1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. Hz. PEYĞÄMBÄRİN GÄNCLİYİ

Hz. PEYĞÄMBÄRİN GÄNCLİYİ

Son güncelleme: 27.07.2009 14:59
eskitoprak eskitoprak foto


  • Mövzular:



    Hz. Mähämmäd Äbu Talibin himayäsindä,

    Äbu Talib sözä qarışdı,

    Suriyaya ticarät karvanı ilä säyahäti,

    Ficar härbi,

    Ticarät häyatına atılması,

    Hz. Xädicä ilä evlänmäsi,

    Hz. Peyğämbärin övladları,

    Kä'bänin tä'mirindä hakimliyi,

    Bütpärästliyin sonuna doğru.



    a) Hz. Mähämmäd Äbu Talibin himayäsindä:

    Bundan sonra Hz. Mähämmädi babası Abdulmüttälib yanına aldı vä Ona o baxdı. Peyğämbärimiz iki il onun yanında qaldı. 8 yaşına gälmişdi. Abdulmüttälibin son günläri yaxınlaşmışdı. O da uşağı oğlanlarından birinä tapşırmaq üçün, onları yanına çağırdı. Äbu Lähäbä belä dedi:

    Sän zänginsän, ancaq qälbindä märhämät hissi yoxdur. Uşaq da yetim olduğuna görä, üräyi onsuz da yaralıdır. Sän ona yaxşı baxmazsan. Sänin kobud münasibätindän uşaq inciyär, üzülär. Ona görä dä uşağı sänä e'tibar edä bilmäräm.

    İxtiyar baba bu sözlärindä haqlı idi. Peyğämbärimiz häyatı boyu bu kobudqälbli, daşüräkli adamdan nälär çäkdi. Äbu Lähäblä Äbu Cähil onun än särt düşmänläri oldular.

    İxtiyar baba sonra oğlu Abbasa döndü:

    Bu işä sän layiqsän, ancaq ailän böyükdür...



    b) Äbu Talib sözä qarışdı:

    Atacan, mänim särvätim azdır, ancaq üräyim yumşaqdır. Qardaşım Abdullahın oğluna baxmağa izin vermäyin üçün sänä minnätçi düşüräm, -dedi. Vä beläliklä, Hz. Mähämmäd ämisi Äbu Talibin himayäsinä girdi.

    Äbu Talib Ona yetimliyini hiss etdirmämäk üçün, älindän gäläni edir, Onu öz övladı kimi sevirdi.

    Peyğämbärimiz 12 yaşlarında ikän bir müddät Äbu Talibin qoyunlarını güddü. Sähraların tämiz havasını tänäffüs edäräk ämisinä kömäk elämäyi özünä bir şäräf bildi. Bu häyat onun tämiz täbiätini qorudu vä inkişaf etdirdi. Bir däfä qoyunlarını yoldaşlarına tapşıraraq Mäkkäyä endi. Başqa hämyaşıdları kimi äyläncälärä qoşulmaq istädi. Yolda bir toyla rastlaşdı. Toyu seyr edärkän yuxuladı vä oradaca yatdı. Beläcä äyläncädän zövq ala bilmädi. O, cahil adätläri onsuz da xoşlamazdı. Onun xoşladığı şeylär çox böyük mahiyyät daşıyırdı. Qoyun otararkän qurdların sürüyä girib, qoyunları qapdığını gördü. Bundan ibrät därsi aldı.



    c) Suriyaya ticarät karvanı ilä säyahäti:

    Ämisi Äbu Talib ticarätlä mäşğul idi. Bir säfärindä Hz. Mä-hämmädi dä yanına götürdü. Şamın yaxınlığındakı Büsra qäsäbäsinä yetişdilär. Burada Bahira adlı bir keşişlä qarşılaşdılar. Bahira gänc oğlanı görüncä, onun son Peyğämbär olacağını sezdi vä Ona:

    Sändän bir şey soruşacağam. Lat vä Uzza haqqı üçün doğru söylä, -dedi:

    O da:

    Lat vä Uzzaya and vermä, çünki mänim dünyada än nifrät etdiyim şey bütlärdir, -dedi.

    Bahira soruşacaqlarını soruşdu. Aldığı cavablar sezdik-lärinä uyğun gälirdi. Äbu Talibä dönäräk:

    Bu uşaq son Peyğämbär olacaqdır. Şam yähudiläri arasında onun xüsusiyyätlärini bilän, älamätlärini tanıyanlar vardır. Ola bilär ki, ona xäyanät etsinlär. Sän Onu Şama aparma, -dedi.

    Buna görä dä Äbu Talib alış-verişini burada edib, Şama getmäkdän vaz keçdi. Bu hadisä Siyär kitablarında müxtälif şäkillärdä anladılmaqdadır. Qärbli yazarlar bundan başqa bir näticä çıxartmaq istäyirlär. Guya Peyğämbärimiz dini mä'lumatı bu qısa görüş zamanı Bahiradan almışmış! Bu, gülünc bir şeydir. İslamiyyät kimi mükämmäl bir dinin bir neçä däqiqälik görüş müddätindä bir keşişdän alınması ağıla belä sığışmır. Sonra ägär o keşişdä bu bilgilär var idisä, onda onları niyä özü açıqlayıb bir din qurmadı vä bunları başqasına ötürdü.

    Qärbli yazarların bu sözläri här baxımdan çürükdür.



    b) Ficar härbi:

    Äräblär arasında qan düşmänçiliyi davası var idi. Än sadä bir şeyin üstündä dava edärdilär. Aralarında savaş heç äskik olmazdı. Bunların içindä än çätinlärindän biri dä Ficar härbi idi. Haram aylardan olan Mähärräm, Räcäb, Zilqä'dä vä Zilhäccä aylarında dava edilmädiyi üçün, buna Ficar härbi deyildi. Bu savaşlardan birinä Hz. Peyğämbär dä qoşuldu. Çünki Qureyş haqlı idi. Dörd il sürän bu davada Qureyş qäläbä qazanmış vä bir anlaşma imzalanmışdır.



    e) Ticarät häyatına atılması:

    Qureyşin e'tibarlı qadınlarından olan Xädicä bä'zi adamlara särmayä verib, ticarätdä onlarla ortaqlıq edirdi. Äbu Talibin täklifi ilä Xädicä Hz. Mähämmädä dä särmayä veräräk, onu köläsi Meysärä ilä Suriyaya böyük bir karvanla ticarätä yolladı.

    Hz. Mähämmäd Suriyaya 13 yaşında ikän ticarät karvanı ilä gälmişdi. Bu däfä Büsra qäsäbäsinä gäldikläri zaman, Bahira artıq yox idi. Yerindä Nestura adında başqa bir rahib var idi.

    Bu säyahät zamanı ticarät ümid edildiyindän dä çox karlı oldu. Üç ay davam edän bir säyahätdän döndükläri zaman, Mäkkäyä yaxınlaşanda Hz. Mähämmäd karvanın önündä gedirdi. Xädicä onu qarşıladı, aparılmış ticarätin näticäsindän çox mämnun qaldı. O zamanlarda hälä bu qädär qazanan olmamışdı. Xädicänin Onun ticarät işlärindäki tämizliyinä e'tibarı tam idi. Qohumlar vasitäsilä Xädicänin Hz. Mähämmädlä ailä qurması qärarlaşdırıldı.



    f) Hz. Xädicä ilä evlänmäsi:

    Hz. Peyğämbär o zaman 25 yaşında idi. Xädicänin yaşı qırxa yaxındı. Nikah märasimi adät üzrä Xädicänin evindä oldu. Xädicänin väkili Varaka b. Neyfäl, Hz. Peyğämbärinki isä ämisi Äbu Talib idi. Äbu Talib ayağa qalxaraq sözä belä başladı.

    Allaha şükürlär olsun ki, bizi İbrahim vä İsmayıl näslindän yaratdı. Bizi Kä'bänin gözätçisi, xalqın ulusu etdi. Qardaşım oğlu Mähämmädlä Qureyşdän hansı gänc müqayisä oluna bilär? Bütün şäräf vä fäzilät onda toplanmışdır. Eyni şäkildä şäräf vä şan sahibi olan Xädicäyä uyğundur.

    Bundan sonra Xädicä täräfindän Varaka söz aldı vä Xädicänin Hz. Mähämmädlä nikahını bağladı. Dävälär käsiläräk, dä'vät olunanlara bir yaxşı ziyafät verildi.

    Yeni qurulan bu yuvada mäs'ud bir häyat başladı. Hz. Pey-ğämbärin milläti arasında e'tibarı çox yüksäk idi. Mäkkälilär ona Mähämmädül-Emin adını vermişdilär. İstär ailä, istärsä dä cämiyyät häyatında Onun fäzilätdän, şäräfdän ayrıldığı äsla görünmämişdir.



    q) Hz. Peyğämbärin övladları:

    Hz. Peyğämbärin ailä säadäti anadan olan uşaqları ilä birqat daha da artdı. Üçü oğlan, dördü qız olmaqla yeddi övladı dünyaya gäldi. İbrahimdän başqa, hamısı Xädicädän idi.

    Oğlan uşaqları Qasım, Abdullah vä İbrahimdir.

    Qız övladları isä Zeynäb, Ruqiyyä, Ümmü Gülsüm vä Fatımatüz-Zähradır. Qasım ilk övladıdır. Onu çox sevirdi. Ona görä dä Peyğämbärimizin künyäsi (yä'ni xalq arasında ona edilän müraciät forması - Qasımın atası) Äbül-Qasımdır. Qasımla Abdullah kiçik yaşlarında väfat etdilär. Qızlarının hamısı böyüdü vä onların hamısını öz äli ilä gälin etdi. Än böyük qızı olan Zeynäbi Äbu Asa ärä verdi. Hicrätdän sonra äri buraxmadığından Zeynäb Mäkkädä qaldı. Sonradan o da Mädinäyä alındı. Ruqiyyä Hz. Osmana ärä getdi. O öldükdän sonra isä Hz. Osmanın arvadı Ümmü Gülsüm oldu. Ona görä dä Ona Zinnureyn (yä'ni iki nurlu) deyilir. Kiçik qızı Hz. Fatma hicrätdän sonra Mädinädä Hz. Äliyä ärä getdi. Hz Peyğämbärin sülaläsindän (Ähli beyt, yä'ni öz ailäsindän) olan bir adamdır. Hz. Fatmadan başqa, bütün övladları Hz. Peyğämbärdän ävväl väfat etdilär. Allah hamısından razı olsun.



    h) Kä'bänin tä'mirindä hakimliyi:

    Kä'bäni Hz. İbrahimlä oğlu İsmayıl bina etmişdilär. Üstündä tavanı (çardağı) yox idi. Yağmurlu günlärdä sel-su binanı basardı. Buna mane olmaq üçün bir divar tikilmişdisä dä, bu da uçulduğundan sellärin dağıntısının qarşısı alınmamışdı. Peyğämbärin babalarından olan Kusay Kä'bänin üstündä tavan düzältmişdisä dä, zaman keçdikcä bu da dağılmışdı. Bir hadisä Kä'bänin tä'mirinä säbäb oldu: Kä'bänin qiymätli äşyaları onun içärisindä mühafizä olunurdu. Sel bä'zi yerläri uçurduğundan bir quldur içäri girmiş, bir gisim şeyläri oğurlamışdı. Bunun üçün Kä'bäni yenidän tikmäyi qärara aldılar. Bu zaman Ciddä sahilindä bir Rumın gämisi qäzaya uğramışdı. Bunun materiallarını satın alıb, Kä'bänin inşa olunmasında işlätdilär. Haceri-Esvädi (müqäddäs daşı) yerinä qoymağın vaxtı gälincä anlaşa bilmä-dilär. Här bir qäbilä bu şäräfä özü nail olmaq istädi. Bu anlaşmazlıq üzündän aralarında dava düşdü. Qureyşin än yaşlısı olan Äbu Umeyyä belä bir täklif iräli sürdü: "Sähär-sähär Safa qapısından gälän ilk şäxs bu işdä hakim olsun." Bunu yerindä yoxladılar. Vä hämin sabah Hz. Mähämmädin gäldiyini görüncä sevindilär. Çünki onun doğruluğuna, dürüstlüyünä äsla şübhäläri yox idi. Ona El-Emin deyirdilär. Ona väziyyäti başa saldılar. O da ağıllı bir häräkätlä mäsäläni rahatlıqla häll etdi: Ortaya bir süfrä särdi, Hacäri-Esvädi (müqäddäs daşı) onun üzärinä qoydu, här qäbilä ağsaqqalarından bir adamın süfränin känarından tutmasını xahiş elädi. Beläcä daş yuxarı qaldırılınca, mübaräk älläri ilä onu alıb yerinä yerläşdirdi. Bununla da här bir qäbilä bu şäräfdän öz payını almış oldu vä mämnun qaldı. İşin belä bir hälli heç kimin ağlına gälmämişdi.

    Hz. Peyğämbärin Kä'bänin bir tä'mirindä Qureyşlä birlikdä çalışdığı, hätta buna görä çiyinlärinin yara olduğu tarixin rävayätläri arasındadır. Ämisi Abbas Ona paltarını çiyninä qoymağı mäslähät gördü. Hz. Peyğämbär ämisinin bu sözünä qulaq asaraq paltarını toplayıb çiyninä qoyunca, vücudu açıldığından yerä yıxılaraq özündän getdi. Sonra bu halı Äbu Talibä danışdı. Vä o zaman: "Ya Mähämmäd, sän Peyğämbärsän, sänä yaraşmaz", deyä qeybdän bir säs duyduğunu söylädi. O vaxt Peyğämbär 35 yaşlarında idi.



    ı) Bütpärästliyin sonuna doğru:

    Cahillik çağında äräblär bütlärä ibadät elämäyä başlamışdılar. Hz. İbrahimin dinindän ayrılmışdılar. Kä'bäni bütlärlä doldurmuşdular. Burada toplanır, içir, zövq vä säfa içindä äylänirdilär. Gecäläri toplanır, şe'r oxuyur, nağıl danışırdılar. Aralarında qan davaları äskik olmaz, qarätçilik edärdilär. Ancaq Mähärräm, Räcäb, Zilqä'dä vä Zilhäccä aylarında qan tökmäz, dava etmäz-dilär. Bunlara Eşhuru Hurum deyärdilär. Bunlar barış ayları idi. Bu aylarda silahları yığışdırıb, kefä baxırdılar. O zaman bu äyläncä alämläri daha da artardı. Ancaq içlärindäki bä'zi adamlar bu zövq vä säfa dünyasının bataqlığından özlärini qurtarmışdı. Varaka b. Nevfäl, Kuss b. Saide, Ubeydullah İbni Cahş, Osman İbn-il Huveyris bütä ibadät etmäkdän vaz keçmişdilär. Varaka b. Nevfäl Tövrat vä İncili oxuyurdu. Kuss İbni Saide son Peyğämbärin gäläcäyi vaxtın yaxınlaşdığını xäbär veränlärdän idi. Äräblärin mäşhur bazarı Sukı Ukasda, bir qızıl dävä üzärindä söylänän xütbäni Hz. Mähämmäd Äleyhüssälam gäncliyindä dinlämişdi. O xütbäni öz äsli qädär gözäl tärcümä edän Cövdät Paşadan dinläyäk:



    OXUMA:

    "Ey insanlar, gälin, dinläyin, unutmayın, ibrät alın. Yaşayanlar ölür, ölän yox olur. Olacaq olur. Yağış yağar, otlar bitär. Uşaqlar doğular. Analarının atalarının yerini tutar. Sonra hamısı mähv olub gedär. Hadisälärin, häyatın ardı-arası käsilmäz, zaman-zaman bir-birini qovarlar. Qulaq asın. Diqqät edin! Göydä xäbär var. Yerdä ibrät alacaq şeylär var. Yer üzü bir geniş eyvandır. Göy üzü dä bir yüksäk tavandır. Ulduzlar sayrışır. Dänizlär durur. Gälän qalmaz. Gedän gälmäz. Yoxsa çatdıqları yerdän xoşnud olubmu qalırlar? Yoxsa orada buraxılıb da yuxuyamı dalırlar? Ämin ediräm. Allahın hüzurunda bir din vardır ki, indi inandığımız dindän daha äzizdir. Vä Allahın bir gäläcäk Peyğämbäri vardır ki, gälmäsi çox yaxındadır. Kölgäsi başınızın üstündädir. Nä xoşbäxtdir o şäxs ki, Ona iman gätirä, o da ona hidayät eläyä. Vay o bädbäxtä ki, ona qarşı üsyan vä müxalifätdä ola. Yazıqlar olsun ömürläri qäflätdä keçän ümmätlärä.

    Ey camaat! Hanı Äbu vä äcdad (ata-babalarımız)? Hanı, bärbäzäkli saraylar vä daşdan tikintilär tikän Ad vä Sämud? Hanı, dünya varlığına mäğrur olub da millätinä "Män, sizin än böyük Räbbinizäm" deyän Fir'onla Nämrud? Onlar sizä nisbätdä daha zängin vä qüvvätli, qüdrätcä sizdän üstün deyildilärmi? Bu yer onları däyirmanında üyütdü, toz etdi, dağıtdı. Sümükläri belä çürüyüb dağıldı. Evläri dağılıb izsiz qaldı. Yerlärindä, yurdlarında indi it ulayır. Ehtiyatlı olun, onlar kimi qäflätdä qalmayın. Onların yolu ilä getmäyin. Här şey fanidir. Äbädi olan ancaq Cänabi-Haqdır ki, birdir, şäriki vä oxşarı yoxdur. Tapınacaq ancaq Odur. Doğmamış, doğulmamışdır. Ävväl gälib keçänlärdä bizä ibrät alacaq şey çoxdur. Ölüm çayının giräcäk yerläri var, amma çıxacaq yerläri yoxdur. Böyük-kiçik hamı köçüb gedir. Gedän geri gälmir. Qäti olaraq dedim ki, hamıya olan mänä dä olacaqdır."

    (Cövdät Paşa, Kıssası Enbiya, C. 1, S. 72)

    Kuss Bisätdän ävväl öldü. Qäbiläsi Müsälman oldu. O zaman qäbilä räisindän Hz. Peyğämbär soruşdu:

    İçinizdä Kussu tanıyan varmı?

    Hamımız tanıyırıq, ya Räsulallah, dedilär.

    Räsulu Äkräm:

    Kussun Ukaz bazar-yarmarkasında dävä üstündäki nitqindä: "Yaşayan ölür, ölän yox olur, olacaq olur" dediyi heç yaddan çıxmaz, deyä buyurdu.

    Orada olanlardan Hz. Äbu Bäkir dä:
    Ya Räsulallah, o gün män dä Ukaz bazar-yarmarkasında idim. Kussun söylädiyi sözlär hamısı yadımdadır, deyäräk yuxarıdakı xütbäni başdan axıra qädär oxudu.
#27.07.2009 14:59 0 0 0