Diüretikler

Son güncelleme: 01.06.2021 18:00
  • Diüretikler nədir - böyrək xəstəlikləri haqqında


    Müəyyən bir zaman dilimində, böyrək nefronlarında sidik meydana gəlməsini artıran dərmana diüretik adı verilər. Diüretikler, müalicədə natrium və bunu izləyən su tutulmasıyla xarakteristika şiş və arteriyel hipertansiyon kimi əhəmiyyətli xəstəliklərdə əvvəlcə istifadə edilən dərmanlardır. Diüretiklerin təsiriylə, Na + və Cl-iyonlarının geri emilimindeki azalma, passiv olaraq suyun geri emilimini də azaldır və bunun nəticəsi olaraq da sidik həcmi artır.


    Müəyyən bir zaman dilimində, böyrək nefronlarında sidik meydana gəlməsini artıran dərmana diüretik adı verilər.
    Diüretikler, müalicədə natrium və bunu izləyən su tutulmasıyla xarakteristika şiş və arteriyel hipertansiyon kimi əhəmiyyətli xəstəliklərdə əvvəlcə istifadə edilən dərmanlardır.
    Diüretiklerin təsiriylə, Na + və Cl-iyonlarının geri emilimindeki azalma, passiv olaraq suyun geri emilimini də azaldır və bunun nəticəsi olaraq da sidik həcmi artır.
    Bədəndən su və duz atılmasının artması, ekstraselüler maye həcmini azaldır (anti-şiş təsir).
    Bəzi diüretikler, əlavə olaraq, membranlarda iyonik dəyiş-tokuşu dəyişdirərək, damar düz əzələlərinin intraselüler natrium konsentrasiyasını da birbaşa azalda bilər. İntraselüler Natriumun azalması, intraselüler kalsium konsentrasiyasının da azalmasına gətirib çıxarar (Na + / Ca2 + dəyiş-tokuşu). Nəticədə, vaskulyar müqaviməti salaraq Antihipertansif təsir meydana gətirərlər.
    Böyrəyin tubüler sistemi və bu sistemin glomerüler yumağı, funksional bir-birim olan nefronu meydana gətirər. Böyrəklərin orqanizmdə su və elektrolit tarazlığını qoruya bilməsi (homeostasis) üçün, nefronda başlıca 3 hadisə meydana gəlməkdədir:
    -Glomerüler filtrasyon: Plazma mayesinin məzmunu ilə birlikdə, glomerüllerden süzülmesidir. Plazmadan ayrılan süzüntünün (filtrat) tərkibində yüksək molekul çəkili (> 70.000 dalton) zülallar xaricində, digər plazma tərkibi də olur.
    -Geri sorulma (reabsorbsiyon): Filtrasyonla qandan ayrılan süzüntüden, homeostazis üçün lazımlı olan maddələrin doya geri emilmesidir.
    -Ifraz (sekresyon): Bəzi artıq ya da yabancımaddelerin tubülüslerde qandan alınıb, sidik içinə salınmasıdır.


    Nefronun 5 aktiv qisimi sidik həcmini nəzarət edər:

    1 - Proksimal Tübüller

    - Kortekste iştirak edər.
    - Karbon anhidraz inhibitörü diüretiklerin təsir yeridir.
    - Glukozun hamısı, aminoasidler, HCO3-və digər metabolitler geri əmilər.
    - Natriumun% 60-70i və özü su və xlordan geri əmilər.
    - Orqanik turşu və əsaslar (ürik turşu, diüretikler, antibiotikler və s.) Qandan mənfəzdə sekret olarlar. Diüeretiklerin çoxu asid quruluşda olub, təsirlərini göstərə bilmələri üçün proksimal tübülün orta qismindən mənfəz içinə salgılanmaları lazımdır. Eyni taşıyıcıya bağlanaraq ifraz olunan orqanik turşuya görməyə tələsirlər. Xroniki böyrək çatışmazlığı olan üremili xəstələrdə, mənfəzdə kafi konsentrasiyaya ulaşmasıiçin, diüretikler yüksək dozalarda verilir. Furosemid və klorotiazid kimi diüretiklerle ibarət olan, qanda ürik turşu artımının (hiperüriseminin) səbəbi də budur.




    2 - Henle qıvrımının enən (incə) qolu

    - İzotonik filtrat henle kıvrımıyla medullaya girər.
    -Na + və Cl-reabsorbsiyonu olmaz; yalnız suya qarşı geçirgenlik yüksəkdir və medullanın hipertonik olması səbəbiylə passiv olaraq su reabsorbsiyonu olar. Tübül mayesinin duz konsentrasiyası 3 qatına çıxar.

    3 - Henle kulbunun çıxan qolunun qalın hissəsi

    - Əvvəl medulla, sonra korteks içində seyr.
    - Ən güclü diüretikler olan qıvrım diüretiklerinin təsir yeridir.
    - Suya keçirici olmayan xüsusi hüceyrələrlə döşelidir.
    - Burada olan, sodyum/potasyum/2 xlor (Na + / K + / 2Cl-) kotransportörü ilə Na +, K + və Cl-aktiv olaraq geri əmilər.
    - Mg2 + və Ca2 + kimi divalent katyonlar da potensial fərqi səbəbiylə buradan sadə difüzyonla geri əmilər.
    - Natrium klorürün% 25-30-u interstisyel mayeyə geri dönərək medullanın yüksək osmolaritesini qorumasını təmin edər. Bura təsir edən diüretikler, böyrəyin həm dilüsyon həm də konsentrasiya qabiliyyətini azaldarkən, yalnız distal tübüle təsir edənlər yalnız dilüsyon qabiliyyətini azaldır.

    4 - Distal tübüller

    - Hüceyrələri suya keçirici deyil.
    - Tiazid qrupu və bənzəri diüretiklerin təsir yeridir.
    - Natrium klorürün 10%-i tiyazidlere həssas Na + / Cl-taşıyıcısıyla geri əmilər. Bu mexanizm, aldosteron təsirindən müstəqildir.
    - Bu qisimdə parathormon təsiri altında, Ca + + aktiv transportla reabsorbe edilir.

    5 - toplayıcı tübüller


    - Xüsusilə kortikal hissədə olmaq üzrə, aldosterona asılı şəkildə Na + geri emilimi və K + sekresyonu (Na +-K + dəyişməsi) olar. Ana hüceyrələr K + və H + sekresyonundan, axtar hüceyrələr K + reabsorbsiyonundan (K + / H + değiştokuşu) məsuldur.
    - Potasyum mühafizəkar diüretiklerin təsir yeridir. Digər diüretikler isə, Na +-K + değiştokuşu səbəbiylə kalium itkisinə (hipokalemi) səbəb olarlar.
    - ADH (vazopressin), toplayıcıtübüllerden Sampler vasitəsilə suyun geri emiliminə səbəb olar.

    Fraksiyonel natrium itrahı, "itrah edilən natrium / filtrasyona uğrayan natrium nisbəti" olaraq təyin olunar; normalda% 1 qədərdir. Diüretik dərmanların bu parametrə maksimum artırma dərəcələri, natriüretik fəaliyyətlərinin (efikasitelerinin) bir göstəricisidir. Bu nisbət güclü qıvrım diüretikleri üçün% 40-a qədər çıkabilirken, tiazid qrupunda% 10, digərlərində isə% 2 qədərdir.

    Diüretik DƏRMANLAR


    1. Karbonik anhidraz inqibitorları
    2. Tiazid qrupu və tiazid bənzəri diüretikler (Na +-Cl-simportu inqibitorları)
    3. Qıvrım (Loop) diüretikleri (Na +-K +-2Cl-simportu inqibitorları)
    4. Kalium mühafizəkar diüretikler (Aldosteron qəbuledici antagonistleri və Na + kanalı inqibitorları)
    5. Osmotik diüretikler

    1. Karbonik anhidraz inqibitorları
    Bu qrupda hələ də istifadə edilən dərman asetazolamiddir.
    - Sulfonamid quruluşdadır.
    - Proksimal tübül epitel hüceyrə içi və apikal membranda olan karbon anhidraz (Gah) fermentinə inhibe edər.

    + H2O H2CO3 H + + HCO3-

    Gah

    Normalşartlarda Gah fermenti təsiriylə ibarət olan H + mənfəzdə atılar və qarşılığında Na + geri emilimi olar (H +-Na + değiştokuşu). Gah fermentinin inhibisyonu nəticəsində, Na + geri emilimi azalacağından, Na + və özü su atılımı nəticəsində diüretik təsir meydana gələr. Bu təsir tübülün irəli qisimlərində kompensasiya ediləcəyindən Gah inhibitörü dərmanlar zəif diüretik təsirlidirlər. H + mənfəzdə atılmadığında, bununla birleşemeyip mənfəzdə qalan HCO3-sidiklə atılır; sidik pH'sı artar və dəqiq HCO3-kaybınedeniyle hiperkloremik metabolik asidoz meydana gələr. Asidoz nəticəsində lümendeki H + konsentrasiyası yenidən artacağından təxminən 24 saatlıq istifadədən sonra diüretik təsirlərinə dözümlülük inkişaf edər.
    - Müalicədə ən sıx olaraq, gözdə aköz humor ifraz olunmasını azaldaraq göz-line təzyiqini salmalarını görə, açıq bucaqlı glokomun xroniki müalicəsində, digər dərmanlara əlavə olaraq istifadə edilərlər. Bu indikasyonda daha çox, asetazolamid yerinə, gözə lokal olaraq daha yaxşı penetre olan dorzolamid və seçim edilir. brinzolamid
    - Ayrıca, asetazolamid, antineoplastik müalicə əsnasında ürik turşusunun sidik yolunda çökməsini önləmək üçün Kalev diürez meydana gətirmək məqsədiylə, digər antiepileptiklerin təsirini artırmaq üçün epilepsiya müalicəsində, xroniki metabolik alkaloz və ya respiratuvar alkaloz müalicəsində və akut dağ xəstəliyinin proflaksisinde (BOS meydana gəlməsini azaldaraq və respiratuvar alkalozu düzəldərək təsir göstərir ) oral yoldan istifadə edilə bilər. Kəskin dağ xəstəliyində, irtifa dəyişikliyinə fizioloji tapşırığın (aklimatizasyon) yerinə keçməz.
    - Yüngül metabolik asidoz, K + itkisi, nefrolitiazis, çaşmışlıq və parestezi kimi ümumiyyətlə çox ciddi ola bilməyən yan təsirlər görülə bilər.

    Türkiyədə preparatı olan dərmanlar:
    Asetazolamid Prep.: Diazomid tb.
    Brinzolamid Prep.: Azopt oftalmik süspansiyon
    Dorzolamid Prep.: Trusopt oftalmik məhlul, Cosopt oftalmik məhlul (timolol ilə kombinə)

    2. Tiazid qrupu və tiazid bənzəri diüretikler

    - Ən çox istifadə diüretiklerdir. Ağız yolundan istifadə edilə, etdikləri diürezin sürətli və çox olmaması, bədəndəki Natriumun çoxunu atmaları lakin həddindən artıq dərəcədə natrium və su itkisinə səbəb olmamaları və diqqətə çarpan dehidratasiya etməmələri, toksisitelerinin aşağı olması və Antihipertansif təsir də göstərmələri başlıca üstünlüklərinin.
    - Sülfonamid törəməsidir və strukturca olaraq karbon anhidraz inhibitörlerine bənzərlər. Diüretik təsirləri asetozolamidden daha güclüdür. Bədənin turşu əsas tarazlığını pozmurlar və pozuqluğundan da təsirlənməzlər.
    - Distal tübülü təsirlərlər. Distal tubül hüceyrələrinin mənfəz tərəfindəki Na +-Cl-taşıyıcısını inhibe edərək Na +, Cl-və suyun geri emilimini azaldırlar.
    -Potasyum ifraz olunmasını artırarlar; K + itkisi, nadir olaraq müalicəni tələb edir.
    -Kalsium geri emilimini artırarlar. Qıvrım diüretiklerde isə, tərsinə Ca + + atılımı artar.
    Endikasyonları:
    1 - Təzyiq: Periferik damar müqavimətində azalmaya səbəb olarlar.
    2-Konjestif ürək çatmazlığı
    3-Böyrək çatmazlığı: Ödəmə azaltmaq məqsədiylə, qıvrım diüretiklerine əlavə olunur.
    4-Hiperkalsüri: üriner kanalda ürik turşu daşı meydana gəlməsini azaldır.
    5 - Diyabetesİnsipidus: Nefrojenik Dİ'de ADH bənzəri təsir meydana gətirərək hiperozmolar sidik meydana gəlməsinə səbəb olarlar. Xəstənin gündə çıxardığı sidik miqdarını salar.
    Yan təsirləri: Hipokalemi (Rəqəmsal istifadə xəstələrdə aritmilere səbəb olan ən sıx yan təsirdir və kalium mühafizəkar diüretikler ilə kombinə edilərək önlənə bilər), hiponatremi, hipomagnezemi, hiperkalsemi, hiperürisemi (Ürik turşula yarıştığından atılmasını azaldar və qanda ürik turşu artar. Gut hücumlarını artıra bilər), hiperglisemiya , hiperlipidemi və hipersensitivite gözlənə bilər. Lityum istifadə xəstələrdə, lityum intoksikasyonu ehtimalı artar.
    -Tiazid qrupu diüretiklerden, klorotiazid və hidroklorotiazid gündə 2 dəfə, politiazid gündə bir dəfə verilir.
    -Klortalidon, klopamid, mefrusid, metazolon, indapamid kimi tiazid bənzəri diüretikler isə gündə bir dəfə verilir. Klortalidonun təsir müddəti çox uzundur və gün həddindən artıq da verilə bilər. Metolazon, irəliləmiş böyrək çatmazlığından də istifadə edilə bilər, ancaq bu vəziyyətdə furosemide üstünlüyü yoxdur və Türkiyədə pazarlanmamıştır. Glomeruler filtrasyon sürəti 50 ml / dəq 'nın altındadırsa tiazid qrupu diüretikler çox təsirli deyil, yerlərinə qıvrım diüretikleri istifadə edilməlidir. İndapamidin diüretik təsirinə əlavə olaraq, birbaşa vazodilatör təsiri də vardır.

    Türkiyədə preparatı olan dərmanlar:
    Klortalidon Prep.: Hygroton tb.
    Klortalidon Prep. (Rezerpinle kombinə): Regroton tb.
    Klortalidon Prep. (Atenololle kombinə): Tenoretic tb.
    Hidroklorotiazid Prep.: Türkiyədə tək başına hidroklorotiazid ehtiva edən preparatı yoxdur.
    Hidroklorotiazid Prep. (Amiloridle kombinə): Moduretic tb
    Hidroklorotiazid Prep. (Triamterenle kombinə): Triamteril kapsula
    Hidroklorotiazid Prep. (Spironolaktonla kombinə): Aldactazide tb.
    İndapamid Prep.: Tablet, draje, kapsula və SR həb şəklində formaları vardır. Flubest, Fludeks, flud, Flupamid, Flutans, İndamid, İndapen, İndurin.

    3. Qıvrım (Loop) diüretikleri

    - Bu qrupdakı dərmanların prototipi və ən çox işlədilməsinə, furosemiddir. Doza-cavab eğrisinin çox dik olmaması, i.v. veriliş üçün daha uyğun olması, gərək oral gərək iv verildiyində daha az gastrointestinal yan təsir etməsi və daha az ototoksik olması kimi üstünlükləri vardır. Cox, bumetanid, torasemid və artıq çox istifadə etakrinik turşudur.
    - Henle qıvrımının çıxan qolunun qalın hissəsinə təsirlidirlər. Burada, Na +-K +-2Cl-kotransportunu güclü şəkildə inhibe edərlər.
    - Ən təsirli diüretik qrupudur. Furosemid, fraksiyonel natrium itrahını% 40-a qədər çıxarda bilər. Böyrək funksiyaları xarab olan və ya digər diüretiklere cavab verməyən xəstələrdə belə təsirləri dərhal başlayır.
    - Oral ya da parenteral yoldan tətbiq oluna bilər. Furosemid üçün, təsir təxminən 1 saatda başlar, 6 saatda tamamlanar (iv 30 dəqiqədə doruğa çıxar). Gündə 2 dəfə tətbiq oluna bilər.
    - Böyrək qan axınını, renal vaskulyar müqaviməti salaraq artırarlar. Bu təsirlərinin diüretik təsirlərinə də qatqısı vardır və bu təsiri böyrəkdə prostoglandin sintezini artıraraq edərlər.
    - Sidikdən Ca + + və Mg + + itrahını artırarlar.
    - Hipovolemi səbəbiylə renin-anjiyotensin-aldosteron sistemini indirekt olaraq aktivə edərlər. Hipokalemi edərlər.

    Endikasyonları:
    1. Sol ventrikül qeyri-kafiliyinə bağlıakciğer şişi: iv tətbiqlə, önyükü azaldıb nəfəs darlığını aradan qaldırması, diüretik təsirin başlama zamanına görə gözləniləndən daha tez olar.
    2. Xroniki ürək çatışmazlığı
    3. Diüretiklere müqavimətli şiş, tiazid və bənzəri diüretiklerle birlikdə
    4. Tiazid müalicəsinə müqavimətli hipertansiyon müalicəsi

    Yan təsirləri: Hipovolemi, dehidratasiya, hipotansiyon, hiponatremi, hipokalemi və hipokloremik alkaloz edə bilər. Ayrıca, hiperürisemi (Böyrək və safrada ürik turşu ilə yarışaraq ürik turşu atılmasını azaldar), hiperglisemiya və reversibl karlıq (Ototoksik təsir xüsusilə yüksək dozada, sürətli verildiyində və böyrək çatmazlığı varsa inkişaf edər; xüsusilə aminoglukozitlerle istifadə eşitmə itkisinə səbəb ola bilər) edə bilər. Gut və diyabet faktlarında kontrendikedir. Sürətli diürez, prostat hipertrofili xəstələrdə sidik retansiyonuna səbəb ola bilər.


    Türkiyədə preparatı olan dərmanlar:
    Furosemid Prep.: Tablet və lampa şəklində formaları vardır. Desal, Furomid, Lasix, lizin
#21.02.2012 10:51 0 0 0
  • Hamilə qadınlar üçün diüretiklər:

    təzə tərəvəz, xüsusilə ıspanak, xiyar və yerkökü;
    qovun - xiyar, qarpız, qovun;
    Hamiləlik zamanı xalq diüretikası
    yarpaqlı tərəvəzlər - maydanoz, kərəviz, şüyüd;
    giləmeyvə - qara qarağat, dəniz yosunu, zoğalı, yaban mersini, böğürtlen;
    Viburnum və çoban meyvələri;
    balqabaq - salatlarda təzə, həmçinin balqabaq suyu;
    təzə meyvə - alma, üzüm, ananas;
    tərəvəz şirələri: çuğundur, yerkökü və yaşıl xiyardan bərabər nisbətdə suyu, maydanoz və kərəvizdən suyu.
    Turşu meyvələrindən və meyvələrdən, məsələn, narenciyadan və ya dəniz yabanından olan suyu.
#01.06.2021 18:00 0 0 0