1. Ana Sayfa
  2. Bilim ve Teknoloji
  3. Ayın Jeolojik Yapısı

Ayın Jeolojik Yapısı

Son güncelleme: 24.05.2014 20:24
BiR-DOST BiR-DOST foto
  • Ay, Dünya oluştuktan kısa bir süre sonraya tekabül eden 4,45-4,5 milyar yıl kadar önce oluşmuştur. Büyük miktardaki enerji, Ay’ın oluşumunu sağlayan parçacıkların hızlı bir şekilde birleşmesi sırasında açığa çıkmıştır. Ay yuvarlağı büyüdükçe birkaç yüz kilometre derinliğinde bir kat ergiyerek Ay’daki magma okyanusu oluşmuştur. Meteorit bombardımanı Ay’ın ergimiş dış katını meydana getirmiştir. Sonuçta meteorit bombardımanı Ay’ın yüzeyinin yeterince serinlemesine engel olmuştur. Ay yüzeyinin yüksek kesimlerindeki iç püskürük kayalar 4,4 milyar yaşındadır. Bu durum, yüksek kesimlerin zamanla katılaştığını gösterir.

    Rodos Adası büyüklüğünde olan bazı meteoritler, 4,2 ve 3,9 milyar yıl önce tekrar Ay yüzeyine düşmüştür. Bu sırada radyoaktif ayrışma Ay’ın iç kısmını ısıtmıştır. Sonuç olarak 3,8 milyar yıl önce Ay’ın iç kesiminin önemli bir bölümü ergimiş ve kızgın olan magma Ay yüzeyi üzerine püskürmüştür. Ay üzerindeki büyük düzlükler (maria), lavların meteor çukurlarının içini doldurmasıyla oluşmuştur. Ay’daki volkanik faaliyetler yaklaşık 700 miiyon yıl önce durmuştur.

    Ay ve Dünya, günümüze kadar benzer bir oluşuma sahiptir. Fakat Ay‘ın Dünya’ya göre çok küçük olması, hemen soğuyarak son 3,1 milyar yıllık süreçte jeolojik yönden aktif bir durum almamasına neden olmuştur. Apollo astranot- ları tarafından Ay yüzeyine bırakılan sismografların kayıtları, Ay’daki depremlerden açığa çıkan enerjinin, dünyadaki depremlerden açığa çıkan enerjinin sadece bir trilyonun milyarda biri olduğunu gösterir.

    Açıklama A: Mars büyüklüğündeki bir cismin Dünya’ya çarpmasıyla bir yörünge üzerinde kayalardan oluşan ergimiş bulutların oluşumu, B. 0.6 milyar yıl boyunca meteorların çarpmasıyla Ay yüzeyinde kraterlerin oluşumu, C. 3.8 milyar yıl önce volkanlardan çıkan lavların yayılması, günümüzde bu faliyetlerin durması.

    Dünya’nın 500 milyon yıl önce katı hale dönüştüğü ve nisbeten soğuyarak sıcaklığının 1000°C’nin üzerinde olduğu sanılmaktadır. Demir ve silikatlerin diğer elementlere göre az, bunların bazılarının radyoaktif olduğu, milyonlarca yıl geçmesiyle, çoğunlukla uranyum, toryum ve potasyum gibi minerallerin radyoaktif ayrışması sonucu enerjinin açığa çıkmasıyla dünyanın ısındığı ve bazı bileşiklerin ergidiği belirtilmektedir.

    Silikatlerden önce demir ergiyerek yoğunluk artışyla dünyanın merkezine doğru batmış ve silikatler üste doğru yükselmiştir. Sonra, demir dünyanın merkezine ulaşarak birikmiştir. Sonuçta demir birikerek dünyanın çekirdeğini oluşturmuştur. Dünyanın soğumasıyla kabuk tabakası meydana gelmiştir.

    alıntı
#24.05.2014 20:24 0 0 0