Azerbeycan Cumhuriyeti Anayasası

Son güncelleme: 25.12.2012 15:22
  • 12 Kasım 1995 yılında kabul edilmiş ve 24 Ağustos 2002 tarihli referandumla )
    Azerbaycan halkı, asırlık devlet geleneklerini de*vam ettirerek, "Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Bağımsızlığı Hak*kında" Anayasa Akti'nde ifade edilen prensipleri esas alarak, bü*tün toplumun ve bireylerin refahının temin edilmesini arzu*la*ya*rak, adaletin, özgürlüğün ve güvenliğin sağlanmasını iste*ye*rek, geçmiş, şimdiki ve gelecek nesiller karşısında kendi sorum*lulu*ğu*nun bilincinde olarak, egemenlik hakkını kullanarak, görkemli şekilde aşa*ğı*daki niyetlerini açıklar:
    Azerbaycan devletinin bağımsızlığını, egemenliğini ve toprak bü*tünlüğünü korumak;
    Anayasa çerçevesinde demokratik yapıyı güvence altına al*mak;
    Sivil toplumun kurulmasını gerçekleştirmek;
    Halk iradesinin ifadesi olarak, kanunların üstünlüğüne dayanan hu*kuki, dünyevi devlet kurmak;
    Adaletli ekonomik ve sosyal kurallara uygun olarak herkese onur*lu bir yaşam seviyesi sağlamak;
    Evrensel değerlere sadık kalarak, bütün dünya halk*ları ile dostluk, barış ve huzurlu bir ortam içinde yaşamak ve bu amaçla karşılıklı faaliyette bulunmak.
    Yukarıda sıralanan ulvi amaçlarla genel halk oylaması - referandum yo*luyla bu Anayasa kabul edilir.

    BİRİNCİ BÖLÜM
    GENEL HÜKÜMLER

    I. FASIL
    HALK HAKİMİYETİ

    Madde 1
    Hakimiyetin Kaynağı
    Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet haki*mi*ye*ti*nin yegane kay**nağı Azerbaycan halkıdır.
    Azerbaycan halkı, Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında ve dışında yaşayan, Azerbaycan Devleti ve kanunlarına ta**bi olan, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından ibarettir. Bu konuda, uluslararası hukukla belirtilmiş normlar saklıdır.

    Madde 2
    Halkın Egemenliği
    Serbest ve bağımsız olarak, kendi kaderini tayin etmek ve yö**netim şeklini belirlemek Azerbaycan halkının egemen hakkıdır.
    Azerbaycan halkı, kendi egemenlik hakkını, halkoylaması-re**ferandum ve genel, eşit ve tek dereceli seçim esasında, ser*best, gizli ve şahsi oy verme yolu ile seçilmiş temsilcileri vasıtasıyla ger**çekleştirir.

    Madde 3
    Genel Halk Oylaması - Referandum Yoluyla
    Çö*züm**lenen Ko*nu*lar
    Azerbaycan halkı, kendi hak ve çıkarları ile ilgili her ko**nuyu referandum yoluyla çözebilir.
    Aşağıdaki konular yalnız referandum yolu ile çözülebilir:
    Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasasının kabulü ve de*ği*şik*lik*le*ri;
    Azerbaycan Cumhuriyeti devlet sınırlarının değiştirilmesi;
    Aşağıdakilerle ilgili referandum yapılamaz:
    1) Vergi ve devlet bütçesi
    2) Genel af ve af
    3) Seçimi, atanması veya onaylanması, yasama ve (veya) yürütme organlarının yetkisine giren görevli kişilerin seçimi, atanması veya onaylanması.

    Madde 4
    Halkı Temsil Etme Hakkı
    Halkın seçtiği yetkili temsilciler dışında hiç kimsenin halkı temsil etme, halkın adına konuşma ve halkın adına müracaat etme hakkı yoktur.

    Madde 5
    Halkın Bütünlüğü
    Azerbaycan halkı bir bütündür.
    Azerbaycan halkının bütünlüğü, Azerbaycan Devletinin temelini oluşturur. Azerbaycan Cumhuriyeti, bütün Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının ortak ve bölünmez vatanıdır.

    Madde 6
    Hakimiyetin Zorla Ele Geçirilmesinin Kabul
    Edil*me**me*si
    Azerbaycan halkının her hangi bir kısmı, sosyal grup, örgüt veya hiçbir kişi hakimiyetin kullanılması yetkisini zorla ele geçiremez.
    Hakimiyetin zorla ele geçirilmesi halka karşı en büyük suçtur.

    II. FASIL
    DEVLETİN ESASLARI

    Madde 7
    Azerbaycan Devleti
    Azerbaycan devleti, demokratik, hukuki, dünyevi ve üniter bir Cumhuriyettir.
    Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti, iç sorunlarda yalnız hukukla, dış sorunlarda ise yalnız Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalardan ileri gelen hükümlerle sınırlanır.
    Azerbaycan Cumhuriyetinde devlet hakimiyeti kuvvetler ayrılığı prensibine dayanır.
    Yasama hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Meclisince kullanılır;
    Yürütme hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanına ait*tir;
    Yargı hakimiyeti Azerbaycan Cumhuriyeti mahkemelerince kullanılır.
    Bu Anayasanın hükümlerine göre, yasama, yürütme, yargı or*ganları karşılıklı işbirliği esasında çalışır ve kendi yetkileri çer*çe*ve*sinde bağımsızdırlar.

    Madde 8
    Azerbaycan Devletinin Başı
    Azerbaycan Devletinin başı, Azerbaycan Cum*hu*ri*ye*ti*nin Cumhurbaşkanıdır. O, ülkenin içinde ve dış ilişkilerinde Azerbaycan Devletini temsil eder.
    Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan hal*kı*nın bütünlüğünü ifade eder ve Azerbaycan Devletinin de*va*mını sağlar.
    Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Devl*etinin bağımsızlığının, toprak bütünlüğünün ve Azerbaycan Cum*huriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalara uyulmasının teminatıdır.
    Azerbaycan Cumhurbaşkanı, yargı bağımsızlığının te*mi*natıdır.

    Madde 9
    Silahlı Kuvvetler
    Azerbaycan Cumhuriyeti, kendi güvenlik ve savunmasını te*min etmek amacıyla Silahlı Kuvvetler ve başka silahlı birlikler ku*rar.
    Azerbaycan Cumhuriyeti, savaşı, başka devletlerin ba*ğım*sız*lığını ihlal etme aracı ve uluslararası anlaşmazlıkların çözüm yöntemi olarak kabul etmemektedir.
    Azerbaycan Cumhuriyetinin Cumhurbaşkanı, Azerbaycan Cum*huriyeti Silahlı Kuvvetlerinin Başkomutanıdır.

    Madde 10
    Uluslararası İlişkilerin Prensipleri
    Azerbaycan Cumhuriyeti, diğer devletlerle ilişkilerini, herkesçe ka*bul edilmiş uluslararası hukuk kurallarının öngördüğü ilkelere uygun olarak gerçekleştirir.

    Madde 11
    Ülke
    Azerbaycan Cumhuriyeti ülkesi bütündür, dokunulmazdır ve bö*lünmezdir.
    Azerbaycan Cumhuriyetinin iç suları, Hazar denizinin (gö*lü*nün) Azerbaycan Cumhuriyetine ait bölümü, Azerbaycan Cum*hu*riyeti üzerindeki hava sahası Azerbaycan Cumhuriyetinin ülkesinin bir parçasıdır.
    Azerbaycan Cumhuriyetinin toprakları başkasına devr*edi*le*mez. Azerbaycan Cumhuriyeti kendi topraklarının hiç bir parçasını hiç bir şekilde kimseye vermez. Yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Mec*lisinin kararı ile Azerbaycan'ın bütün halkı arasında yapılan re*fe*ran*dum yoluyla, Azerbaycan halkının iradesi doğ*rul*tu*sun*da devlet sınırları değiştirilebilir.

    Madde 12
    Devletin Yüce Amacı
    İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin temin edilmesi Dev*letin yüce amacıdır.
    Bu Anayasada gösterilen insan ve vatandaş hak ve öz*gür*lük*leri, Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası ant*laş*malara uygun olarak uygulanır.

    Madde 13
    Mülkiyet
    Azerbaycan Cumhuriyetinde mülkiyet dokunulmazdır ve dev*let tarafından korunur.
    Mülkiyet, devlet mülkiyeti, özel mülkiyet ve belediye mül*ki*yeti şeklinde olabilir.
    Mülkiyet insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri, toplum ve dev*let menfaatleri, kişilerin haysiyeti aleyhine kullanılamaz.

    Madde 14
    Doğal Kaynaklar
    Doğal kaynaklar, herhangi bir gerçek veya tüzel ki*şi*le**rin hak ve menfaatine zarar vermemek şartıyla Azerbaycan Cum*hu*ri*yetine aittir.

    Madde 15
    Ekonomik Gelişme ve Devlet
    Azerbaycan Cumhuriyetinde ekonominin gelişmesi, çeşitli mül*kiyet şekilleri temelinde halkın refahının yükseltilmesine hizmet eder.
    Azerbaycan Devleti, serbest pazar ilişkileri esasına göre eko*no*mi**nin gelişmesine ortam hazırlar, hür teşebbüsü güvence altına alır; eko*no*mik ilişkilerde tekelciliğe ve haksız rekabete müsaade etmez.

    Madde 16
    Sosyal Gelişme ve Devlet
    Azerbaycan Devleti, halkın ve her bir vatandaşın refahının yük**seltilmesi, sosyal güvenliğinin ve onurlu hayat seviyesinin sağlanması için çalışır.
    Azerbaycan Devleti kültür, eğitim, sağlık, bilim ve gü*zel sa*natların gelişmesine yardım eder, ülkenin doğasını, halkın tari*hi, mad*di ve manevi mirasını korur.

    Madde 17
    Aile ve Devlet
    Toplumun temel çekirdeği olarak aile, devletin özel hi*ma*ye*sin*de*dir.
    Çocukların bakımı ve onları terbiye etmek, ana ve babanın gö**revidir. Bu görevin yerine getirilmesini devlet kontrol eder.

    Madde 18
    Din ve Devlet
    Azerbaycan Cumhuriyetinde din, devletten ayrıdır. Bütün di**ni inançlar, kanun karşısında eşittirler.
    İnsan onurunu küçük düşüren veya hümanist prensiplere aykırı din*le*rin ya*yılması ve propagandası yasaktır.
    Devletin eğitim sistemi dünyevi niteliktedir.

    Madde 19
    Para Birimi
    Azerbaycan Cumhuriyetinin para birimi Manat'tır.
    Paranın tedavüle konulması ve tedavülden kaldırılması hak*kı, yalnız Milli Bankaya aittir. Azerbaycan Cumhuriyeti Milli Ban*ka*sı devletin müstesna mülkiyetindedir.
    Azerbaycan Cumhuriyeti arazisinde Manat'tan başka para bi*rimlerinin ödeme aracı olarak kullanılması yasaktır.

    Madde 20
    Devlet Borçlarına Konan Sınırlamalar
    Azerbaycan Devletine karşı isyan veya devlet darbesine yardım et*mek amacıyla alınan borçlar, Azerbaycan Cumhuriyeti tarafından bir yükümlülük olarak kabul edilmez ve ödenmez.

    Madde 21
    Devlet Dili
    Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet dili Azerbaycan dilidir. Azer*baycan Cumhuriyeti, Azerbaycan dilinin gelişmesini sağlar.
    Azerbaycan Cumhuriyeti Devleti, halkın konuştuğu diğer dil*lerin serbestçe kullanılmasını ve gelişmesini sağlar.

    Madde 22
    Başkent
    Azerbaycan Cumhuriyetinin başkenti, Bakü şehridir.

    Madde 23
    Azerbaycan Devletinin Simgeleri
    Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet simgeleri, Azerbaycan Cum*huriyetinin Devlet bayrağı, Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet ar*ması ve Azerbaycan Cumhuriyetinin Devlet Marşıdır.
    Azerbaycan Cumhuriyetinin devlet bayrağı eşit genişlikte üç yatay parçadan ibarettir. Üst parça mavi, orta parça kırmızı, alt par*ça ise yeşil renklidir ve kırmızı parçanın ortasında bayrağın her iki yüzünde beyaz renkli hilal ve sekiz köşeli yıldız tasvir edilmiştir. Bay*rağın genişliğinin uzunluğuna oranı 1:2'dir.
    Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet bayrağı ve Azerbaycan Cum*huriyeti Devlet armasının tasviri, Azerbaycan Cumhuriyeti Dev*let Marşının söz ve müziği Azerbaycan Cumhuriyeti anayasal kanunu ile belirlenir.

    İKİNCİ BÖLÜM
    TEMEL HAKLAR, ÖZGÜRLÜKLER
    VE ÖDEVLER

    III. FASIL
    TEMEL İNSAN VE VATANDAŞ
    HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİ

    Madde 24
    İnsan ve Vatandaş Hak ve Özgür*lük*le*ri*nin Temel İlkeleri
    Herkesin, doğduğu andan itibaren dokunulmaz, ihlal edilemez ve devr*edilmez hak ve özgürlükleri vardır.
    Hak ve özgürlükler, herkesin toplum ve diğer kişiler karşısındaki sorumluluğunu ve görevlerini de kapsar.

    Madde 25
    Eşitlik Hakkı
    Herkes kanun ve mahkeme karşısında eşittir.
    Erkek ve kadının aynı hak ve özgürlükleri vardır.
    Devlet, ırkına, milliyetine, dinine, diline, cinsine, kökenine, mal varlığına, görevine, görüşüne, siyasi parti, sendika ve diğer toplumsal bir*liklerdeki üyeliğine bakılmaksızın herkesin, hak ve özgürlüklerinin eşit*liğini güvence altına alır. İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini ırk, mil*liyet, din,dil, cins, köken, görüş, siyasi ve sosyal kimlik nedeniyle sı*nırlandırmak yasaktır.

    Madde 26
    İnsan ve Vatandaş Hak ve Özgür*lük*le*ri*nin Savunulması
    Herkesin kanunen yasaklanmayan usul ve vasıtalarla, kendi hak ve özgürlüğünü savunma hakkı vardır.
    Devlet herkesin hak ve özgürlüklerinin savunulmasına gü*ven*ce verir.

    Madde 27
    Yaşama Hakkı
    Herkes yaşama hakkına sahiptir.
    Devlete silahlı saldırı zamanı düşman askerlerinin öldürülmesi, kesinleşmiş mahkeme kararına istinaden idam cezasının uygulanması ve kanunla belirlenen diğer haller dışında herkesin yaşama hakkı dokunulmazdır.
    İstisnai ceza tedbiri olan ölüm cezası, tümüyle kaldırılıncaya kadar, yalnız devlete, insan hayatına ve sağlığına karşı işlenmiş en ağır suçlara göre kanunla belirlenebilir.
    Kanunla öngörülen meşru müdafaa, zaruret hali, suçlunun yakalanması ve tutuklanması, tutuklunun bulunduğu yerden kaçmasının önlenmesi, devlete karşı isyanın bastırılması veya darbenin önlenmesi, ülkeye karşı silahlı saldırı durumları dışında, insana karşı silah kullanımı yasaktır.

    Madde 28
    Özgürlük Hakkı
    Herkesin özgürlük hakkı vardır.
    Özgürlük hakkı, yalnız kanunla belirlenmiş şekilde yakalama, tu*tuk*la*ma veya özgürlüğü bağlayıcı cezaya çaptırılma yo*luyla sınırlanabilir.
    Yasal şekilde Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarında bulunan her*kes, serbest hareket edebilir, kendine ikamet yeri seçebilir ve Azer*baycan Cumhuriyeti toprakları dışına çıkabilir.
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının her zaman engelsiz kendi ülkesine dönme hakkı vardır.

    Madde 29
    Mülkiyet Hakkı
    Herkesin mülkiyet hakkı vardır.
    Mülkiyetin hiçbir türüne üstünlük verilmez. Mül*ki*yet hakkı, ayrıca özel mülkiyet hakkı, kanunla korunur.
    Herkesin mülkiyetinde menkul ve gayri menkul malvarlığı ola*bi*lir. Mülkiyet hakkı, malikin tek başına veya başkaları ile bir*likte malvarlığına sahip olma, kullanma ve onun üzerinde karar ver*me haklarından ibarettir.
    Hiçkimse mahkeme kararı olmadan mülkiyetten yoksun bı*ra**kı*lamaz. Malvarlığının tamamı müsadere edilemez. Devlet veya toplum ih**tiyaçları için mülkiyetin kamulaştırılmasına ancak önceden de**ğerinin ödenmesi şartıyla izin verilebilir.
    Devlet miras hakkını güvenceye alır.

    Madde 30
    Fikri Mülkiyet Hakkı
    Herkesin fikri mülkiyet hakkı vardır.
    Telif hakkı, icat hakkı ve fikri hakların başka çeşitleri ka*nun*la korunur.

    Madde 31
    Güvenli Yaşam Hakkı
    Herkesin güvenli yaşama hakkı vardır.
    Kanunda belirtilen haller dışında, kişinin hayatına, fiziksel ve ruhsal sağlığına, mülkiyetine, konutuna dokunmak, ona karşı zor kul*lanmak yasaktır.

    Madde 32
    Kişisel Dokunulmazlık Hakkı
    Herkesin kişisel dokunulmazlık hakkı vardır.
    Herkesin özel ve aile sırlarını saklama hakkı vardır. Ka*nun*la öngörülen haller dışında özel hayata müdahale etmek yasaktır.
    Kendi rızası olmadan, bir kimsenin özel hayatı hakkında bil*gi toplanmasına, saklanmasına, kullanılmasına ve yayılmasına izin verilmez.
    Herkesin yazışma, telefon konuşmaları, posta, telgraf ve diğer haberleşme araçlarıyla verilen bilgilerdeki sırların sak*la*nıl*ma*sı hakkını devlet güvence altına alır. Bu hak, kanunla öngörülen şe*kil*de, suçun önlenmesi veya soruşturma sırasında gerçeğin or*taya çıkarılması için sınırlanabilir.

    Madde 33
    Konut Dokunulmazlığı Hakkı
    Herkesin konut dokunulmazlığı hakkı vardır.
    Kanunla belirtilmiş haller veya mahkeme kararı dışında, konutta yaşayanların rızası olmadan hiç kim*se konuta giremez.

    Madde 34
    Nikah Hakkı
    Herkesin, kanunla öngörülen yaşa geldiğinde aile kurma hakkı vardır.
    Nikah gönüllü razıya dayanarak yapılır. Hiçkimse zorla evlendirilemez.
    Nikah ve aile, devletin himayesindedir. Analık, babalık ve ço*cukluk kanunla korunur. Devlet çok çocuklu ailelere yardım eder.
    Karı ve kocanın hakları eşittir. Çocukların bakımını üst*len*mek ve onları terbiye etmek anne ve babaların hem hakkı, hem de gö*revidir.
    Ebeveyne saygı göstermek ve onların bakımını üst*len*mek, çocukların görevidir.18 yaşında ve çalışma gücü olan ço*cuk*lar, çalışma gücü olmayan ebeveynlerine bakmakla gö*re*vlidirler.

    Madde 35
    Çalışma Hakkı
    Çalışma, bireysel ve toplumsal refahın temelidir.
    Herkesin çalışma yeteneğine göre, serbest şekilde kendisine faaliyet türü, meslek, uğraş alanı ve iş yeri seçme hakkı vardır.
    Hiç kimse zorla çalıştırılamaz.
    İş sözleşmeleri serbestçe yapılır. Hiç kimse iş sözleşmesi yapmaya zorlanamaz.
    Şartları ve süresi kanunla belirlenen ve bir mahkeme kararı ile zorunlu çalıştırma, askerlik hizmeti sırasında yetkililerin emir*le*rini yerine getirmeye bağlı çalıştırma, olağanüstü hal ve sıkıyönetim du*rumlarında vatandaşlara gereken işleri yaptırma halleri mümkündür.
    Herkesin güvenli ve sağlıklı ortamda çalışma, hiç bir ay*rım gözetmeksizin işine göre devlet tarafından belirlenmiş asgari üc*ret miktarından az olmayan ücret alma hakkı vardır.
    İşsizlerin devletten sosyal yardım alma hakkı vardır.
    Devlet, işsizliğin ortadan kaldırılması için bütün imkanları kul*lanır.

    Madde 36
    Grev Hakkı
    Herkesin tek başına veya başkaları ile birlikte grev yapma hakkı vardır.
    İş sözleşmesi esasına göre çalışanların grev hakkı, yalnız ka*nunda öngörülen hallerde sınırlanabilir. Azerbaycan Cumhuriyeti Si*lahlı Kuvvetlerinde ve diğer silahlı birliklerde görev yapan askeri ve sivil personel grev yapamaz.
    Bireysel ve toplu iş anlaşmazlıkları kanunla öngörülen usul*ler*le halledilir.

    Madde 37
    Dinlenme Hakkı
    Herkesin dinlenme hakkı vardır.
    İş sözleşmesiyle çalışan kişilere kanunla öngörülmüş fakat gün*de 8 saatten fazla olmayan iş günü, tatil ve bayram günleri, yıl*da en azından bir defa 21 takvim gününden az olmayan ücretli izin ve*rilir.

    Madde 38
    Sosyal Güvenlik Hakkı
    Herkesin sosyal güvenlik hakkı vardır.
    Yardıma muhtaç olanlara yardım etmek, ilk önce onların aile üyelerinin görevidir.
    Herkes kanunla öngörülmüş yaşa ulaştığında; hastalık, sa*kat*lık, aile reisinin kaybı, çalışma gücünü yitirme, işsiz ol*ma ve kanunla öngörülen diğer durumlarda sosyal güvenlik hak*kı*na sahiptir.
    Emeklilik maaşı ile sosyal yardım tutarlarının asgari oranları kanunla belirlenir.
    Devlet hayırseverlik faaliyetini, isteğe bağlı sosyal sigortayı ve sos*yal güvenliğin diğer türlerini destekler ve onların gelişmesi için im*kanlar yaratır.

    Madde 39
    Sağlıklı Çevrede Yaşama Hakkı
    Herkesin sağlıklı çevrede yaşama hakkı vardır.
    Herkesin çevrenin gerçek durumu hakkında bilgi toplamak ve çevre hukukuna aykırı hareketler sonucunda, sağlığına ve malvarlığına verilmiş zararın tazminatını alma hakkı vardır.

    Madde 40
    Kültür Hakkı
    Herkesin kültürel hayata katılma, kültür tesislerinden ve kültür değerlerinden yararlanma hakkı vardır.
    Herkes tarihi, kültürel ve manevi mirasa saygıyla yak*laş*malı, ona özen göstermeli, tarihi ve kültürel eserleri korumalıdır.

    Madde 41
    Sağlığın Korunması Hakkı
    Herkesin sağlığını koruma ve tıbbi yardım alma hakkı var*dır.
    Devlet, çeşitli mülkiyetteki sağlık kuruluşlarının gelişmesi için gerekli tedbirler alır, hıfzısıhha-epidemioloji düzeninin sağ*lan*ma*sını güvence altına alır, sağlık sigortasının çeşitli türleri için im*kan*lar yaratır.
    İnsanların hayatı ve sağlığına zarar veren gerçekleri ve du*rum*ları gizleyen görevli kişiler, kanun gereği sorumludur.

    Madde 42
    Eğitim Hakkı
    Her bir vatandaşın eğitim alma hakkı vardır.
    Devlet parasız, zorunlu genel ilk öğretim hakkını temin eder.
    Eğitim sistemi devletin denetimindedir.
    Maddi durumuna bakmaksızın özel yetenekli kişilerin eği*ti*mi*ni devam ettirmesi, devlet tarafından temin edilir.
    Devlet, asgari eğitim standartlarını belirler.

    Madde 43
    Konut Hakkı
    Hiç kimse yaşadığı yerden kanunsuz olarak yoksun bı*ra*kı*la*maz.
    Devlet, toplu konutların ve evlerin yapılmasını teşvik eder, ki*şilerin konut hakkını gerçekleştirmek için özel tedbirler alır.

    Madde 44
    Milli Mensubiyet Hakkı
    Herkesin milli mensubiyetini koruyup muhafaza etme hakkı var*dır.
    Hiç kimse milli mensubiyetini değiştirmeye mecbur edilemez.

    Madde 45
    Ana Dilini Kullanma Hakkı
    Herkesin ana dilini kullanma hakkı vardır. Herkesin istediği dilde eğitim ve öğrenim görme, yaratıcılıkla uğ*raşma hakkı vardır.
    Hiç kimse ana dilini kullanma hakkından yoksun bı*ra*kı*la*maz.

    Madde 46
    Şeref ve Onurun Korunması Hakkı
    Herkesin kendi şeref ve onurunu savunma hakkı vardır.
    Kişi onuru devlet tarafından korunur. Hiçbir durum kişi onu*runun aşağılanmasına hak veremez.
    Hiç kimseye işkence ve eziyet edilemez, hiç kimse insan onu*runu alçaltan muamele veya cezaya maruz bırakılamaz. Ken*disinin rızası olmadan, hiç kimsenin üzerinde tıbbi, bilimsel veya başka deneyler yapılamaz.

    Madde 47
    Düşünce ve İfade Özgürlüğü
    Herkesin düşünce ve ifade özgürlüğü vardır.
    Hiç kimse kendi düşünce ve inancını açıklamağa veya dü*şün*ce ve inancından dönmeye zorlanamaz.
    Irki, milli, dini, sosyal kin ve düşmanlığı teşvik etmeye ve pro*paganda yapmaya izin verilemez.

    Madde 48
    Vicdan Özgürlüğü
    Herkesin vicdan özgürlüğü vardır.
    Herkesin dini tutumunu bağımsız olarak belirleme, herhangi bir dine tek başına veya başkalarıyla birlikte inanma veya hiçbir dine inanmama, dini inancıyla bağlı görüşlerini ifade etme ve ya*y*ma hakkı vardır.
    Dini törenlerin yapılması, kamu düzenini bozmadığı tak*dirde veya genel ahlaka aykırı değilse serbesttir.
    Dini itikat ve inanç, hukuka aykırı hareketlere hak ka*zan*dır*maz.

    Madde 49
    Serbest Toplanma Özgürlüğü
    Herkesin başkalarıyla birlikte serbest toplanma özgürlüğü vardır.
    Herkesin başkalarıyla birlikte devlet organlarını önceden ha*ber*dar etmek şartıyla olaysız, silahsız bir araya gelmek, toplantı, miting, gös*teri, yürüyüş düzenleme, protesto etme hakkı vardır.

    Madde 50
    Bilgilenme Özgürlüğü
    Herkesin, istediği bilgiyi yasal yolla aramak, elde etmek, ulaş*tırmak, hazırlamak ve yayınlamak özgürlüğü vardır.
    Kitlesel bilgilenme özgürlüğü güvence altına alınır. Kit*le iletişim araçlarında, ayrıca basında devlet sansürü yasaktır.

    Madde 51
    Yaratıcılık Özgürlüğü
    Herkesin yaratıcılık özgürlüğü vardır.
    Devlet edebi-bedii, bilimsel-teknik ve diğer yaratıcılık çeşit*le*rinin serbestçe yapılmasını güvence altına alır.

    Madde 52
    Vatandaşlık Hakkı
    Azerbaycan devletine mensup olan, onunla siyasi ve hukuki bağ*lılığı, ayrıca karşılıklı hak ve ödevleri olan kişi Azerbaycan Cumhuriyetinin vatandaşıdır. Azerbaycan Cumhuriyetinin toprağında veya Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarından doğmuş ki*şi Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşıdır. Ebeveynlerinden birisi Azerbaycan Cum*huriyeti vatandaşı olan kişi Azerbaycan Cumhuriyeti vatan*da*şı*dır.

    Madde 53
    Vatandaşlık Hakkının Güvencesi
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azer*bay*can Cumhuriyeti vatandaşlığından mahrum edilemez.
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşı hiç bir durumda Azer*bay*can Cumhuriyetinden kovulamaz veya yabancı bir devlete ve*ri*le*mez.
    Azerbaycan Cumhuriyeti, toprakları dışında geçici veya sürekli olarak yaşayan vatandaşların hukuken korunmasını gü*ven*ce altına alır ve onları himaye eder.

    Madde 54
    Toplumun ve Devletin Siyasi Yaşamına Katıl*ma Hakkı
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, toplum ve dev*le*tin siyasi yaşamına serbest katılma hakkı vardır.
    Devlete isyan veya darbe girişimine karşı serbestçe di*ren*mek, her bir Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşının hakkıdır.

    Madde 55
    Devlet Yönetimine Katılma Hakkı
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet yönetimine ka*tılma hakları vardır. Onlar bu hakkı doğrudan veya temsilcileri vasıtasıyla gerçekleştirebilirler.
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları devlet organlarında gö*rev yapma olanağına sahiptirler. Devlet organlarının görevlileri, yalnız Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları arasından se*çi*lir. Yabancılar ve vatandaşlığı olmayanlar devlet görevine, kanunla belirlenen şekilde kabul edilebilirler.

    Madde 56
    Seçim Hakkı
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının, devlet or*gan*la*rı*na seçme ve seçilme, aynı zamanda referanduma katılma hakkı var*dır.
    Mahkeme kararıyla fiil ehliyetsizliyi tasdik olunan kişiler se*çim*lere, ayrıca referanduma katılma hakkına sahip değildirler.
    Askeri personelin, hakimlerin, devlet memurlarının, din gö*rev*lilerinin, mahkemenin yürürlüye girmiş kesin hükmüyle ceza infaz ku*rum*larında bulunan kişilerin, bu Anayasa ve kanunda ön*gö*rül*müş diğer kişilerin seçimlere katılma hakkı, kanunla sı*nır*lan*dı*rı*labilir.

    Madde 57
    Müracaat Hakkı
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşlarının devlet organlarına şah*sen müracaat etmek, ayrıca ferdi ve topluca yazılı müracaatlar gön*dermek hakkı vardır. Her bir müracaata, kanunla belirlenmiş usul*de ve sürede yazılı olarak cevap verilmelidir.
    Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları, devlet organ*la*rı*nın ve onların yetkililerinin, siyasi partilerin, sendikaların ve diğer toplumsal örgütlerin ve ayrıca tek tek vatandaşların faaliyetlerini veya işleri*ni eleştirme hakkına sahiptir. Eleştiri yüzünden takip etmek ya*sak*tır. Hakaret ve iftira eleştiri sayılmaz.

    Madde 58
    Örgütlenme Hakkı
    Herkesin başkalarıyla birlikte örgütlenme hakkı vardır.
    Herkes istenilen örgütü, ayrıca siyasi partiyi, sendika ve diğer toplumsal örgütleri kurma veya mevcut bir örgüte katılma hakkına sa*hiptir. Bütün örgütlerin serbestçe faaliyet göstermeleri güvence altına alınır.
    Kimse herhangi bir örgüte katılmaya veya onun üyeliğinde kal*maya zorlanamaz.
    Azerbaycan Cumhuriyeti topraklarının tamamında veya herhangi bir böl*gesinde yasal devlet hakimiyetini zorla devirme amacı güden ör*gütler yasaktır. Anayasa ve kanunları ihlal eden ör*güt*le*rin faaliyetlerine ancak mahkeme kararı ile son verilir.

    Madde 59
    Hür Teşebbüs Hakkı
    Herkes kanunla öngörülen usullerde, kendi imkanlarını, ye*te*ne*ği*ni ve malvarlığını serbestçe kullanarak tek başına veya başkaları ile bir*likte hür teşebbüs faaliyeti veya kanunla yasaklanmamış diğer eko*nomik faaliyet çeşitleri ile uğraşabilir.

    Madde 60
    Hak ve Özgürlüklerin Mahkeme Güvencesi
    Herkesin hak ve özgürlüğünü mahkemede savunmasına gü*ve*nce verilir.
    Herkes devlet organları, siyasi partileri, sendikaları, di*ğer toplumsal birlikleri ve görevli kişileri karar ve hare*ket*le*rin*den (veya hareketsizliğinden) dolayı mahkemeye şikayette bulunabilir.

    Madde 61
    Hukuki Yardım Alma Hakkı
    Herkesin yüksek seviyede hukuki yardım alma hakkı var*dır.
    Kanunla belirlenmiş durumlarda hukuki yardım ücretsizdir ve devlet tarafından karşılanır.
    Herkesin yetkili devlet organları tarafından tutuklandığı, hap*se atıldığı ve suç işlemekle itham edildiği andan itibaren avu*ka*tı*nın yardımından yararlanma hakkı vardır.

    Madde 62
    Davaya Bakan Mahkemenin Değiştirilememesi
    Herkesin, davasına kanunla öngörülen mahkemede bakılması hak*kı vardır. Kişinin rızası olmadan davasına başka mahkemede ba*kıl*masına izin verilmez.

    Madde 63
    Suçsuzluk Karinesi
    Herkesin suçsuzluk karinesi hakkı vardır. Suç işlemekle suçla*nı*lan herkes, suçu kanunla öngörülen şekilde ispat edilmemişse ve bu konuda mahkemenin kesinleşmiş bir kararı yoksa o kişi suç*suz sayılır.
    Kişinin suçlu olduğuna dair esaslı şüpheler varsa, suç*lu olarak kabul edilemez.
    Suç işlemekle suçlanan kişi, kendisinin suçsuzluğunu ispat et*mek zorunda değildir
    Muhakeme sürecinde kanuna aykırı şekilde elde edilmiş de*lil*lerden yararlanılamaz.
    Mahkeme kararı olmadan hiç kimse suçlu sayılamaz.

    Madde 64
    Aynı Suçtan Tekrar Mahkumiyet Kararı Verilememesi
    Hiç kimse aynı suçtan tekrar mahkum edilemez.

    Madde 65
    Mahkemeye Tekrar Başvuru Hakkı
    Mahkeme tarafından mahkum edilen herkesin, kendisi hakkında ve*ril*miş bir hükme, kanunla öngörülen usullerde yeniden üst merci mah*ke*me*de bakılması, ayrıca kendisinin affedilmesi ve cezanın ha*fifletilmesi ile ilgili başvuru hakkı vardır.

    Madde 66
    Akrabaları Aleyhine İfade Verme Yasağı
    Hiç kimse kendisine, karısına (kocasına), evlatlarına, ebeveynlerine, erkek ve kız kardeşlerine karşı ifade vermeye zorlanamaz. Aleyhinde ifa*de verilmesi zorunlu olmayan akrabaların tam listesi kanunla be*lir*le*nir.

    Madde 67
    Yakalanan, Tutuklanan ve Suç İşlemekle İtham Edilenlerin Hakları
    Yetkili devlet organlarının yakaladığı, tutukladığı, suç iş*le*mek*le itham ettiği her bir kişiye derhal hakları bildirilir ve yakalanmasının, tutuklanmasının ve suçlanmasının sebepleri izah edilir.

    Madde 68
    Zararın Tazmin Edilmesini İsteme Hakkı
    Suç işleme, ayrıca yetkinin kötüye kullanılması sonucunda zarar gören kimsenin hakları kanunla korunur. Zarar görmüş kim*senin yargılama sürecine iştirak etme ve ken*di*si*ne verilen zararı isteme hakkı vardır.
    Herkesin, devlet organlarının, ya da bu organlardaki gö*rev*li kişilerin kanuna aykırı hareketleri veya hareketsizlikleri sonucunda uğradığı zararı, devletten talep etme hakkı vardır.

    Madde 69
    Yabancıların ve Vatandaşlığı Olmayan
    Kişile*rin Hakları
    Yabancılar ve vatandaşlığı olmayan kişiler Azerbaycan Cum*huriyetinde bulunurken, kanunla veya Azerbaycan Cumhuriyetinin taraf olduğu uluslararası antlaşmalarla belirlenmiş başka bir durum söz konusu değilse, Azerbaycan Cumhuriyeti vatandaşları gibi bütün haklardan yararlanır ve bütün görevleri yerine getirirler.
    Azerbaycan Cumhuriyetinde devamlı yaşayan veya ge*çici olarak ikamet eden yabancıların ve vatandaşlığı olmayan kişilerin hak ve özgürlükleri yalnız uluslararası hukuk kurallarına ve Azerbaycan Cumhuriyeti kanunlarına uygun olarak sı*nırlan*dı*rı*la**bilir.

    Madde 70
    Siyası Sığınma Hakkı
    Herkes tarafından kabul edilmiş olan uluslararası hukuk norm*larına uygun olarak Azerbaycan Cumhuriyeti yabancılara ve va*tan*daşlığı olmayan kişilere siyasi sığınma hakkı verir.
    Siyasi görüşüne, ayrıca Azerbaycan Cumhuriyetinde suç sayılmayan eylemlere göre takip edilen kişiler başka devlete veri*le*mez.

    Madde 71
    İnsan ve Vatandaş Hak Ve Özgürlüklerinin Güvencesi
    Anayasada belirlenen insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerini kollamak ve korumak, yasama, yürütme ve yargı organlarının görevidir.
    İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımını hiç kimse sınırlayamaz.
    Savaş, sıkıyönetim ve olağanüstü hal, ayrıca seferberlik ilan edilirken insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kullanımı Azerbaycan Cumhuriyetinin uluslararası yükümlülükleri dikkate almak şartı ile kısmen ve geçici olarak sınırlandırılabilir. Kullanılması sınırlandırılan hak ve özgürlükler hakkında halka önceden bilgi verilir.
    Hiçbir şekilde, hiç kimse din, vicdan, düşünce ve inancını açıklamaya mecbur edilemez ve bu yüzden suçlanamaz.
    Bu Anayasanın hiç bir hükmü, insan ve vatandaş hak ve özgürlüklerinin kaldırılmasına yönelik bir norm olarak yorumlanamaz.
    Azerbaycan Cumhuriyeti sınırları içinde insan ve vatandaş hak ve özgürlükleri doğrudan yürürlüktedir.
    İnsan ve vatandaş hak ve özgürlüklerin ihlal edilmesiyle ilgili çekişmeler mahkemelerce çözülür.
    Hiç kimse işlediği zaman hukuka aykırı sayılmayan bir davranıştan sorumlu tutulamaz. Hukuk ihlali yapıldıktan sonra yeni kanunla bu harekete göre sorumluluk ortadan kaldırılmışsa veya hafifletilmişse, yeni kanun hükümleri uygulanır.

    IV. FASIL
    VATANDAŞLARIN TEMEL ÖDEVLERİ

    Madde 72
    Vatandaşların Ödevlerinin Esası
    Devlet ve toplum karşısında herkesin, hak ve özgürlüklerinden kaynaklanan görevleri vardır.
    Her bir kişi Azerbaycan Cumhuriyeti Anayasası ve kanunlarına uymalı, başkalarının hak ve özgürlüklerine saygı gös*ter*meli, kanunla belirlenmiş diğer ödevleri yerine getirmelidir.
    Kanunu bilmemek, sorumluluktan kurtarmaz.

    Madde 73
    Vergiler ve Devlete Yapılan Diğer Öde*me*ler
    Kanunla belirlenmiş vergileri ve devlete yapılacak diğer ödemeleri zamanında ödemek herkesin borcudur.
    Hiç kimse kanunla öngörülmüş durumlar dışında ve kanunla belir*tilenden fazla vergi ve diğer devlet ödemeleri yapmağa zorlanamaz.

    Madde 74
    Vatana Sadakat
    Vatana sadakat kutsaldır.
    Göreve seçilme veya tayin yolu ile yasama, yürütme veya mah*keme organlarında çalışan kişiler, kendi görevlerini dürüst ve la*yıkıyla yapmamalarından dolayı sorumluluk taşırlar ve kanunla belirtilen hallerde bu konuda yemin ede
#04.10.2008 00:23 0 0 0
  • h a r i k a
#25.12.2012 15:22 0 0 0