1. Ana Sayfa
  2. Sanat
  3. Tanzimat Edebiyatında Edebi Gelişmeler

Tanzimat Edebiyatında Edebi Gelişmeler

Son güncelleme: 15.12.2014 16:53
BiR-DOST BiR-DOST foto
  • tanzimat edebiyatında edebiyatımıza giren türler - tanzimat dönemi roman - tanzimat dönemi şiiri - tanzimat dönemi tiyatroTanzimat edebiyatı birçok açıdan yenilikler getiren bir dönem olmuştur. En önemli yeniliklerden biri nesir alanında gerçekleşmiştir. Tanzimat edebiyatında halkı bilinçlendirmek ve eğitmek amaçlandığı için dili ağır, uzun cümleler ve sanatlı ifadelerden kaçınılmış bunun yerine sanattan uzak anlaşılması kolay kısa cümleler tercih edilmiştir.

    Namık Kemal ve Ziya Paşa’nın öncülüğünü yaptığı ilk dönemde düşünceler tamamen yeni olsa bile eski biçimlerden kurtulunamamıştır. Yeni fikirler eski nazım biçimleri ile ifade edilirken daha sonraki yıllarda tamamen terk edilmiş ve yeni nazım biçimleri kullanılmıştır. Şiirlerde divan edebiyatında olduğu gibi beyitlerin bağımsız biçimde anlamlandırılması yerine bu dönemde beyitler arası anlam birliği kurularak şiirin tamamının anlam bütünlüğü içinde olmasına dikkat edilmiştir.

    Şiirde belli konular yerine konu ve anlam genişletilmiş hayata dair her şey şiirin konusu olmuştur. Şiirde Türklerin öz nazım birimi olan hece ölçüsünün varlığı kabul edilmekle birlikte birkaç deneme dışında aruz vezninden dönülmemiştir.

    Şiir

    Şiirin konusu ve anlatım şekli Tanzimat edebiyatı ile birlikte değişime uğramıştır. Namık Kemal “Lisan-i Osmani’nin Edebiyatı Hakkında Bazı Mülahazalar” adlı eserinde şiirin halkın gelişimine olan katkılarından bahsederek divan şiirinin yapmacıklığı ve gerçekten kopukluğundan yakınır. Namık Kemal yeni bir anlatım yolu bulunması ve dilin bir an önce konuşma diline yaklaştırılması gerektiğini savunur. Ancak bu düşünceler o dönem içerisinde pratiğe dökülememiş, fikir aşamasında kalmıştır. Tanzimat şiirinde anlatım ve konuda yenilikler olmasına rağmen divan şiirinin nazım biçimleri aynen kullanılmıştır. Şiirde aşk, ayrılık, hasret vb. konular bir kenara bırakılarak bu konular yerine hak, adalet, özgürlük gibi konular işlenmeye başlanmıştır. Tanzimat’ın birinci döneminde bu konu değişikliği yaşanırken, ikinci dönemde yeniden bireysel konulara dönüş görülmüştür.

    Tiyatro

    Tanzimat’a kadar Halk Edebiyat’ı türleri olan Karagöz ve Meddah gibi türler sahne oyunu olarak oynanırken, Tanzimat ile birlikte modern anlamda tiyatro edebiyatımıza girmiştir. Bu tür oyunlar belli bir metne bağlı olmayan eğiticilikten ziyade eğlendiriciliğe önem verirken Tanzimat tiyatrosu bir okul gibi halkı sosyal yönden eğitmiştir. Tanzimat tiyatrosunda amaç toplumun aksak yönlerini düzeltmek ve halkı bilinçlendirmektir. İlk dönemde dil konuşma diline yaklaştırılmışken, ikinci dönemde özellikle Abdülhak Hamit’le birlikten yeniden doğallığını kaybederek süslü bir hale gelmiştir.

    Şinasi’nin tek perdelik komedi olan eseri “Şair Evlenmesi” Tanzimat edebiyatının ilk tiyatro eseri olmuştur. Namık Kemal’de eğitici tiyatrolar yazmıştır.

    Roman ve Hikaye

    Tanzimat edebiyatı ile edebiyatımıza giren iki tür roman ve hikayedir. Divan edebiyatında bu türün yerini uzun biçimde yazılan mesneviler almaktaydı. Tanzimat’la birlikte şiirle olayların anlatımı bırakılmış nesirle anlatılmaya başlanmıştır. Çeviri eserlerin yanı sıra süsten, sanattan uzak halkı eğitmek amaçlı roman ve hikayeler yazılmıştır. Türk edebiyatında romancılık çeviri eserlerle başlamıştır ve ilk çeviri de Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan çevirdiği “Telemak” adlı eserdir. İlk milli romanımız ise Şemsettin Sami’nin “Taaşşuk-i Talat ve Fitnat” adlı aşk romanıdır. Bu romanlar teknik açıdan, kurgusal yönden çok fazla kusur barındırmaktadır. Namık Kemal’in “İntibah” adlı romanı ise edebi manada ilk roman olarak sayılabilir.

    İlk hikaye ise Ahmet Mithat efendi’nin Letaif-i Rivayat adlı eseridir. Edebi anlamda ise Şemsettin Sami’nin “Küçük Şeyler” adlı hikayesi ilk olarak gösterilir.

    alıntı
#15.12.2014 16:53 0 0 0