1. Ana Sayfa
  2. Genel
  3. Ozon Tabakasındaki

Ozon Tabakasındaki

Son güncelleme: 26.05.2012 18:32
umut çakmak umut çakmak foto
  • Ozon Tabakasının İncelmesi (Delinmesi) Nasıl Tespit Edildi?
    1974 yılında Meksikalı bilim adamı Mario Molina ve Amerikalı bilim adamı Frank Rowland soğutucu akışkan olarak kullanılan CFC’s (Chlorofluorocarbon) gazlarının dünyadaki ozon tabakasını incelttiğini kanıtlayan teorileri ile tüm dünyanın gözünü üzerlerine çekmişlerdi. Antartika bölgesinde üst stratosferde yapılan çalışmalardaki atmosfer sıcaklığındaki yüksek değişimler ve yapılan hesaplamalarla o bölgedeki ozon tabakasının kalınlık olarak % 30-50 arasında inceldiğini öngörmüşlerdir. Bu teoriyi asıl kanıtlayan bulgular 1985 yılında uydudan alınan görüntülerin incelenmesi sonucunda ortaya çıktı. Bölgedeki buzul tabakasının günden güne nasıl eridiği o görüntülerle saptanmıştı. Acil olarak toplanan dünya ülkeleri bu duruma sebep olan gazların kullanımını sınırlayan hatta yasaklayan anlaşmalara imzalarını atmışlardı bile. Peki neydi bu gazlar ve ne işe yarıyorlardı?

    Antarctic Ozone Hole – Photo: NASA
    Ozon Tabakasına Zararlı Gazlar
    CFC içeren gazlar, genel olarak soğutma ve klima sistemlerinde ısıyı transfer etmeye yarayan üstün fiziksel ve kimyasal özellikleri ile buzdolabından, deodorant ve parfümlere kadar çeşitli kullanım alanlarına sahip gazlardır. Ancak bu gazlar içerisinde tehlike içeren madde Flor ve Karbon molekülü değil yalnızca “Klor” molekülüdür. Yeryüzünde kullanılan bu gazlar atmosferde uzun yıllar parçalanmadan stratosfer tabakasına kadar ulaşırken burada Ultraviyole (U.V.) gün ışığı ile reaksiyona girmekte daha sonra CFC içerisindeki Klor serbest hale geçtikten sonra ozon tabakasındaki ozonu parçalayarak tüketmeye başlamaktadır.
    Ozon Tabakasının Önemi
    Ozon tabakası incelmeye başladıktan sonra asıl görevi olan Ultraviyole B ve Ultraviyole C ışınlarını süzmek yerine bu ışınların dünyamıza tehlikeli bir şekilde ulaşmasına engel olamayacak hale gelmiştir. O yıllarda yapılan araştırmalarda deri kanseri, göz iritasyonu, katarakt ve bağışıklık sistemindeki zayıflık gibi birçok hastalık özellikle Güney Amerika’da baş göstererek binlerce hastada ölümcül vakalarla sonuçlanmıştır.

    Today’s Mass Extinction – Photo: KhteWisconsin
    Ozon Tabakasındaki İncelme Düzeliyor
    1995 yılında Kimya alanında Nobel ödülü kazanan bu araştırmacılar soğutucu gazların, CFC yerine HFC (hidrofluorocarbon) yani kloru alınmış gazların kullanılmasına yönelik çalışmaları başlatmışlardır. Halen tüm dünyada CFC gazı sınırlı olarak kullanılmakta ise de şu anda kullanılan gazların % 90’ı artık CFC içermemektedir.
    Bu çalışmaların sonucunda ozon tabakasındaki incelme şimdiden iyileşmeye başlamıştır. Ancak eski kalınlığına ulaşmasının onlarca yıl daha alacağı bilinmektedir.
    Ozon tabakasının delinmesi olarak adlandırılan tüm bu gelişmeler küresel ısınmayla beraber stratosferdeki sıcaklık dengesinin bozulmasına neden olarak evrenselden yöresele doğru hava şartlarında değişmelere neden olacaktır. Bunun olumsuz etkileri ise, yazların daha sıcak olması, ürünlerin azalması, kışın nem oranın artması, denizlerin ekolojik dengesinin bozulması, okyanusların su seviyesinin yükselmesi ve tahrip edici kasırgaların artması, kuraklık ve su taşkınlarının artması olarak sıralanabilir. Maalesef günümüzde bu olumsuz etkilerin neredeyse tamamını yaşamaktayız.

    Global Warming – Photo: Roberto Rizzatto
    Biz Ne Yapabiliriz?
    Bilinçli birer tüketici olarak en azından kendimizi ilgilendiren alanlarda şunlara dikkat edebiliriz.
    Deodorant, parfüm ve sprey alırken ozone friendly ürünler tercih edilmeli, buzdolabı alırken soğutucu gazın ozon tabakasını tahrip etmeyecek bir gaz olarak seçilmesi, arabanın klima gazı değiştirilirken deşarj edilen gazın uygun koşullarda kapalı kaplarda tehlikeli atık olarak biriktirildiğinden emin olunması ve yeni doldurulacak gazın kontrol edilmesi.

    Ozon Friendly Products
    Konunun devamını soru-cevap şeklinde tartışmak için sizi UyumluYasam forumuna davet ediyoruz. Uyumlu ve mutlu bir yaşam için soru ve cevaplarınızı bekliyoruz.
    Yazıyı nasıl buldunuz? Lütfen yorumlarınızı aşağı yazınız.
    Ahmet Burak Başpınar’ın işlemesini istediğiniz, insanın, çevre ve dünyasıyla uyumunu içeren konuları bize yazabilirsiniz; atıkların azaltılması, atıkların geri dönüşümü, çevre kirliliği, karbon gibi küresel sorunlar …
#26.05.2012 18:32 0 0 0