1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. Panik Atak Nədir və Necə Geçer

Panik Atak Nədir və Necə Geçer

Son güncelleme: 20.01.2012 08:28
Nerissa-Su Nerissa-Su foto

  • çaxnaşma pozuqluğu - çaxnaşma hücumların görüldüyü hallar - çaxnaşma hücum necə keçir - çaxnaşma pozuqluq əlamətləri
    Hər hansı bir səbəb yoxkən, ani olaraq, gözlənilməz bir anda və yerdə ortaya çıxan və "çaxnaşma hücumu" olaraq adlandırılan yineleyici yaşantılarla özünü göstərən bir xəstəlikdir.

    Bir çaxnaşma hücumu həyatında aşağıdakı əlamətlərin ən az dördü görülər:

    Fizioloji İfadə olunar:

    Sinə ağrısı və sinədə sıxışma hissi
    Vurman idi
    Nəfəs ala bilməmə, boğulacakmış kimi olma hissi
    Tərləmə
    Bulandı ya da qarın ağrısı
    Baş gicəllənməsi, çaşmışlıq hissi, düşecekmiş, bayılacakmış kimi olma
    Titrəmə
    Bədəndə keyimə və qarışqalanmaların
    Üşümə, ÜRPERME ya da atəş basmaları
    Özünü və ətrafı qəbul etmədə qəribəlik
    Fikri-Zehni İfadə olunar:

    Xəstədə ortaya çıxan fizioloji əlamətlər;
    Ölüm qorxusu
    İflic olma qorxusu
    Idarəsini itirmə və ya delirme qorxusu
    kimi şiddətli qorxular yanında, yeni hücumların gələcəyinə dair bir gözləmə yoldaşlıq edər.

    Bu cədvəlin ortaya qoyduğu psixiatrik narahatlığa çaxnaşma pozuqluğu, bu narahatlığı betimleyen əlamətlərin görünüşünə də çaxnaşma hücumu deyirik. Yuxarıdakı əlamətlərdən 4''den daha azı görülməsi halinda''məhdud belirtili hücum''olaraq adlandırılır.

    Panik atak həyatları, fobilerin də içində iştirak etdiyi anksiyete pozuqluqlarında, hipertroid, zob, bəzi ürək narahatlıqları, astma, diabet, epilepsiya kimi bəzi fiziki xəstəliklərlə birlikdə də görülə bilməkdədir. Spirt, narkotik və bəzi xəbərdarlıqçı dərmanların qəbulunda da çaxnaşma hücumları ortaya çıxa bilər.

    Bu əlamətlər gözlənilməz bir anda ortaya çıxar və 5-10 dəqiqə içində ən sıx səviyyəsinə çatar. Əksəriyyətlə 10-15 dəqiqə qədər sürən hücumlar, bəzən yarım saat qədər, nadir olaraq da 1 saatdan daha çox müddət bilər. Ilk dəfə çaxnaşma hücum əlamətləri ilə qarşılaşan adam, bir ürək böhranı keçirməkdə olduğu qorxusuyla ya bir xəstəxananın təcili xidmətinə ya da bir ürək xəstəlikləri mütəxəssisinə müraciət. Edilən tetkiklerde hər hansı bir tibbi tapıntıya rast gəlinməz. Hasataya rahatlaşdırıcı bir iynə edilərək və əhəmiyyətli bir şeyi olmadığı, bir az dinlenirse bir şeyi qalmayacağı deyilərək evinə geri göndərilər.

    Xəstələr, ilk tetkiklerde, nadir olaraq, narahatlığının səbəblərinin psixoloji ola biləcəyi deyilərək, bir psixiatra yönləndirilir. Rahatlamış bir vəziyyətdə evinə dönən xəstə, ikinci bir atakla qarşılaşdığında daha böyük bir qorxuya qapılaraq, yenə təcili xidmətin yolunu tutar. Yeni tədqiqlər və yeni müalicə təkliflərini təkrarlanılan çaxnaşma hücumları izlər.

    Xəstənin anlamlandırmakta çətinlik çaktiği bu müddət içərisində, xəstənin ailəsində və ətrafında xəstəyə qarşı reaksiyalar da meydana gələ bilər. Xəstənin şikayətlərinin gerçək deyil də, xəstənin kaprizləri olduğuna dair şübhələr ortaya çıxa bilər. Güclənərək təkrarlanılan hücumlar nəticəsində, xəstənin gərginliyi və narahatlığı artır və hücumlar arasındakı gözləmə ankisiyeti güclənərək inkişaf edər. Proqnoz anksiyetisi gücləndikcə, hücumlarda ortaya çıxan qorxularının şiddəti də artar.

    Panik hücumların ortaya çıxma sıxlığı, çaxnaşma hücum əlamətlərinin təsirli olduğu müddət və şiddəti adamdan adama dəyişər. Sıxlıqla, həftədə orta hesabla bir hücum görülə bilər. Bəzi kəslərdə də, bir çaxnaşma hücum həyatından sonra, bir ya da bir neçə ay boyunca başqa bir hücum görülməyə. Panik hücumların ortaya çıxış şəkli xroniki lakin, enişli çıkışlıdır.

    Heç gözlənilməz zamanlarda və yerlərdə ani olaraq ortaya çıxan hücumlar və gedərək güclənən hücum gözləməsi səbəbiylə xəstənin davranışlarında və gündəlik alışkanlıklarında bəzi dəyişikliklər ortaya çıxır.

    PANİK hücumlara qarşı ALINAN TƏDBİRLƏR:

    Panik atak yaşantılarında, fizioloji və fikri ifadə edilərin yanında davranışsal əlamətlər də ortaya çıkar.Bazı xəstələr, evdə tək qalanda ya da tək başlarına küçəyə çıxdıqları başlarına gələnlər bağlı mənfi düşüncələr və qorxular inkişaf etdirdiklərini, bu cür hallara qarşı müxtəlif tədbirlər görürlər. Xəstələrin aldıqları bu tədbirlərin bəzilərini bu şəkildə sıralaya bilərik:

    Işə getməmək, evdən çıxmamaq.
    Ev işi, idman, gəzinti, gediş, seks, namaz kimi efor tələb edən fəaliyyətlərdən imtina.
    Atak əsnasında huşunu itirmə, ölmə və fenalaşma halında olacaqlar üçün tədbir almaq:
    Etek yerinə şalvar geymə (Qıçları çəkmə deyə),
    Yanında çox pul bulundurmama,
    Takı takmamak (oğurlanma deyə).
    Ataklara səbəb olduğuna inandıqları şeyləri yeyib içməmək. Çay, qəhvə, kola, spirt, və s..)
    Hücumları önləmək üçün gərəyindən çox yemək yemək.
    Evdən çıxarkən spirt, maddə, dərman istifadə etmək.
    Hücumlar zamanı lazım olan ya da takları önləyəcəyini düşündükləri şeyləri yanında daşımaq:
    Su, spirt, dərman, biskvit, şəkər, kolanya vs.
    Öz evinin, yoldaşının ünvan və telefonları,
    Həkimin ünvan və telefonu,
    Atak əsnasında kömək ala bilmək üçün;
    Bütün günü xəstəxana bağçasında keçirmək,
    Yolunu həkim, təcili xidmət və əczaxana olan yerlərdən seçmək
    İdarə itkisi və çıldırmaya qarşı;
    Evdəki bıçaqları kilid altında tutmaq
    Uşaqlardan uzaq dayanmaq
    Balkon qapısını, xarici qapını kilidli tutmaq
    Intihar riskinə qarşı, dərman, paltar suyu, vs. təhlükəli maddələri kilid altında tutmaq
    Xəstələrin aldıqları tədbirlər haqqında, ilk çaxnaşma hücumların keçirildiyi yer, mühit və vəziyyətlər təyin edici olmaqdadır.

    Görülmə sıxlığı və Oranlar:

    Çaxnaşma hücumlar və çaxnaşma pozuqluğu hər yaşda görülə bilər. Ən sıx, 20-30 yaşlarında başlayır. İrəliləyən yaşlarda görülmə sıxlığı azalar. Qadınlarda kişilərə görə təxminən 3 qat daha sıx görülər. Panik pozuqluğu diaqnozu qoyulmuş xəstələrin% 80''i qadındır. Kənd yerlərində nadir olaraq görülərkən, şəhərlərdə görülmə sıxlığı gedərək artmaqdadır. Evli insanlarda subaylardan daha az rast gəlinməkdədir. Dul və boşanmış insanlarda isə, evlilərə nisbətlə təxminən 4-5 qat daha tez-tez rast gəlinir. Müxtəlif işlərdə çaxnaşma pozuqluğunun həyat boyu məşhurluğu 1,5-3,5 olaraq müəyyən olunmasına qarşılıq gedərək artdığı bilinməkdədir. Dəyişik xəstəliklərə və vəziyyətlərə bağlı olaraq ortaya çıxan çaxnaşma hücumlar və məhdud belirtili çaxnaşma hücumların görülmə sıxlığının% 15-20''lerde olduğu düşünülməkdədir. yəni cəmiyyətimizin təxminən% 25''inin çaxnaşma pozuqluğu ya da çaxnaşma hücumlarla qarşılaşdığı qəbul edilməkdədir.

    Aşağıdakı cədvəldə çaxnaşma hücumların ortaya çıxdığı digər psixiatrik narahatlıqlarla, digər tibbi və ümumi vəziyyətlərin bir siyahısı verilmişdir.


    Panik atak həyatlarının görüldüyü
    digər psixiatrik narahatlıqlar:

    Digər Anksiyete Bozuklukları: Kəskin stress pozuqluğu, Posttravmatik stress pozuqluğu, Xüsusi (sadə) fobiler, İctimai fobi, Genelleşmiş (məşhur) anksiyete pozuqluğu, Agorafobi, Obsesif-kompülsif pozuqluq, Ayrılık anksiyetesi pozuqluğu, Duygudurum Bozuklukları, Anksiyeteli depressiya
    Psikotik Bozukluklar, Şizofreniform pozuqluq, Şizofreniya, Hezeyanlı pozuqluq, Somatoform Bozukluklar, Somatizasyon pozuqluğu, Konversiyon pozuqluğu, Hipokondriazis Digərləri

    Depersonalizasyon pozuqluğu, süni pozuqluq, Temaruz

    Panik atak həyatlarının görüldüyü digər ümumi tibbi hallar: Endokrin Bozuklukları, Hipo / hipertiroidizm, Feokromasitoma, Hipoklisemi, Hiperkortisolizm, Entoksikasyonlar, Kafenin, Kokain, Amfetamin, məhrumluq əlamətləri

    Sedatifler, Barbitüratlar, Spirt, Digər Faktorlar, (PAT) Paroksismal Atrial taşikardi
    Beyin şişi, Epilepsi, Demyelizan xəstəliklər, Ağır metal entoksikasyonları
    Vitamin B12 əksikliyi, Brusellozis, kollagen toxuma xəstəlikləri, Aspirin intoleransı
    KOAH, Pulmoner emboli

    (Şərif ÖZER, 1998)
#20.01.2012 08:28 0 0 0