ATX Güç Kaynakları

Son güncelleme: 02.05.2010 19:48

milkboy

ATX Güç Kaynağı

ATX, bilgisayar kasalarına ait bir biçim faktörü olmasına rağmen, ATX standartları içerisinde bilgisayarın güç kaynağının da uyması gereken standartlar da belirlenmiştir.

Bu sayede güç kaynağının sağlaması gereken elektriksel güç, tip ve voltajları, güç soketleri ve tipleri, kablo uzunlukları, fiziksel boyut, soğutma için gerekli olan fan ve tipi de bir standarda oturtulmuştur. ATX güç kaynaklarının en büyük getirisi standart bir ATX ana kartın tek bir 20pin konnektörle elektriksel güç ihtiyacını
sağlayabilmesi yanında yazılım yolu ile bilgisayarın kapatılmasına izin vermesidir. Yazılım yolu ile bilgisayarı kapatabilmek ve yeniden klavye ya da mouse vasıtası ile
yeniden açabilmek kullanım kolaylığı açısından oldukça önemlidir. Günümüzde bir güç kaynağı en az ATX 2.03 standardına cevap verebilecek yapıda olmalıdır. Bu da PS_ON#, 5VSB, PWR_OK desteği manasına gelir ki ancak bu şekilde güncel ana kartların isteklerine cevap verebilecek bir güç kaynağı olabilir. Ve bu sayede yazılım ile bilgisayarı kapamak, LAN, Klavye yada Mouse ile sistemi açmak günümüz bilgisayarlarında mümkün olmaktadır. ATX güç kaynakları ile birlikte 20-Pin de birleştirilen ana güç konnektörü +/- 5 ve 12V yanında sağladığı 3.3V ile de bu voltaja ihtiyaç duyan PCI genişleme kartlarına da destek verilmiştir. ( ATX Form-Factor'ünde 20pin'lik bu ana güç konnektörünün ana kartın köşelerine ve işlemciye yakın bir yerde konumlandırılması tavsiye edilerek işlemciye olan güç girdisinin maksimum temiz olması amaçlanır.)

ATX standartları içerisinde güç kaynağının işlemci ve ram yuvalarına yakın bir konuma alınıp, ayrıca güç kaynağı üzerindeki fan ile sistem içerisindeki sıcak havanın da emilip dışarıya atılması amaçlandığından güç kaynağındaki fanın önemi büyüktür. Kendi başına zaten oldukça büyük bir ısı kaynağı olan güç kaynağı ancak yeterli bir fan ile kendisini soğutmak yanında sistem içerisindeki havanın emilmesine yardımcı olabilir. Bilgisayarınız çalıştığı sürece güç kaynağınızın fanı da çalışacağından güç kaynağının fanının Ballbearing Fan ; yani rulmanlı (bilyeli) fan olması tavsiye edilir. Bu sayede fan hem çok daha uzun ömürlü olacak, hem de çok daha sessiz çalışabilecektir. Günümüz bilgisayarları 3 Gigahertz'lere varan hızlarda ve 100 milyona yaklaşan sayıda transistör içeren işlemciler, aktif soğutmaya sahip modern çhipsetler, her makinada en azından bir CD yazıcı ve DVD-ROM ve çoğu bilgisayar en azından bir USB aygıta sahip. Bu yüzden de eskiden ortalama 100-135W olan güç ihtiyacı günümüz bilgisayarlarında 250-300W civarına gelmiş durumda. İyi bir ATX güç kaynağı bu ihtiyaç duyulan 300W resimdeki gördüğüz anakart voltaj toleransları ve voltajları dahilinde hatasız üretmelidir.

ATX Gerilimleri

ATX 12V Güç Kaynağı

Bir kasa, dolayısı ile bir güç kaynağı satın almak istediğinizde satıcı size kasasının "300W" güç kaynağına sahip olduğunu ve Pentium 4 uyumlu bir kasa olduğunu söyleyecektir. Ancak normalde bir kasanın Pentium 4 uyumluluğundan söz edilemez. Her standart ATX Pentium 4 anakartı her ATX kasaya uymak zorundadır. Ancak herhangi bir Pentium 4 anakartı dizaynındaki gibi dörtlü uçlu güç girişine sahip olup olmadığına göre, bir güç kaynağına, P4 uyumlu ana kart için uygun, ya da değil denilebilir. Resim 1 de gördüğünüz 4-Pin'li harici ATX +12V konnektörü Pentium 4 ve yeni nesil AMD işlemci kullanan anakartlarda kullanılmaya başlandı. Böylece ATX12V standardı doğdu. Yani alacağınız kasanın güç kaynağı en azından resimdeki ATX +12V konnektörüne sahip olmalıdır diyebiliriz. ATX AUX konnektörü ise sağladığı +3.3V ve +5V'la şu an birden çok işlemci kullanan bazı anakartlar ve birçok server anakartında ihtiyaç duyulan bir konnektördür. Ancak standart seri anakartlarda artık böyle bir konnektöre ihtiyaç yoktur.

Bazı anakart üreticileri standart aygıtlar için kullanılan güç konnektörlerinden +12V ihtiyacını karşılayan bir çevirici kabloyu da paketlerine dahil etmektedirler, ancak yine de standardında bu konnektöre sahip bir güç kaynağı her zaman tercih edilmelidir.

ATX 12V Konnektörleri

Resimdeki bağlantı şemasından belki de güç kaynağınızın herhangi bir anakarta bağlı değilken nasıl çalıştırılabileceği gibi bazı özel durumlara çözüm getirmek ya da
güç kaynağınızı test etmek için faydalanabilirsiniz.

(Örneğin; Ana güç konnektöründe herhangi bir siyah kablo ile yeşil kabloyu (14numara) kısa devre yaparsanız güç kaynağınız açılacaktır.)

Anakart üzerinde ATX12V

Resimde ATX12V konnektörünün anakart üzerindeki dişi soketi görülmektedir. Ancak bazı anakartlarda ATX12V bağlantısı yerine HDD gibi komponentler için kullanılan yassı standart güç konnektörünün bağlanacağı dişi yuva vardır.

ATX12V standardının en önemli özelliği tabi ki 12V ucundan çekilebilecek güç dağılımının standart ATX'den farklı (daha fazla) olmasıdır. Alttaki tablo 2'de standart ATX ile ATX12V arasındaki temel farklılıklar görülmektedir. Tablodan da anlaşılacağı gibi P4 uyumlu güç kaynaklarının 12V ve 3.3V uçlarından daha fazla akım çekilebilmelidir. Aşağıda karşılaştırmalı resimde ise ATX ve ATX12V arasında güç dağılımı açısından farklılıklar daha net olarak görülmektedir.

ATX ve ATX12V Temel farklılıklar ve 300W ATX ve ATX12V Güç dağılımı farklılığı

Sonuç olarak her 12V konnektörü olan güç kaynağı ATX12V değildir ve bu güç kaynağı ile günümüz PC'si her an tehlike altındadır.

PFC Power Factor Correction
Power Factor = Gerçek Güç/Görünen Güç şeklinde formüle edilebilen Güç faktörü özellikle yetersiz ve/veya güvenlik sınırının üstünde güç girişine göre elektronik devreler ile düzeltilmelidir. Resim 5'de temel prensip şeması verilen bu devreler ile şebekede oluşabilecek herhangi bir aşırılık sezinlenecek ve gerekli önlemler alınacaktır. Elektronikte Feedback (geri besleme) denilen metotlar ile sağlanan PFC üzerinde onlarca chip bulunan bir bilgisayar siteminin sadece güvenli bir biçimde çalışmasını sağlamayacak bunun yanında montaj esnasında veya herhangi bir hata anında oluşabilecek kısa devreler sonunda güç kaynağının sisteme aşırı güç vermesini de engelleyecektir.

Ne yazık ki, açıkgöz Taiwan'lı üreticiler ve elektronik bilgisi olmayan ithalatçılar sayesinde piyasada satılan birçok güç kaynağında bu özellik bulunmamaktadır. Hatta Türkiye piyasasında satılan komple bir kasa+güç kaynağı fiyatına yurt dışında sadece bu özelliklere sahip bir güç kaynağını bile satın alamazsınız.

PFC Devresi