1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. HUDEYBİYÄ BARIŞI

HUDEYBİYÄ BARIŞI

Son güncelleme: 27.07.2009 15:50
eskitoprak eskitoprak foto


  • Mövzular:



    Müsälmanların Kä'bäni ziyarät arzusu,

    Hudeybiyä barışı müzakiräläri,

    Anlaşmanın yazılması,

    Äleyhlärinä hesab olunan hökmlärin müsälmanların lehinä olması,

    İslama dä'vät üçün elçilär göndärmäk,

    Oxuma:

    a) İslama dä'vät mäktubları,

    b) Necran xristian hey'äti.



    a) Müsälmanların Kä'bäni ziyarät arzusu:

    Müsälmanlar Mäkkädän ayrılalı 6 il olmuşdu. Ata-baba yurdlarının häsrätini çäkmişdilär. Näläri varsa orada qalmışdı. Müqäddäs olan Kä'bäi Müäzzämä Mäkkädä idi. Onu ziyarät etmäk böyük bir arzu halında üräklärindä yaşamaqda idi. Ancaq indiyä qädär buna imkan tapmamışdılar. Hz. Peyğämbär Hicrä-tin altıncı ili camaatına Kä'bäni ziyarät edäcäklärini bildirdi. Müsälmanlar buna çox sevindilär. 1400 qädär Müsälman bu ziyarätä hazırlaşdı. Ehramlarına (bürüncäklärinä) büründülär, qurbanlıq dävälärini aldılar. Silah götürmäk qadağan edildi. Çünki savaşa deyil, Häccä gedirdilär. Hz. Peyğämbär Kasva adında däväsi ilä öndä gedirdi.



    b) Hudeybiyä barışı müzakiräläri:

    Qureyşlilär bunu eşidincä, tälaşa düşdülär. Müsälmanları Mäkkäyä qoymamaq qärarına gäldilär. Mäkkänin känarında yığışdılar. Hz. Peyğämbär bunu öyränincä:

    Bu Qureyşä nä olub ki, härbdän bezib usanmadımı? dedi.

    Müsälmanlar Hudeybiyäyä qädär gälib durdular. Arada elçilär gedib gäläräk Kä'bäni ziyarätä müsaidä edilmäsinä çalışdılarsa da, bütpärästlär bununla razılaşmadılar. Nähayät, Hz. Os-man elçi olaraq göndärildi. Hz. Osman Müsälmanların ziyarät üçün gäldiklärini başa saldı. Qureyş ona da:

    Ägär istäyirsän özün ziyarät et, -dedilär.

    O da:

    Peyğämbär Kä'bäni dolanmamış, män bunu edä bilmäräm. Biz hamımız Onu ziyarätä gäldik. Qurbanlarımız da yanımızda, -dedi. Ancaq Qureyş bunu qäbul etmädi. Bu görüşmä bir az uzandı. Hz. Osman geriyä dönmäyincä, onun häbs vä ya qätl edilmäsi haqqında şayiä yayıldı. Haram aylarda (Mähärräm, Räcäb, Zilqä'dä, Zilhäccä) Härämi Şärifdä belä bir münasibät çox çirkin bir şey olurdu. Onun üçün Müsälmanlar İslam davası uğrunda canlarını fäda etmäkdän çäkinmä-yäcäklärinä dair Hz. Peyğämbärä söz verdilär, and içdilär. Bu and içmä märasimi bir ağacın altında oldu. Buna "Rıdvan Biatı" deyilir.

    Qureyş Müsälmanların ziyarät ücün gäldiyini anladı, ancaq inadında davam etdi. İş bu väziyyätä gäldikdän sonra, izin vermäyi qüruruna sığışdıra bilmädi. Bunu gälän ilä saxlamaq istädi.



    c) Anlaşmanın yazılması:

    Qureyş bu fikirdä israr edincä, Müsälmanlar fädakarlıq göstäräräk qan tökülmäsin deyä ziyarätä gälän il gälmäyä razı oldular. İndi dä anlaşmanın yazılması vaxtı gäldi. Hz. Äli yazmağa başladı. Bütpärästlär başda "Bismillahirrähmanirrähim" yazılmasına razı olmadılar. Sadäcä "Allah adıyla" yazılmasını qäbul etdilär.

    Qärarlaşdırılan şärtlär bunlardır:

    1- Müsälmanlar bu il ziyarätdän vaz geçäräk, Mädinäyä qayıdacaqlar.

    2- Gälän il Mäkkäyä gäläcäklär, ancaq üç gündän çox qalmayacaqlar.

    3 Müsälmanlar silahsız gäläcäklär.

    4 Müsälmanlar Mäkkädäki Müsälmanlardan heç birini götürmäyäcäklär. Mädinälilärdän qalmaq istäyän olursa qalacaq.

    5 Mäkkäli Müsälmanlardan vä ya bütpärästlärdän biri Mädinäyä gedäcäk olursa, geri qaytarılacaq. Müsälmanlardan biri Qureyşä gälirsä, o, täslim edilmäyäcäk.



    d) Äleyhlärinä hesab olunan hökmlärin müsälmanların lehinä olması:

    Bu şärtlär çox ağır idi. Ancaq Hz. Mähämmäd bunu qäbul etmiş vä buna "Fäthi Mübin" demişdi. Häqiqätän hadisälärin inkişafı Hz. Peyğämbärin uzağı gördüyünü göstärdi. Bu anlaşma sonralar Müsälmanların lehinä işlädi. Dönüşdä yolda "Fätih Suräsi" nazil olaraq Müsälmanlara böyük fäth vä zäfäri xäbär verdi.



    e) İslama dä'vät üçün elçilär göndärmäk:

    Hudeybiyä anlaşması ilä Müsälmanlar varlıqlarını ätrafa bildirmiş oldular. Bir sükunät dövrü başlandı. Hz. Peyğämbär bu zaman Bizansa, İrana, Misirä, Häbäşistana vä uzaqdakı äräb qäbilälärinin räislärinä mäktublar göndäräräk, onları İslama dä'vät elädi. Tevhid (birläşdirici) dinini här täräfä bildirmiş oldu. Gümüşdän bir möhür düzältdirdi, üzärinä "Muhammedün-Räsulillah" yazılmışdı.



    OXUMA:

    a) İslama dä'vät mäktubları:

    Nizami Gäncävi "Xosrov vä Şirin" adlı äsärindä bu hadisäni belä näql edir:

    "Xosrov Pärviz dünyada hakim olanda, onun adı Şärqdä vä Qärbdä tanınmışdı. Peyğämbärimiz yetärli sübutlarla häräkatının doğruluğunu isbat edir, bä'zän än çätin yerlärdä belä anlada bilir, bä'zän xalqlar onun hekayälärini söyläyirdilär. O, bütün dünya millätlärini haqqa çağırır, här täräfä dä'vätlär göndärirdi. Peyğämbärimizin ämri ilä här bir hökmdara namä yazıldı. Näcaşiyä namä yazıldıqdan sonra, Xosrova da bir namä yazıldı. Peyğämbärimizin elçisi bu mäktubu täqdim etdiyi zaman, Xosrovun üzü hiddät vä qäzäbindän däyişdi, hirsindän tükläri biz-biz oldu. Hikkäsindän här damarı bir vulkan kimi şişdi. Xosrov Mähämmäd Äleyhüssälamın ona göndärdiyi o qüdrätli yazıya baxınca, bütün dünyanı aydınladan o ünvanı görüncä deyä bil-ärsiniz ki, su görmüş quduz insan kimi oldu. Sältänät qüruru onu doğru yoldan çıxartdı. Xosrov, mänä qarşı bu cür kobudluğa cür'ät edän kimdir.

    O adam kimdir ki, adını mänim adımdan ävväl yazmaq cäsarätini göstärir? dedi. O, hiddätindän qıpqırmızı atäş kimi yanır, fäna şeylär düşünür vä yanılırdı. Xosrov hämin mäktubu cırarkän, öz adını da parçalayırdı. Peyğämbärin elçisi onu bu qädär hiddätli görüncä, o saat geri döndü vä kainatın çırağı olan o böyük Peyğämbärä bu tüstüsüz atäşin, Xosrovun häräkätläri haqqında danışdı. O parlayan nurun istiliyindä dualar pärvanälär kimi pärvaz edirdi. İranın Käsraları (Sasani şahlarına verilän titul) buna görä süqut etdi vä Käsraların tacları yerlärä yuvarlandı. Peyğämbär nä yüksäk bir şahlar şahıdır ki, qorxu saçaraq vä ümid veräräk Firidun Sämşidlärinä hakim oldu."

    Bunların içärisindä yalnız İran hökmdarı elçini yaxşı qarşılamamış vä mäktubu cırmışdı. Digärläri isä çox xoş qarşılamışdılar. Bizans Qeysärinä mäktub yetişdiyi zaman, Äbu Süfyan ticarät karvanı ilä Suriyada idi. Qeysär Äbu Süfyandan Hz. Mä-hämmäd haqqında bilgi almışdır.

    Misir hakimi Mukavkis isä yumşaq bir cavab vermiş vä hädiyyä olaraq iki cariyä göndärmişdir ki, bunlardan da biri Mariyädir.



    b) Necran xristian hey'äti:

    Yähudilär Müsälmanlara qarşı bir cäbhä yaratmışdılar. Xristianların väziyyäti isä başqa idi. Bir ara Yämän täräfindäki Necran xristianlarından bir qrup Mädinäyä gäläräk, Hz. Peyğäm-bärlä görüşdü. Bunların içindä din haqqında bilgi sahibläri dä var idi. Hz. Peyğämbärin gätirdiyi dinin haqq olduğunu içlärindä anlayanlar da oldu. Bunlardan Äbu Haris bir dostuna Mähämmädin dediklärinin doğru olduğuna qänaät gätirdiyini söylädi. Dostunun:

    Eläysä nädän çäkinirsän? Sualına bu cavabı verdi:

    Säbäbi bizimkilärin bizä etdikläridir. Bizä mövqe verdilär, särvät verdilär. Ägär Mähämmädin arxasınca getsäm, bunları geri alarlar.

    Mähz beläcä adi şeylärä görä uca häqiqätin näsiblärini (xeyrini) ala bilmirdilär. Cahillikdä davam edirdilär.

#27.07.2009 15:50 0 0 0