1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. İSLAMIN QADAĞAN ETDIYI BÄZI ŞEYLÄR

İSLAMIN QADAĞAN ETDIYI BÄZI ŞEYLÄR

Son güncelleme: 27.07.2009 16:11
eskitoprak eskitoprak foto


  • Ägär Allah bir şeyi qadağan etmişdirsä, o qullar üçün hökmän zärärlidir. Yaxud da zäräri xeyirindän çoxdur. Ämr etdiyi şeylär isä, qullar üçün faydalı olduğu vä yaxud xeyiri zärärindän çox olduğu üçün ämr edilmişdir.

    İslam dininin qadağan etdiyi şeylärin häyata keçirilmäsi günahdır. Günah dini baxımdan suç sayılan, Allahın rizasına uyğun olmayan här cür söz, iş vä häräkätdir.

    Aşağıda İslamın qätiyyätlä qadağan etdiyi vä günah saydığı şeylärdän bäziläri göstärilir.



    Şirk

    Şirk Allaha ortaq qoşmaq, onunla birlikdä başqa tanrıların da olduğunu qäbul etmäk demäkdir. Bu än böyük günahdır. Belä bir inancla müsälmanlıq bir yerdä olmaz. Çünki Allah täkdir. Tayı-bärabäri vä şäriki yoxdur. Qurani-Kärimdäki İhlas suräsinin mänası belädir:

    "De ki, mänim Räbbim olan O Allah birdir. Heç bir şäriki yoxdur. Allah heç käsä, heç näyä möhtac deyildir. Hamı ona möhtacdır. O äzäli vä äbädidir. O, nä doğmuş, nä dä doğulmuşdur. Allah özünä heç bir övlad götürmämişdir. Onun heç bir tayı-bärabäri, bänzäri dä yoxdur."

    Şirkin bir növü dä Allaha olan ibadätä başqasını şärik etmäk vä araya bäzi vasitäçilär daxil etmäkdir. Allaha yaxınlaşmaq üçün vasitäçiyä ehtiyac yoxdur. Çünki Allah insana şah damarından daha yaxındır.



    Ata-ananı incitmäk

    İslam dini ata-anaya qarşı çıxmağı, onları küsdürüb incitmäyi qadağan etmiş vä bunu böyük günahlardan saymışdır. Çünki ata-ana uşağa baxıb böyütmüş, onu yetişdirmiş, tärbiyä etmişdir. Bu yolda bir çox fädakarlıq etmiş vä bunun üçün heç bir äväz gözlämämişdir. Buna görä dä insan ävvälcä onu yoxdan var edän Allaha ibadät etmäli, sonra da onun yaradılmasında vasitä olan valideynlärinä itaät etmälidir.

    Bu mövzuda Qurani-Kärimdäki ämrlärdän biri aşağıdakı kimidir:

    "Räbbin yalnız Ona ibadät etmäyi vä valideynlärinizlä yaxşı räftar etmäyi (onlara yaxşı baxıb gözäl davranmağı) buyurmuşdur. Ägär onların biri vä ya här ikisi sänin yanında (yaşayıb) qocalığın än düşgün çağına yetärsä, onlara: "Uf!" belä demä, üstlärinä qışqırıb acı söz söylämä. Onlarla xoş danış!

    Onların här ikisinä acıyaraq qanadının altına al vä: "Pärvärdigara! Onlar mäni körpäliyimdän (nävazişlä) tärbiyä edib bäslädikläri kimi, Sän dä onlara Rähm et!" de" (İsra Suräsi: 23-24).

    Adam öldürmäk

    Yaşamaq haqqı än äsas insan hüququdur. Bu hüququ insana, onu yaradan Allah vermişdir. Allahdan başqa heç kimin insanı bu hüququndan mährum etmäyä sälahiyyäti yoxdur. Buna cähd edän bir insan böyük günah işlämiş olar.

    Qurani-Kärimdä haqsız yerä adam öldürmäyin bütün insanları öldürmä kimi bir şey olduğu vurğulanaraq adam öldürmäyin nä qädär böyük günah olduğuna diqqät çäkilmişdir (Maidä, 32). Adam öldürmäyi qadağan edän ayälärdän birinin mänası belädir:

    "Allahın haram buyurduğu cana haqsız yerä qäsd etmäyin..."(İsra, 33).

    Qiyamät günü insanlar dünyada etdiklärinin hesabını verärkän ävvälcä bu günahlarından ötürü sorğu-suala çäkiläcäklär.



    İntihar

    Bir insanın başqasını haqsız yerä öldürmäsi nä qädär günahdırsa, onun öz canına qäsd etmäsi dä bir o qädär günahdır.

    İnsanın häyatı här zaman gözäl va xoş hadisälärdän ibarät deyildir. İnsan öz sähvlärindän asılı olaraq vä ya başqa säbäblärä görä son däräcä mänfi hallarla, hätta dözülmäsi qeyri-mümkün kimi görünän hadsälärlä qarşılaşa bilär. Ümidsizliyä qapılmaq, hälä üstälik yaşamqdan vaz keçmäk İslamla äsla bir araya sığışmaz.

    Allaha iman edän bir insan Allahdan ümidini äsla käsmäz. Mänfi halları düzältmäk üçün älindän gäläni edär. Heç bir şey edä bilmäsä dä, bunun onun üçün bir imtahan olduğunu düşünär. Allahın här şeyä gücünün çatdığına, düşdüyü väziyyätdän onu qurtaracağına ümid edär vä Ona pänah aparar. Peyğämbärimiz ölüm vä qocalıqdan başqa här därdin bir çaräsi olduğunu xäbär vermişdir.



    Haqsız qazanc

    İslama görä insanın canı kimi malına da toxunmaq qadağandır. Buna görä dä, insanın canına qäsd etmäk kimi, başqasının malını da haqsız yollarla almaq günahdır.

    Oğurluq, möhtäkirlik, cibgirlik, yalançılıq vä başqa bu kimi yollarla şäxslärin malını yemäk nä qädär böyük günahdırsa, müxtälif intriqalar yolu ilä dövlät malını mänimsämäk dä o qädär böyük günahdır.



    Rüşvät

    İslama görä, rüşvät almaq, vermäk, rüşvätä vasitäçi olmaq haram vä günahdır. Çünki bu haqlını haqsız, haqsızı haqlı göstärän çirkin bir häräkätdir.

    Rüşvät cämiyyäti içindän gämirän än böyük mänävi xästäliklärdän biridir. Rüşvätin yayıldığı cämiyyätlärdä ädalätsizlik artar, asayiş vä etibar qalmaz, sosial väziyyät pozular. Häzräti Mähämmäd belä buyurmuşdur:

    "Rüşvät alan da, verän dä cähännämlikdir."

    Qurani-Kärimdä dä belä buyurulmuşdur:

    "Bir-birinizin mallarını haqqınız olmadığı halda yemäyin, xalqın mallarından bir qismini bilä-bilä haqsız yerä yemäk üçün günah yolu ilä (rüşvätlä) hakimlärä müraciät etmäyin!" (Bäqärä,188).





    Qumar

    Hansı şäkildä olmasından asılı olmayaraq, İslam dini qumarı qäti qadağan etmişdir.

    İslama görä insan öz häyatını, dolanacağını bäxtä vä ya täsadüflärä bağlaya bilmäz. İnsan işläyäräk özü, ailäsi vä öhdäsindäki şäxslär üçün qanuni yollarla halal qazanc gätirmäyin mäsuliyyätini daşıyır.

    Qumarın çox zärärläri vardır. Bu zärärlär yalnız oynayana deyil, ailäsinä, ätrafına vä cämiyyätä dä sirayät edär. Buna görä dä İslam dini qumar oynamağı qadağan etmiş vä günah hesab etmişdir.



    Möhtäkirlik

    Möhtäkirlik xalqın ehtiyacı olan maddäläri yığıb qiymätläri süni surätdä qaldırmaqdır. İslam dini bunu qadağan etmişdir.

    Müsälman dürüst olmalıdır. O, xalqın zärärinä olaraq yaranmış fürsätdän istifadä edä bilmäz. Ancaq özünü fikirläşmäk kimi bir eqoizmä dä qapıla bilmäz. Öz mänfääti üçün başqalarının zärär çäkmäsinä razı ola bilmäz. Daha çox qazanmaq üçün insanların äziyyät çäkmäsinä göz yummaq İslam qardaşlığı ilä bir yerä sığmaz. Buna görä dä İslam dini möhtäkirlik yolu ilä äldä edilän kazancı haqsız qazanclardan biri kimi qiymätländirmiş vä günah saymışdır.

    Peyğämbärimiz buyurmuşdur:

    "Kim möhtäkirlik edärsä, o itaät etmäyändir, günahkardır."



    Zina

    Ailä cämiyyätin nüväsidir. Buna görä dä, İslam dini ailä yuvasına çox böyük ähämiyyät verir. Çünki sağlam bädänli vä ruhlu näsillär ailä içärisindä yetişir.

    Ailä bir sevgi vä şäfqät ocağıdır. Ailädä yetişän uşaqların üräyi mähäbbätlä dolu olur.

    Bu qädär ähämiyyätli olan ailä üçün än böyük tählükä zinadır. Zina häm ailänin qurulmasına mane olar, häm dä qurulmuş ailäläri dağıdar.

    Zinanın äxlaqi, ictimai, sähiyyä vä hüquqi cähätlärdän bir çox zäräri vardır.

    Zöhrävi xästäliklärin çoxu zina ilä yoluxur.

    Zina yolu ilä doğulan uşaqlar böyük problemlärlä qarşılaşır. Heç kimin uşaqları belä problemlärä märuz qoymağa haqqı yoxdur.

    Bütün bu säbäblärä görä, İslam dini zinanı qadağan etmiş vä böyük günahlardan hesab etmişdir.

    Qurani-Kärimdä belä buyurulmuşdur:

    "Zinaya yaxın düşmäyin. Çünki o çox çirkin bir ämäl vä pis bir yoldur!" (İsra, 32).



    Narkotik maddä vä alkoqollu içkilärdän

    istifadä olunması

    İslam dini, ümumiyyätlä, insanın sağlamlığına zärärli olan här şeyi yasaqlamışdır. Bu baxımdan insanın sağlamlığı üçün zärärli olduğu qäti olaraq bilinän narkotik maddälärdän istifadä olunması vä särxoşluq yaradan içkilärin içilmäsi dä qadağan edilmişdir.

    Qurani-Kärimdä belä buyurulmuşdur:

    "Ey iman gätiränlär! Şärab da, içki dä, qumar da, bütlär dä, fal oxları da Şeytan ämälindän olan murdar bir şeydir. Bunlardan çäkinin ki, bälkä, nicat tapasınız!

    Şübhäsiz ki, Şeytan içki vä qumarla aranıza ädavät vä kin salmaq, sizi Allahı yada salmaqdan vä namaz qılmaqdan ayırmaq istäyär. Artıq bu işä bir son qoyacaqsınızmı?" (Maidä, 90-91).



    Yalan

    Doğruluq vä dürüstlük bir müsälmanın än äsas xüsusiyyätidir. Äxlaqın tämäli olan doğruluq nä qädär uca bir xüsusiyyätdirsä, bunun äksi olan yalançılıq da bir o qädär pis bir keyfiyyätdir. Buna görä dä, İslam dini yalan danışmağı än böyük günahlardan biri saymışdır.

    Peyğämbärimiz bu mövzuda belä buyurur:

    "Doğruluqdan ayrılmayın, çünki doğruluq yaxşılıq vä xeyirä aparır. Yaxşılıq vä xeyir ämäl dä insanı Cännätä aparır. İnsan doğrunu axtardıqca, Allahın yanında sädaqätlilär täbäqäsinä yazılır. Yalan danışmaqdan vä yalançılıqdan çäkinin. Çünki yalan insanı pisliyä sövq edär. Pislik isä, insanı Cähännämä aparır. İnsan yalan danışmağa davam edärsä, Allahın yanında yalançılar täbäqäsinä yazılar."

    Yalanın bütün növläri günahdır. Ancaq än çirkini yalandan şahidlik etmäkdir. Birinin xätri üçün vä yaxud mänfäät üçün mähkämädä yalandan şahidlik etmäk böyük günahdır. Çünki yalançı şahid haqqın tapdalanmasına säbäb olur.



    İftira

    İftira bir insanın elämädiyi şeyi elädiyini vä yaxud danışmadığı sözü danışdığını iddia etmäkdir.

    İftira şäxsläri vä cämiyyäti narahat edän çox çirkin häräkätlärdän biridir. Buna görä dä, İslam dini iftiranı böyük günahlardan biri saymışdır. İftiranın än böyüklärindän biri dä namuslu vä ismätli qadınlara atılan böhtandır.

    İslam dini insanların şäräfinä, şäxsiyyätinä, abırına vä cämiyyät içindäki hörmätinin saxlanılmasına böyük ähämiyyät vermişdir. Bu säbäblä Qurani-Kärimdä belä buyurulmuşdur:

    "Bilmädiyin bir şeyin ardınca getmä. Çünki qulaq, göz vä üräk bunların hamısı sorğu-sual olunacaqdır" (İsra, 36).



    Qeybät

    Başqalarının äleyhindä xoşlarına gälmäyän bir şäkildä danışmaq, arxalarından qüsurlarını söylämäk qeybätdir.

    Cämiyyätdaki färdlär arasındakı etimad hissini sarsıdan qeybät, eyni zamanda onları ikiüzlülüyä dä sövq edär. Birinin üzünä deyä bilmädiyin şeyi onun arxasından danışmaq, älbättä ki, doğru bir häräkät deyildir. Bu säbäblä dä, İslam dini qeybäti qäti qadağan etmişdir.

    Qurani-Kärim qeybäti açıq-aşkar haram buyurmuş vä bu mövzuda ikrah edici bir misal göstärmişdir.

    "Bir-birinizin qeybätini qırmayın! Sizdän biriniz ölmüş qardaşının ätini yemäyä razı olarmı? Bu sizdä ikrah hissi oyadar (Qeybät dä belädir). Allahdan qorxun. Häqiqätän, Allah tövbäläri qäbul edändir, rähmlidir!"(Hucurat, 12).



    Aravuranlıq

    İslam dini qardaşlığa, birlik vä bärabärliyä çox böyük ähämiyyät verir. Buna görä dä qardaşlığa xäläl gätirän şeyläri qadağan edir.

    Qardaşlığa än çox zärär verän vä insanların arasını vuran şeylärdän biri dä aravuranlıq vä yaxud söz gäzdirmäkdir.

    Aravuranlıq insanların arasını vurmaq üçün birindän söz alıb başqasına aparmaqdır. Bu çirkin xasiyyät müsälmana yaraşmaz. Çünki bu häräkät hamını, hätta bir ailänin üzvlärini belä bir-birinä düşmän edär. Ortaya fitnä-fäsad düşär. Halbuki, müsälman aravuran deyil, äksinä insanların arasını düzäldändir.

    Qurani-Kärimdä göstärilän mövzu üzrä aşağıdakı göstäriş verilmişdir:

    "İtaät etmä yalan yerä här and içänä, alçağa. Qeybät edänä, söz gäzdiränä" (Qäläm, 10, 11).

    Häzräti Peyğämbär dä belä buyurmuşdur:

    "Ara vurmaq üçün söz aparıb gätirän bir näfär Cännätä girä bilmäz."

    Lağa qoymaq

    Başqasını lağa qoymaq onu incidär, kädärländirär. Bununla yanaşı, belä bir häräkät onu däyärsiz görmä mänasına gälär. Halbuki, insan hörmätä layiqdir. Allahın etibar etdiyi insanı häqir görmäk sähvdir.

    İslam qardaşlığını pozan bir häräkät olduğu üçün "lağa qoymaq" da qadağan edilmişdir. Bu qadağana ämäl etmäyän bir insan böyük günaha batar. Bu mövzu haqqında Qurani-Kärimdä belä buyurulmuşdur:

    "Ey iman gätiränlär! Bir qövm digärini lağa qoymasın. Ola bilsin ki, lağa qoyulanlar lağa qoyanlardan (Allah yanında) daha yaxşı olsunlar. Qadınlar da bir-birinä rişxänd elämäsinlär. Bälkä, rişxänd olunanlar rişxänd edänlärdän daha yaxşıdırlar. Bir-birinizä tänä etmäyin, eyib tutmayın vä bir-birinizi pis läqäblärlä çağırmayın..." (Hucurat, 11).



    Bädgümanlıq

    Başqaları baräsindä pis şeylär düşünmämäk, onlar haqqında yaxşı şeylär fikirläşmäk, onların pis olmadığı qänaätindän häräkät etmäk islami bir prinsipdir. Ona görä ki, äsl olan yaxşılıqdır, yaxşı olmaqdır. Bunun äksi olan bädgümanlıq isä günahdır.

    Qurani-Kärimdä bädgümanlıq qadağan edilmişdir:

    "Ey iman gätiränlär! Çox zännä-gümana qapılmaqdan çäkinin. Şübhäsiz ki, zännin bäzisi günahdır"(Hucurat, 12).

    Burada İslamın qadağan etdiyi vä günah saydığı şeylärdän bäziläri haqqında mälumat verdik. Gördüyümüz kimi, bunların hamısı istär färdlär, istärsä dä cämiyyät üçün son däräcä zärärli olan şeylärdir. Yuxarıda da qeyd etdiyimiz kimi, İslam dini bir şeyi zärärli olduğu vä yaxud zäräri xeyirindän çox olduğu üçün qadağan emişdir.



    Näticä

    İnsan ruh vä bädändän ibarätdir. Onu digär canlılardan ayıran mähz budur.

    İnsanın xoşbäxtliyi häm ruhun, häm dä bädänin ehtiyaclarının kifayät qädär tämin olunması ilä mümkündür.

    Bäzi anlayışlar insanların maddi ehtiyaclarına böyük ähämiyyät verirlär. Ancaq ruhun ehtiyaclarını gözardı edirlär.

    Buna müvafiq olaraq, bäzi inanc vä ideologiyalar da häyatın mänävi cähätinä böyük üstünlük veräräk, onun maddi cähätini näzärä almamışdır.

    Här iki anlayış da bäşäriyyätä arzu etdiyi hüzuru tämin edä bilmämişdir.

    Bäşäriyyätin axtardığı hüzuru yalnız insanın häm maddi, häm dä mänävi cähätlärini näzärä alan, onun heç bir täräfinä sählänkar yanaşmayan, maddi vä mänävi cähätlär arasındakı tarazlığı mühafizä edän bir sistem tämin edä bilär.

    Bir häqiqätdir ki, İslam dini bu tarazlığı qoruya bilän än gözäl prinsiplärä malikdir. Çünki İslam dini bütöv bir häyat tärzidir. İnsan varlığının bütün cähätlärinä, häyatın här sahäsinä müraciät edän bir dindir. Häyatı tamamilä ähatä edir.

    Bütün bäşäriyyätä xitab edän bu son haqq din räng, dil, irq vä millät ayırd etmädän här käsi insan olduğu üçün bärabär görür.

    İslam Qiyamätä qädär bäşäriyyätin tabe olması lazım gälän haqq bir din olduğu üçün orijinallığını saxlayır. Ona görä ki, bu dinin äsas qaynağı olan Qurani-Karim necä endirilmişdirsä, o şäkildä dä mühafizä olunmuş olan yeganä ilahi kitabdır.

    Qurani-Kärimin insan ağlını vä zäkasını funksiyasız qoymaq kimi bir mäqsädi yoxdur. Äksinä O, bir çox ayädä insanlardan ağıllarından istifadä etmälärini, zäkalarını çalışdırmalarını istäyir. Kainatın bir möcüzä şäklindäki nizam-intizamına, gözälliyinä, insanın öz yaradılışına, heyvanlara, bitkilärä, göy üzünä vä s. baxaraq fikirläşmälärini dä Qurani-Kärim insanlara tövsiyä edir. Bu şäkildä ağlını işlädä bilän, keçäri häväslärä aludä olmamış saf vä tämiz insanların da mütläq häqiqäti başa düşäcäyi Qurani-Kärimdä vurğulanır.

    İslamın ortaya qoyduğu tämäl prinsiplärin vä hökmlärin insanın dünyada vä axirätdäki säadätini tämin etmäkdän başqa bir mäqsädi yoxdur.

    Äslindä İslam Uca Allahın ilk insan vä ilk peyğämbär Häzräti Adämdän son peyğämbär Häzräti Mähämmädä qädär insanların xoşbäxtliyini tämin etmäk mäqsädilä göndärdiyi haqq dinlärin ümumi adıdır.

    Häzräti Mähämmäd Peyğämbär olaraq göndärildikdän sonra haqq dinin äsas prinsiplärini yenidän vä än mükämmäl bir şäkildä insanlara çatdırmış vä beläliklä dä İslam axırıncı haqq dinin xüsusi adı kimi müäyyänläşmişdir.

    İnsanlar täräfindän orijinallığı qoruna bilmädiyi üçün öz tämizliyini itirmiş olan vä ävvälki peyğämbärlärä aid edilän haqq dinlärin äsas müraciätnamäsi (qayäsi), son Peyğämbär Häzräti Mähämmäd göndärildikdän sonra, İslam diniylä davam etdirilmişdir.

    Ona görä ki, än axırıncı haqq din olaraq göndärilän İslam haqq dinlärin kamala çatmış formasıdır.

    İslam dininä yeni qädäm qoymuş şäxslärin birinci märhälädä zärurät hiss etdikläri äsas biliklär mövzusundakı ehtiyacı qarşılamq mäqsädilä hazırlanmış olan bu kitabçanın faydalı olacağına ümid edirik.

    Hörmätlä:


    DİN İŞLÄRİ YÜKSÄK KURULU

#27.07.2009 16:11 0 0 0