ASRIN VEBASI:KUŞ GRİBİ HAKKINDA HERŞEY

Son güncelleme: 22.03.2011 15:47

liamsi

Güney Asya'da ortaya çıkan ve 2003'ten bu yana 70'ten fazla kişinin ölümüne yol açan kuş gribi, 2006'nın ilk günlerinde Türkiye'de de üç can aldı.
15 farklı virüs çeşidinin genel adı olan kuş gribi, ilk önce Rusya ve Sibirya'da görüldü. Virüs, Ural dağlarına sıçradı, Moğolistan'a, Kazakistan'a ulaşarak Güney Asya'yı tehdit etti.

Asya'da Kamboçya, Vietnam, Tayland, Endonezya ve Hong Kong'da görülen virüs en az 115 kişiye bulaştı ve 76 kişinin ölümüne neden oldu.

Türkiye:

Manyas:

Dünyada en az 70 kişinin ölümüne neden olan kuş gribine Türkiye'de ilk kez 5 ekimde Balıkesir'in Manyas ilçesine bağlı Kızıksa beldesinde rastlandı. Vakanın ortaya çıktığı ise 8 ekim tarihinde kamuoyuna açıklandı.

Beldede bir üreticinin bin 800 hindisi bir gece içinde ölünce kuş gribinin Türkiye'deki varlığı ortaya çıktı. Laboratuvar sonuçları hindi ölümlerine, ölümcül H5N1 virüsünün neden olduğunu ortaya koydu.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın talimatıyla bölgede yaklaşık 10 bine yakın kanatlı hayvan itlaf edildi. Bölgede üç kilometrelik kordon uygulaması ve bölge genelinde 100 kilometrelik karantina uygulaması yapıldı.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamalarda hastalığın, göçmen kuşların göç yolu üzerindeki yerleşim yerlerini tehdit ettiğini Türkiye'nin de bu yollar üzerinde olduğu belirtildi.

Bakanlıkların, hayvan numuneleri üzerinde yaptıkları incelemelerde H5 tipi kuş gribi virüsü tespit ettiklerini açıklamalarının ardından, Türkiye'de genel bir panik havası yaşanmaya başladı.

Kuşların önemli göç yollarından Gediz deltası üzerinde bulunan İzmir Kuş Cenneti'nde de giriş çıkışlar kontrol altına alındı. Konya ve çevresinde bulunan göller bölgesinde de önlem alındı.

AB Komisyonu, Türkiye'de ortaya çıkan H5N1 tipi kuş gribinin, Rusya, Moğolistan ve Çin'deki virüslerle doğrudan bağlantısı bulunduğunu açıklamıştı. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı kuş gribi vakalarının 9 aralık 2005 itibariyle Türkiye'de sona erdiğini açıkladı. AB de Türkiye'ye uyguladığı kuş ve kümes hayvanları ihracat yasağını kaldırdı.

Iğdır:

Hastalığın Manyas'ta sona erdi ancak, virüs 27 aralıkta bu kez de Iğdır'ın Aralık ilçesinde yeniden ortaya çıktı.

Tarım Bakanlığı 359 kanatlı hayvanın itlaf edildiğini açıkladı. Bakanlık tarafından yapılan açıklamada, bölgede tavuk ölümleri ihbarlarının ardından harekete geçildiği ve laboratuvarda incelemek üzere örnek toplandığı belirtildi.

Bakanlık, analiz sonucu beklenmeden tedbir amacıyla geçici kordon ve karantina tedbirleri uygulamaya konulduğu da vurguladı.

Bakanlık, laboratuvar raporu ile hastalığın kuş gribi ve etkenin 'Avian Influenza A virüsü H5' tipi olduğunun 26 aralık tarihinde teşhis edildiğini vurguladı. Iğdır Sağlık Müdürü Dr. Ahmet Oflas, kuş gribi şikayetiyle hastanelere herhangi bir başvuru olmadığını söyledi.

Ancak Iğdır Devlet Hastanesi'ne karın ağrısı, burun tıkanıklığı ve ishal şikayetiyle 12 kişinin başvurduğu, bunların şikayetleri doğrultusunda tedavi altına alındığı belirtiliyor.

Tedavi altına alınanlar arasında, 'bir süre önce hazır tavuk eti yediğini' ifade edenlerin de bulunduğu bildirildi.

Açıklamada, ''merkez ve yerel birimlerle koordinasyon sağlanarak gerekli bütün önlemler alınmıştır. Uluslararası yükümlülüğümüz gereği, hastalık uluslararası kuruluşlara (OIE ve AB) ve komşu ülkelere bildirilecektir" ifadelerine yer verildi.

Kuş gribi vakasının tespit edildiği bölgede büyük entegre tesislerin bulunmadığını kaydeden Bakanlık, "ülkemizdeki etçi ve yumurtacı ticari işletmeler ve

halk sağlığı açısından endişe edilecek bir durum söz konusu değildir'' dedi.

Ağrı: Asrın vebası, Güneydoğu Asya'dan sonra dünyada ilk defa Türkiye'de de insan ölümüne yol açtı.

Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesinde aynı aileden dört kişi, 31 aralık 2005 tarihinde kuş gribi şüphesiyle Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma Hastanesi'nde tedavi altına alındı.

Doğubeyazıt'tan Van'a sevkedilen hastalardan 14 yaşındaki Muhammet Ali Koçyiğit, 1 ocakta ölümcül H5N1 kuş gribi virüsü nedeniyle öldü. Ablası Fatma Koçyiğit (15) 5 ocakta, kardeşi Hülya Koçyiğit (11) ise 6 ocakta aynı nedenle hayatını kaybetti.

Diğer kardeşlerden Ali Hasan Koçyiğit'in ise solunum cihazından çıkarıldığı ve sağlık durumunun iyiye gittiği belirtildi.

Hastanedeki çocuk kliniği boşaltılarak sadece kuş gribi vakaları için tahsis edildi. Hastanede izinler kaldırıldı.

Erzurum:

Erzurum'da da tavuk ölümlerinin yaşanması hastalık şüphesini artırdı. Kent merkezi ile Horasan ilçesinde tüm kanatlı hayvanlar toplatılıyor. Bölgede bir hafta önce tavuk ölümleri görüldü.

Tavuklardan alınan numuneler İzmir Bornova'daki enstitüye gönderildi. Ancak henüz sonuçlar gelmedi. Kent merkezi ile Horasan'da önlemler artırıldı. Özellikle karantina altına alınan mahalleler dezenfekte ediliyor.

Halk ölüm haberi üzerine hastalıklı hayvanlarını sakladıkları yerlerden çıkarıp ekiplere teslim etti.

Atatürk Üniversitesi Araştırma Hastanesi Başhekimi Prof. Dr. Akın Aktaş, şu ana kadar hastanelerine kuş gribi şüphesiyle gelen herhangi bir vaka olmadığını söyledi. Aktaş, hastanelerinde kuş gribi şüphesiyle beş hastanın bulunduğu iddialarının gerçeği yansıtmadığını bildirdi.

Türkiye'de kuş gribinin görüldüğü yerler:

# Erzurum-Horasan,

# Şanlıurfa-Hilvan,

# Iğdır merkez ve Aralık ilçesi,

# Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesi,

# Ankara-Nallıhan,

# Erzincan,

# Bitlis,

# Kars,

# Bursa.

Dünya:

Romanya: Hastalık, Avrupa'da ilk olarak 8 ekimde Romanya'da ortaya çıktı. Romanya Tarım Bakanlığı, ülkenin doğusundaki Tuna deltasında üç ördeğin öldüğünü ve yapılan araştırmalarda ördeklere kuş gribi virüsünün bulaştığının anlaşıldığını açıkladı.

Romanya'da virüsünün ölümcül H5N1 olduğu ise doğrulandı ve ülkede bugüne kadar 18 bin kanatlı hayvan itlaf edildi.

Romanya Tarım Bakanlığı, 18 ekimde Ukrayna sınırında kuş gribi olduğundan şüphe ettiklerini açıkladı. Bakanlık, Ukrayna sınırı yakınındaki C.A. Rosetti köyü civarındaki bir kuğuda, Maliuç'taki birkaç kuğu ve Ceamurlia de Jos'taki bir yaban ördeğinde kuş gribi antikor testinin pozitif çıktığını açıkladı.

Yunanistan: Kuş gribi virüsü, 17 ekimde komşu Yunanistan'a da ulaştı. Sakız adasına bağlı İnesus adasındaki bir hindi besi çiftliğinde kuş gribi vakasına rastlandı. Hastalık, İnesus adasında 10 hindinin ölmesiyle ortaya çıktı.

Üzerinde inceleme yapılan 10 hindiden birinde kuş gribi virüsüne rastlandı. Besi çiftliğindeki bütün hindiler itlaf edildi.

Hırvatistan:

Kuş ölümlerinin görüldüğü Hırvatistan'da da ölü kuşlar üzerinde araştırma yapıldı. Makedonya'da binden fazla tavuk ve hindi ölü bulundu.

Yetkililer kuşların ölümüne neden olan virüs, öldürücü H5N1 virüsü olsa bile panik için neden olmadığını, gerekli önlemlerin alındığını belirtti.

İngiltere:

Asya'nın ardından Avrupa'ya ulaşan kuş gribine İngiltere'de de rastlandı. 21 ekimde ülkede bir papağanda kuş gribi vakasına rastlandı.

İngiliz Tarım Bakanlığı veterinerlik danışmanı Debby Reynolds, Güney Amerika'dan İngiltere'ye getirilen ve karantina altında ölen bir papağanda H5 virüsünün tespit edildiğini açıkladı.

AB, İngiltere'de karantinadaki papağanın kuş gribinden ölmesinin, bu ülkenin hastalığın görülmediği ülke statüsünü etkilemediğini açıkladı.

İngiltere'de Surinam'dan ithal edilen papağan, sevkiyatı yapılan 148 kuş ve Tayvan'dan ithal edilen 216 kuş ile birlikte karantinadayken öldü.

Rusya:

Rusya'nın Kurgan beldesinde görülen kuş gribi ülkenin yeni bir bölgesinde daha görüldü.

Moskova'ya 400 kilometre uzaklıktaki Tambov bölgesinde 70 kuş virüs nedeniyle telef oldu. Yapılan ilk testler bölgede görülen kuş gribi virüsünün ölümcül H5N1 olduğu belirlendi.

Yetkililer virüsün görülmesinin ardından Tambov'da 3 binden fazla kuş itlaf etti. Virüs Rusya'da daha önce de Yandovka köyündeki hayvanlarda ortaya çıkmıştı.

Rusya Acil Durumlar Bakanlığı, virüse rastlanılmasının ardından vakanın görüldüğü köy ve çevrelerindeki kümes hayvanlarını ve yabani kuşları itlaf çalışması başlatmıştı.

İran: İran'ın batı Azerbaycan eyaletinde ise 5 bin yabani kuş öldü. Kuşların ölüm sebebi ile ilgili olarak kuş gribi ihtimali üzerinde duruldu.

İran Sağlık Bakanlığı, ülkede bugüne kadar kuş gribine rastlanmadığını, ancak kuş gribine karşı gerekli önlemlerin alındığını açıkladı.

Kuş ölümlerinin artması üzerine ülke genelinde kuş avı yasaklanırken, hastalığın yayılmasını önlemek için sınır bölgelerinde, ülkeye giren bütün araçlar dezenfekte edildi.

Macaristan:

Kuş gribine karşı geliştirdiği aşıyı insanlarda başarıyla test eden Macaristan'da da, 18 güvercinin ölü bulunması kuş gribi şüphesine yol açtı.

Kuveyt:

Kuveytte 10 kasım 2005te bir sahilde bulunan göçmen bir flamingodan H5N1 virüsü belirlendi. Kuveyt ve diğer Ortadoğu ülkeleri, Asya ülkelerinden gelen kuş ve kümes hayvanları ithalatını yasaklamıştı.

Kuş gribinin görüldüğü diğer ülkeller:

# Vietnam

# Kamboçya

# Tayland

# Makedonya

# İtalya

# Almanya

# İsveç # Ukrayna

Uzmanlar uyarıyor

Göçmen kuşların evcil kuşlarla temasının önlenmesi gerektiği görüşünde olan uzmanlar, ağustos ayında başlayan göçlerin kasım ayına kadar devam edeceğini açıklamıştı.

Virüsün, her sene değişime uğradığını ifade eden yetkililer, henüz göçmen kuşlardan insanlara doğrudan bulaşma vakası tespit edilmediğini, tehdidin boyutunun her yıl büyüdüğüne dikkat çekiyor.

Türkiye, Avrupa Birliği'ne uyum nedeniyle yaptığı çalışmalar sayesinde kuş gribine tamamen hazırlıksız yakalanmadı.

AB'nin isteği üzerine, kuş gribinin herhangi bir şekilde bulaşma riskine karşı hazırlanan acil eylem planı ile hem üreticiler hem de Tarım ve Köyişleri Bakanlığı çalışanları mücadeleye hazır hale getirilince, sorun büyümeden çözüldü. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı, Asya ve Avrupa'da milyonlarca kanatlı hayvanın imha edilmesine neden olan, son olarak Rusya ve çevre ülkelerinde de görülen kuş gribinin herhangi bir şekilde bulaşma riskine karşı, AB ile birlikte yürütülen veterinerlik uyum projeleri kapsamında acil eylem planı hazırladı.

Acil eylem planının içeriği:

# Hastalık çıkan yerin nasıl kontrol altına alınacağı

# Kimlerin örnek toplayacağı

# Alınan örneklerin hangi laboratuvara gönderileceği

# Araçların şoförünün kim olacağı

# Hastalık halinde hangi görevliye nasıl ulaşılacağı

# Hastalıklı hayvanların nasıl imha edileceği

# Kayıtların nasıl tutulacağı

# Karantina tedbirlerinin nasıl uygulanacağı gibi işlemler yer alıyor.

AB'ye uyum nedeniyle yapılan bu hazırlık Türkiye'nin şansı olurken, göçmen kuşların düzensiz konakladığı yerler nedeniyle hastalığın çıkma riskinin bulunduğu belirtildi.

'Virüs insandan insana bulaşabilir'

Kümes hayvanlarıyla yakın temas içinde olan kişiler, virüsü soluyarak kapıyor. Hastalığın semptomları ateş, boğaz ağrısı, şiddetli öksürük gibi bildiğimiz grip belirtilerine benziyor.

Virüsün insandan insana bulaşma endişesi de var. Çünkü virüsün şekil değiştirebileceği belirtiliyor. Vietnam ve Tayland'da dört kişinin bu şekilde öldüğü sanılıyor.

Dünya ülkeleri ise olası bir salgına pek hazırlıklı değil. Hastalığın tedavisinde ağırlıklı olarak Tamiflu adlı bir ilaç kullanılıyor ancak daha etkili bir aşı şart. Böylesine bir aşıyı geliştirme potansiyeli ise sadece batı ülkelerinde bulunuyor.

Virüs, göçmen kuşlardan evcil hayvanlara bulaşıyor

Kuş gribi nedir, ne değildir?

Kuzey ülkelerden Balkanlara gelen göçmen kuşlar, nokta nokta, belli bir güzergahı izleyerek ilerlemiyor. Kuşlar, yüzyıllardır soğuk havadan kaçarak sıcak ve sulak bölgelere göç ediyor.

Asya'daki kuş gribi virüsü H5N1 olarak adlandırılıyor. Bu, 15 farklı virüs içinde insanlar için tek ölümcül olanı. Virüs hayvandan insana bulaşıyor, kümes hayvanlarının dışkılarına yerleşiyor, orada toz haline geliyor.

Göçmen kuşlardan insanlara doğrudan bulaşma vakası tespit edilmemesine rağmen, virüsün mutasyona uğrama ihtimali ile tehdidin boyutunun her yıl büyüdüğüne dikkat çekiliyor.

Bölge halkı, hastalığa karşı bilinçlendiriliyor BM'ye bağlı Dünya Sağlık Örgütü görevlileri, virüsün insanlar arasında yayılması durumunda, dünyanın buna hazır olmasına bağlı olarak küresel çapta bir kuş gribi salgınında, 5-150 milyon arasında kişinin ölebileceğini belirtiyor.

Yetkililer, H5N1 virüsünün yol açtığı kuş gribinin, kısa sürede insanlar arasında yayılmasına yol açabilecek mutasyona uğramasının çok büyük olasılık olduğunun görüldüğünü de belirtiyor.

En son grip salgınının Birinci Dünya Savaşı sonunda 1918'te patlak verdiğini ve salgında 40 milyondan fazla kişinin öldüğünü anımsatan uzmanlar, virüsün bir kez insanlar arasında yayılmaya başlaması durumunda salgının baş göstermesinin birkaç hafta süreceğini açıkladı.

Uzmanlar, sadece tavuklar tarafından taşındığı sanılan virüsün ördeklerden de bulaştığının ortaya çıktığını belirtiyor. Açık hava çiftliklerinde yetiştirilen ve tarım alanlarına rahatça girebilen ördeklerin bir salgını tetikleme olasılığı da bir hayli yüksek.

Kuş gribinden en fazla etkilenen ülkelerin başında gelen Taylan'da 2.7 milyon ördek itlaf edilirken Asya'nın genelinde itlaf edilen kümes hayvanı sayısı 140 milyonu aştı. BM Gıda ve Tarım Örgütü FAO ise, kuş gribinin Avrupa ve Ortadoğu'ya yayılacağı uyarısında bulundu.

FAO kuşların göç yollarının Azerbaycan, İran, Irak, Gürcistan, Ukrayna ve bazı Akdeniz ülkeleri üzerinde bulunduğu vurgulayarak, bu bölgelerde kuş gribinin yayılmasının muhtemel olduğunu hatırlatıyor.

Şu ana kadar hastalığa yüzde yüz cevap verecek bir aşı bulunmadı Hastalığa karşı aşı çalışmaları

Kuş gribinin aşısının olmaması, başta İstanbul olmak üzere birçok ilde tedirginliğe yol açtı.

Kuş gribi Manyas'ta görüldükten sonra Sağlık Bakanlığı, tedavide kullanılmak üzere İsviçre'ye 1 milyon kutu ilaç siparişi verdi.

Dünya genelinde ise, Asya'da birçok kümes hayvanının imha edilmesine neden olan, insanlara da bulaştığı bilinen kuş gribine çare aranıyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), kuş gribine çare olarak üretilen aşıların henüz kesin çözüm sağlamadığını belirtiyor.

Hong Konglu ve Çinli bilim adamları ise, kuş gribini birkaç saat içinde teşhis edebilen bir test geliştirdiğini açıkladı.

Çin'in Şantau ve Ziamen üniversiteleriyle Hong Kong Üniversitesi'nde görevli bilim adamları, test sayesinde insanlar ya da hayvanlarda H5N1 virüsünün bulunup bulunmadığının iki saatte teşhis edilebildiğini söyledi.

Bilim adamları, ölümcül kuş gribi virüsünün bulunduğu kanda antikor ve antijenler sayesinde hastalığı teşhis eden testin doğruluk payının yüzde 90 olduğunu belirtti.

Bilim adamları, ne kadara mal olacağı henüz açıklanmayan yeni testin uzman olmayan kişilerce de bir salgın sırasında kullanılabileceğini açıkladı.

Kuş gribi, gripten farklı mı?

Çok seyrek olarak kuşlardan insana bulaşan kuş gribi, benzer bulgular gösterdiği gribe göre çok daha ağır seyrediyor.

Grip hastalığı (influenza) virüsünün A, B ve C olmak üzere üç tipi vardır. Influenza A ve B virüsü insanlarda salgınlar yapan grip virüsüdür. Influenza A ve B virüsleri antijenlerine göre alt gruplara ayrılırlar.

İnsanlarda ve kuşlarda infeksiyona yol açan A virüsünün 15 farklı H, dokuz farklı N antijeni vardır. Bazı influenza virüsleri insanlarda bazıları ise kuşlarda infeksiyona yol açar.

Domuzlar ise hem insan hem kuş influenza virüslerine hassas olabilir. Kuş gribi bir hayvan hastalığıdır ve çok seyrek olarak kuşlardan insana bulaşır. İnsandan insana bulaşması ise kesin olarak gösterilememiştir."

Grip hastalığının bulguları

Grip hastalığı, yüksek ateş, üşüme-titreme, öksürük, yaygın kas ağrıları ve halsizlik gösterirken, farklı bir hastalık olan soğuk algınlığında ise gözlerde yaşarma, burun akıntısı, aksırma gibi bulgular daha baskın görülür.

Grip ve kuş gribinin bulgularının benzer olduğunu belirten Uzm.Dr. Servet Alan, kuş gribinin çok daha ağır seyrettiğini açıkladı.

Grip aşıları kuş gribine karşı etkili mi?

Gripten korunmanın en etkin yolunun aşı olduğunu da belirten Uzm.Dr. Servet Alan, her yıl infeksiyona neden olan grip virüslerinin bir önceki yıldan farklı olabildiğini ve yapılan aşının bir yıl içinde koruyuculuğunu yitirmesi nedeniyle her yıl aşı olunması gerektiğini belirtti.

Alan, şu anda kullanımda olan aşıların kuş gribine karşı etkili olmadığını ve kuş gribi için aşı çalışmalarının sürdüğünü açıkladı.

Acil durumlarda, grip tedavisinde kullanılan, grip virüsüne karşı etkili bazı ilaçları korunma amacı ile kullanmanın mümkün olduğunu belirten Uzm.Dr. Servet Alan, "grip virüsüne etkili bazı ilaçlar kuş gribine karşı da etkilidir" dedi.

Alan, grip aşısının özellikle 65 yaşın üzerindeki kişiler, kronik kalp ve akciğer hastaları, şeker hastaları, kronik böbrek yetmezliği hastaları gibi hastalığın ağır seyretmesi mümkün olan kişilere uygulanması gerektiğini söyledi.

Altı ay- iki yaş arasındaki çocuklarla 6 ay-18 yaş arasında olup sürekli aspirin tedavisi kullananların da aşılanması gerektiğini belirten Alan, hamileliğin son altı ayında olanlar doktora danışmasını önerdi.

"Altı aydan küçük çocuklara ve ilk üç aydaki hamilelere, ağır yumurta alerjisi olanlara, daha önce grip aşısı uygulandığında ağır yan etki gelişmiş olanlara grip aşısı uygulanmaz" diyen Alan, "ateşli hastalarda ateş ve genel durum düzeldikten sonra uygulanabilir" yorumunda bulundu.

Uzm.Dr. Servet Alan, grip virüsünün çeşitli kimyasal dezenfektanlara, deterjanlara, sabuna, alkole, oksijenli suya, iyotlu antiseptiklere ve 75 derecenin üzerinde sıcaklığa duyarlı olduğunu da açıkladı.

Kuş Gribinin Belirtileri

Hastalık etmeni hayvanın vücuduna girince 36 saat ile 7 gün arasında olgunlaşarak, belirtilerini gösteriyor. Tavuklarda hastalık ile aşı ile mücadele mümkün değil. Aşının hayvan bedelinden daha pahalıya mal olduğu, ayrıca hayvanın yılda iki kez aşılanması gerektiği, hayvanın ömrünün kısa olması nedeniyle (tavuklar ortalama 50-60 günde kesiliyor) bunun da mümkün olmadığı kaydediliyor.

İtalya gibi ülkelerin, kuş gribi aşısı üzerinde çalıştığı, ancak bunun bütün tavukları değil, damızlık amaçlı tavukları korumaya yönelik olduğu ifade edildi. Türkiye de aynı amaçlar doğrultusunda, aşı olanaklarını araştırıyor. Söz konusu nedenlerle, hastalıkla mücadele sadece, hastalık görülen yerdeki ve etrafındaki hayvanların itlafı (öldürülmesi) yoluyla yapılıyor.

Hükümetlerde Saydamlık

Kuş gribi salgınının, gizlilikten hoşlanan bazı Asya ülkelerini saydamlığa zorladığı belirtiliyor. Uzmanlar; Çin, Vietnam ve Tayland'ın, iki yıl önceki ilk kuş gribi salgınlarında yeterince açıklayıcı ve saydam olmadığını, oysa şimdi durumun değiştiğini belirtiyor.

Vietnam, geçtiğimiz yılın ocak ayında kuş gribi ilk kez insana bulaştığında bunu açıklamak için altı ay beklemişti. Vietnam, o sıralar 22'nci Güneydoğu Asya oyunlarına evsahipliği yapmaya hazırlanıyordu.

Tayland da, önce salgını gizlemiş, ancak ilk can kaybını 2004 ocağında açıklamak zorunda kalmıştı. Malezya gibi bazı ülkeler, köylüler muhtemel salgınları gizlemesin diye bundan böyle tazminat ödeyeceğini açıkladı.

Çin ise, 2002-2003 döneminde 774 kişinin hayatını kaybettiği SARS salgınında sansür uyguladığı için uluslararası kurumların sert eleştirilerine maruz kalan Pekin yönetimi, bu kez 'saydam' gözüküyor.

Göç Yolları

Türkiye'de, kuşların üç büyük göç yolu bulunuyor ve bu yollardan yılda 500 binin üzerinde yırtıcı kuş çeşidi geçiş yapıyor. Ege Üniversitesi (EÜ) Tabiat Tarihi Uygulama ve Araştırma Merkezi'nden derlediği bilgilere göre, yırtıcı ve süzülen kuş türleri, havaların soğumasıyla birlikte kuzey ülkelerden güneye göç ediyor. Türkiye'deki göç yollarından en önemlisi, Orta Avrupa-Balkanlar bölümü. Kuşlar buradan, İstanbul Boğazı ve Anadolu'yu geçerek Doğu Akdeniz'e, oradan da Nil Vadisi'ne ulaşıyor.

İkincisinde ise Kafkaslar üzerinden Karadeniz'e, Çoruh Vadisi'ni takip ederek Belen Geçidi (Hatay), Suriye ve Mısır üzerinden Orta Afrika'ya uzanan geçiş koridoru, üçüncüsünde de Ukrayna'da kuluçkaya yatan bıldırcınların Karadeniz'i geçerek Anadolu'yu boydan boya geçip Mısır'a ulaşıyor. Türkiye'deki üç kuş yolundan, her yıl yaklaşık 500 bin civarında yırtıcı ve süzülen kuş göç ettiği belirtiliyor.