Temel istatistik Kavramları - Ana Kütle

Son güncelleme: 29.10.2011 00:03
  • aöf sosyoloji bölümü dersleri - istatistik dersi konu özeti - ana kütle çeşitleri - istatistik kütlesi - veri derlemeHakkında bilgi edinilmek istenen topluluğun tamamına ana kütle (istatistik kütlesi) denir. Ana kütle birimlerden oluşur. Ana kütlenin yığın olaydan ve aynı cins birimlerden oluşması gerekmektedir. Ana kütle oluşturulurken birimlerin aynı nedenlerin etkisi altında kalmasına dikkat edilmelidir. Mesela, öğrencilerle ilgili yapılan bir araştırmada ana kütle tamamen öğrencilerden oluşmalıdır. Öğretmenler ya da idareciler ana kütlenin içine giremez.

    Ana kütleye şu örnekler verilebilir:

    • Bir bölgedeki seçmenlerin tercihleri incelenecekse ana kütle, o bölgedeki oy kullanabilecek bütün seçmenlerdir.
    • AÖF öğrencilerinin istatistik dersindeki başarıları incelenecekse ana kütle, istatistik sınavına giren AÖF öğrencilerinin tamamından oluşur.
    • İstanbul'daki ailelerin gelir durumu araştırılacaksa ana kütle, İstanbul'da yaşayan ailelerin tamamıdır.
    • Bolu Dağı'ndaki araçlardan kaynaklanan kazaların nedenleri incelenecekse ana kütle, Bolu Dağı'nda kaza yapmış tüm araçları içerecektir.

    KÜTLE TÜRLERİ

    İstatistiki kütleler çeşitli şekillerde sınıflandırılabilir:

    • Gerçek Kütle: Gerçek birimlerden oluşmuş kütleye gerçek kütle denir. Bir okulda okuyan öğrenciler gerçek kütleyi oluşturur.
    • Varsayımsal Kütle: Henüz oluşmamış ancak oluşturulabilecek birimlerden oluşan kütleye varsayımsal kütle denir. Mesela, bir sınıftaki 15 öğrenciden seçilebilecek 3 öğrenciden oluşturulabilecek gruplar henüz oluşturulmamış ancak oluşturulabileceği için varsayımsal kütledir.
    • Sonlu Kütle: Kütledeki birimler sayılabiliyorsa, yani bir sonu varsa bu tür kütlelere sonlu kütle denir. Mesela, bir okuldaki öğrenciler, İstanbul'da yaşayan insanlar sayılabilecek ve belirli bir sonu olduğu için sonlu kütlelerdir.
    • Sonsuz Kütle: Kütleyi oluşturan birimler sayılamıyorsa bu tür kütlelere sonsuz kütle denir. Mesela, gökyüzündeki yıldızlar, denizdeki canlılar sayılamayacak kadar çok olduğu için sonsuz kültle olarak kabul edilirler.
    • Süreksiz Kütle: Doğal birimlerden oluşan, parçalandıkları ya da birleştirildiklerinde niteliklerini kaybeden kütlelerdir. Yukarıda doğal birimler için verdiğimiz örnekleri süreksiz kütleler için de verebiliriz. Mesela masa, araba, insan, kalem doğal birimlerdir ve süreksiz kütleleri oluşturur.
    • Sürekli Kütle: Doğal olmayan birimlerden oluşan, parçalandıkları ve birleştirildiklerinde niteliklerini kaybetmeyen kütlelerdir. Yukarıda doğal olmayan birimler için verdiğimiz örnekleri sürekli kütleler için de verebiliriz. Mesela kumaş parçalara ayrılırsa özelliğini kaybetmez. Sadece daha küçük kumaş parçaları elde edilebileceğinden doğal olmayan, aynı zamanda sürekli kütlelere örnek olarak verilebilir.

    ÖRNEK SORU
    Anadolu Üniversitesi İktisat Fakültesi 2. sınıfta okuyan ve İstanbul'da yaşayan 2.000 öğrenciden seçilecek 10 öğrenciden oluşturulabilecek kütle aşağıdakilerden hangisinin kapsamında değerlendirilir?
    A) Gerçek kütle
    B) Varsayımsal kütle
    C) Sonsuz kütle
    D) Sürekli kütle
    E) Süreksiz kütle

    ÇÖZÜM: Soru dikkatlice okunduğunda, oluşturulmuş herhangi bir kütlenin bulunmadığı ancak oluşturulması düşünüldüğü anlaşılacaktır. Dolayısıyla, henüz oluşturulmamış ancak oluşturulabileceği varsayılan bu tür kütleler, varsayımsal kütledir. Sorunun cevabı "gerçek kütle" olamaz, çünkü henüz ortada 10 öğrenciden oluşturulmuş bir kütle yok. Sorunun cevabı "sonsuz kütle" de olamaz, çünkü bu kütle belli bir sayı ile ifade edilebilecek, yani sayılabilecek bir kütledir. Cevap "sürekli kütle" de olamaz, çünkü kütleyi oluşturan birimler parçalara ayrıldığında özellikleri kaybeder. Seçenekler arasında en uygun gibi görünenlerden biri "süreksiz kütle" olmasına rağmen cevap bu seçenek de olamaz, çünkü henüz oluşturulmuş bir kütleden bahsedilmiyor, sadece oluşturulabileceği vurgulanıyor.

    Doğru cevap (B) seçeneğidir.

    VERİ DERLEME
    Belirlenen amaçlar için gözlenecek olan birimlerin ölçülmesi, sayılması ve daha sonra da bunların hangi şıklara (değişkenlerin aldığı değerlere) sahip olduğunun belirlenmesi ve kaydedilmesine veri derleme denir. Veri derleme süreci üç aşamada gerçekleştirilir:

    1. Birim seçimi: Nelerin gözlemleneceğinin belirlenmesidir. Mesela, AÖF öğrencilerinin İstatistik dersindeki başarılarının araştırılması.
    2. Değişken ve şıkların belirlenmesi: Sadece belirlenen amaçlar doğrultusundaki değişkenler ve şıklar belirlenir. Mesela, AÖF öğrencilerinin aldıkları notlar (0-100 arası) değişken (özellik), her bir öğrencinin istatistik notu ise bu değişkene ait şıkları oluşturur.
    3. Kütlenin sınırlandırılması: Kütlenin sayı, mekan ve zaman açısından sınırlandırılmasıdır. Mesela, İstanbul'daki bürolarda kayıtlı AÖF öğrencilerinin 2006 yılındaki İstatistik dersindeki tüm sınavlardaki başarıları.

    Veri derleme farklı şekillerde yapılabilir:
    • Ani Veri Derleme:
    Araştırılacak kütledeki birimler sürekli ve istenilen zamanda gözlenmeye hazır ise, bu birimlerin işlemlerine (gözlenmesine ve kaydedilmesine) ani veri derleme denir. Ani veri derlemeye nüfus sayımı ve işyeri sayımı örnek olarak verilebilir.

    • Sürekli Veri Derleme:
    Araştırılacak kütle ani birimlerden oluşuyorsa, bu kütlenin belli bir zaman aralığında gözlenmesi gerekir. Belli bir zaman aralığında gözlemlenmesi gereken birimlerin işlemlerine (gözlenmesine ve kaydedilmesine) sürekli veri derleme denir. Sürekli veri derlemeye doğum, ölüm, trafik kazalarının araştırılması örnek verilebilir.

    • Genel Veri Derleme:
    Araştırmaya konu olan ve hakkında bilgi edinilmek istenilen kütlenin tamamının gözlenmesine genel veri derleme denir. Genel veri derlemeye ülkemizde belirli aralıklarla yapılan genel nüfus sayımı verilebilir.

    • Kısmi Veri Derleme:
    Araştırmaya konu olan ve hakkında bilgi edinilmek istenilen kütlenin birimleri arasından sadece bir kısmının seçilerek gözlenmesine kısmi veri derleme denir. Kısmi veri derleme hakkında bilgi edinilmek istenen kütle çok büyükse ya da kütlenin tamamının incelenmesi zaman ve maliyet açısından uygun değilse kısmi veri derleme yapılır. Seçimlerden önce araştırma şirketlerinin seçilmiş belli noktalarda ve sınırlı sayıda seçmenle yaptığı seçmen eğiliminin belirlenmesine yönelik çalışmalar kısmi veri derlemeye örnek verilebilir.

    alıntı

    Temel istatistik Kavramları - Değişken

    Temel istatistik Kavramları - Birim
#29.10.2011 00:03 0 0 0