükenmeyen doğal kaynaklarDoğada kendiliğinden oluşmuş, insan aklı ve tekniğinin ürünü olmayan, meydana gelme aşamasında insanın herhangi bir rolünün bulunmadığı bütün zenginlik kaynakları "doğal kaynak" olarak adlandırılır. Kısaca doğada bulunan ve insan ihtiyacını karşılayabilecek her şeye denir.

    Ayrıca doğal kaynaklara ilgili bir diğer hususta insansız bir doğada doğal kaynakların hiçbir hükmü yoktur. Geniş açıyla bakınca insan dışındaki her türlü doğada bulunan varlıklar doğal kaynaktır.

    Tarımda kullanılan topraklar, bitki ve hayvanlar, maden filizlerine sahip kayalar, petrol, kömür uranyum, inşaatlarda kullanılan taşlar, güneş ışığı, hava, su gibi insan ve çevresini etkileyen tüm faktörler doğal kaynak ifadesi ile belirtilir. Çünkü herhangi bir varlığa kaynak hükmü insan sayesinde verilmektedir.

    İktisadi gözle bakılınca üretim faaliyetleri içinde emek önemli bir faktör olduğu için insani dahi doğal kaynaklar içinde sayan ekonomik görüşler vardır.

    Dünya üzerinde yapılan pek çok beşerî faaliyetin temelinde doğal kaynaklar vardır. Diğer faaliyetler bu kaynaklar üzerinde şekillenir. Örneğin, tarım aslında beşeri bir faaliyettir. Ancak faaliyetin esas kaynağı doğal bir kaynak olan tarım topraklarıdır. Aynı şekilde sular da doğal bir kaynak olup bu ortamda yapılan ulaşım, turizm, balıkçılık ve su ürünleri avcılığı ve yetiştiriciliği etkinlikleri birer beşeri faaliyettir.


    Doğal Kaynaklanın Sınıflandırılması

    Doğal kaynaklar, çok fazla çeşitlilik gösterir. Örneğin, günlük hayatta kullandığımız kâğıt, kalem, evlerimizde kullandığımız eşyalar birer doğal kaynak ürünüdür. Çeşit bakımından zengin olan doğal kaynaklar değişik ölçütler göz önüne alınarak sınıflandırılabilir.Bu sınıflandırma temelde tükenebilen doğal kaynaklar ve tükenmeyen doğal kaynaklar şeklinde olmaktadır. Şimdi bu sınıflandırmanın hangi ölçütlere göre yapıldığını aşağıdaki kavram haritasını inceleyerek görelim.

    A.Tükenmeyen Doğal Kaynaklar

    1.Daimi Kaynaklar:

    a)Rüzgar

    b)Su

    c)Güneş

    d)Dalga

    2.Belli şartlarda kendini yenileyebilen Kaynaklar:

    a)Orman

    b)Jeotermal Kaynaklar

    c)Toprak

    d)Hava

    B.Tükenen Doğal Kaynaklar:

    1.Petrol

    2.Doğal gaz

    3.Kömürler

    4.Madenler

    1-Tükenmeyen Doğal Kaynaklar: Tükenmeyen doğal kaynaklar kendi arasında daimi kaynaklar ve belli koşullar dâhilinde kendini yenileyebilen kaynaklar şeklinde ikiye ayrılır.

    A- Daimi Kaynaklar: Kullanıldığı zaman kendilerini üreme veya madde döngüleri yoluyla yenileyerek tükenmeyen kaynaklardır. Genelde tüm canlı kaynaklar bu gruba girer. Su, rüzgâr, güneş, dalga

    1-Rüzgâr: Yüksek ve alçak basınç merkezleri arasındaki basınç farkından kaynaklanan yatay yönlü hava hareketleridir. Rüzgâr enerjisinden elektrik enerjisi üretiminde yararlanılmaktadır. Rüzgâr enerjisinden yararlanabilme, rüzgârın esiş hızına bağlı olduğu için sınırlı bölgelerde kullanılabilmektedir. Rüzgâr enerjisi kullanan sistemlerin çevreye zararları oldukça azdır.

    2-Dalga: Dalgalardaki enerjinin kaynağı rüzgârlardır. Sadece deniz kıyılarında yararlanılabildiği için Dünya'da kullanma olanakları sınırlıdır. Tüm Dünya'da bir yılda dalgalardan elde edilecek enerjinin, 200 milyon taş kömüründen elde edilecek enerjiye denk geldiği tahmin edilmektedir.

    3-Güneş: Güneş enerjisinden ısıtma ve soğutma sistemlerinde, elektrik enerjisi üretiminde, havalandırma tesislerinde yararlanılmaktadır. Gelecekte güneş enerjisine dayalı teknolojilerin gelişmesiyle güneş enerjisi kullanımı daha da yaygınlaşacaktır.

    4-Su: Su canlıların hayatlarını sürdürebilmeleri için zorunlu bir kaynak olup, yaşamın sürekliliğini sağlayan doğal bir kaynaktır. Ayrıca döngü yoluyla belli ölçülerde kendini yenileyebilen bir kaynaktır. Ayrıca içinde çeşitli canlıların yaşadığı doğal bir ortamdır.

    Sular; yer üstü, yeraltı ve atmosfer arasında sürekli hareket halindedir. Yeryüzüne yağış olarak düşen su, yer üstü ve yeraltı su kaynaklarını besler.

    Başlıca su kaynakları; Okyanuslar, denizler, akarsular, göller, sulak alanlar, buzullar, yeraltı suları ve havadaki su buharıdır.



    B- Belirli Şartlar Dâhilinde Kendini Yenileyebilen Kaynaklar: Belli ölçülerde kullanıldığı zaman veya olağan yıllık artışlarını aşmayacak şekilde kullanıldığı sürece madde döngüler yoluyla kendilerini yenileyebilen kaynaklardır.

    Orman: Ormanlar doğru bir şekilde işletildiği ölçüde kendini yenileyen bir kaynaktır. Ayrıca çeşitli bitki ve hayvanları barındıran bir ekosistemdir. Ormanlar, sayısız ürünleriyle ve işlevleriyle yüzyıllardır insanlar için vazgeçilmez bir kaynaktır.

    Ormanların ekonomik Yararları:

    Ana ürünler olarak; Odun, kertse, kâğıt, mobilya, tel ve maden direği, travers;

    Yan ürünler olarak kozalak, şimşir, reçine, palamut, kestane, reçine, ıhlamur, ada çayı, sığla yağı v.b. elde delir.

    Doğal Kaynakların Faydaları:

    Doğal kaynakların insan ve toplum hayatında çok önemli bir yeri vardır. Yaşamı fonksiyonel hâle getiren araç ve gereçlerin tamamına yakını doğal kaynaklardan sağlanmaktadır.

    İnsanlar da doğadaki her canlı gibi yaşamak için madde ve enerji kullanmak zorundadır. Canlılar madde ve enerji ihtiyaçlarını doğal kaynakları kullanarak karşılarlar. İnsanlar ilk çağlardan itibaren doğal kaynaklardan farklı şekillerde yararlanmışlar, bunun sonucunda da medeniyetler ortaya çıkmıştır. Sanayi toplumu, uzay çağı ve bilgi toplumunun doğuşu da doğal kaynaklardan sağlanan ürünler sayesinde gerçekleşmiştir.

    Etrafımıza baktığımızda insan eliyle yapılmış yollar, köprüler, fabrikalar, binalar, otomobiller, barajlar görürüz. Bir an olsun dünya üzerinde insan faaliyetlerinin hiç olmadığını ya da yaşanmadığını düşünelim. O zaman dünyadaki değişim doğal haliyle devam edecekti. Oysa doğa insan faaliyetleri sonucunda şekillenmekte, insanların yaşadıkları alanları kendilerine uyarlaması ile farklı bir boyut ve özellik kazanmaktadır.



    alıntı
#02.01.2011 18:25 0 0 0