1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. Həyatın İlk İllərində Duyğuların İnkişafı

Həyatın İlk İllərində Duyğuların İnkişafı

Son güncelleme: 12.11.2011 10:33
Nerissa-Su Nerissa-Su foto
  • uşağın sağlam böyüməsi - uşağın qəbul etmə və hərəkət qabiliyyəti - uşağa xeyr deyə bilmək - xoşbəxt uşaq necə yetişdirilir



    Bir uşağın sağlam böyüməsi və özünü xoşbəxt hiss etməsi yetkinlərin onun hər cür ehtiyacını karşılayabilmesine asılıdır.

    Edilən müşahidələr yeni doğulan körpənin bəzi həyəcanları, daha doğum anında yaşadığını göstərir. Bu həyəcanlar başlanğıcda səssiz sakit durma yolu ilə ifadə edilər. Buna qarşılıq narahatlıq, gərginlik və aclıq, ağlamayla və hərəkətlərdə huzursuzlukla göndərilir.

    Həyatın ilk həftələrində həyəcanlar hələ ayırd edilememekte və orqanizmi bütün olaraq təsir etməkdədir. Bunlar, devimsel və daxili orqanlarla əlaqədar, əlaqələndirmək sağlanmamış tepkilerdir. Uşaq, içdən və xaricdən gələn şiddətli gələnlərlə ortaya çıxan bu reaksiyaları əllərini və ayaqlarını narahat bir şəkildə oynadaraq və ağlayaraq xaricə vurar.

    Zaman içində nörofizyolojik strukturların yetkinləşməyə başlamasıyla həyəcanlar da daha seçici xüsusiyyətlər qazanmağa başlayır. Bunlar, uşağa yaxınlaşan adam tərəfindən aydın ola biləcək kodlara çevrilər.

    Həyatın ilk iki ya da üç ayında anaya istiqamətli gülümsəmə və sevinc qışqırıqları, primitiv bir əlaqə formasının göstəricisi olaraq, romantik yaxınlığa verilən ilk cavabdır. Uşaq, ana fiqurunu tanımağa; ana özündən uzaqlaşdığı zaman ağrıyla, xarici insanlar özünə yaxınlaşdığında isə qorxuyla reaksiya göstərməyə başlayacaq.

    Uşaq qəbul etmə və hərəkət qabiliyyəti inkişaf etdikcə yavaş-yavaş romantik dünyasını genişləndirməyə, bu dünyanı daha çox adama, vəziyyətə və obyektə açmağa başlar. Artıq yalnız ananı gördüyündə deyil, tanışı kəslərlə, kiçik yoldaşlarıyla, sevməsini öyrənəcəyi heyvanlarla və oyunlarla da xoşbəxt olar.

    Yeni doğan körpədə olduğu kimi sonrakı yaşlarda da doyuma çata, xoşbəxt ola bilmək, yalnız duyğuların deyil, eyni zamanda inkişaf prosesinin bütün digər elementləri üçün əsas əhəmiyyət daşıyar.

    Uşaq xoşbəxtdirsə, sakinse, özünə güvənirsə, dünyanın kəşfinə davam edə bilmək və şəxsiyyətini yeni təcrübələrlə zənginləşdirmək üçün bütün ünsürlərə sahib olacaq.

    Uşağın ruhi tarazlığı fiziki quruluşunu da müsbət istiqamətdə təsir edəcək. Həqiqətən də ruhi tarazlıqları möhkəm uşaqlar duyduqları rahatlığı, hərəkətlərindəki elastiklik və tərzdə ifadə etdiklərindən hərəkətli və canlıdırlar.

    Uşağın həzz alma duyğusunu tadabilmesi üçün hər şeydən əvvəl təməl ehtiyaclarının qarşılanması lazımdır. Başda ana olmaq üzrə, uşağın yaxınındakı kəslər onu yaxşı tanımalı və ehtiyac duyduğu şeyləri özünü azad və yaradıcı bir şəkildə ifadə edə biləcəyi dinc və sakit bir ailə mühitində uyğun ölçülərdə verebilmelidir.


    Engellenmeye Əhəmiyyəti
    Bəzən?? Xeyr?? sözcüyünün uşağa böyük faydası ola bilər. Çünki?? Xeyr?? U izləyən məhdudlaşdırma və engellenme, uşağa gerçəyin nə olduğunu öyrədəcək, onu maneələri və problemləri aşmaq üçün həllər tapmağa, yaradıcı bacarıqlarını inkişaf etdirilməyə yönəldəcək.
    Alçaq Duyğusu
    Həyatın ilk illərindəki ruhi inkişafı təsir edən alçaq duyğusuna, xüsusi bir diqqət göstərilməlidir.

    Fiziki, romantik və algısal istiqamətdən olgunlaşmaması, uşağın yetkin insanlar qarşısında narahat edici bir uyğunsuzluq və narahatlıq duyğusuna qapılmasına gətirib çıxarar. Bu daxili və təbii xüsusiyyətli alçaq duyğusu, bəzi xüsusi vəziyyətlərdə kompleksə çevrilərək qalıcı hala gələ bilər. Doğumsal pozuqluqlar, estetik qüsurlar və xroniki xəstəliklər uşağın bədənindən məmnun olmamasına yol aça bilər.

    Eyni şəkildə tərk edilmə, ailə mühitindən ani uzaqlaşma, ana babadaki psixi bir narahatlıq və həddindən artıq qoruyucu bir təhsil kimi bəzi problemlərlə travmatik təcrübələr, uşaqda qalıcı bir dəyərsizlik duyğusunun ortaya çıxmasına səbəb ola bilər. Bu da, alçaq duyğusunun güclənməsinə gətirib çıxarar.

    Buna qarşılıq gizli qalmış qabiliyyətlərini ortaya koyabileceği şərtlər təmin edilsə uşaq yavaş-yavaş özünü yetkinlərlə bərabər mövqedə görməyə başlayacaq.


    götürmə
#12.11.2011 10:33 0 0 0