1. Ana Sayfa
  2. Azərbaycan
  3. Panik Atak - Panik Bozukluk

Panik Atak - Panik Bozukluk

Son güncelleme: 09.01.2012 13:52
Nerissa-Su Nerissa-Su foto


  • çaxnaşma hücum xəstəliyi nədir - çaxnaşma keşikləri - çaxnaşma sözünün mənşəyi - çaxnaşma hücum səbəbləri
    Türkiyədə bu ad fərqli istifadə edilir, çünki xəstəliyin əsl adı çaxnaşma pozuqluq. Bu müzakirə, 1990-cı illərin başından bəri davam edir. Mövzuya bağlı ən konkret şərhi, Ankara Universiteti Hacettepe Universiteti Tibb Fakültəsindən Prof. Dr. Orhan Öztürk etmiş və bunları yazmışdı: "Ölkəmizdə son illərdə çaxnaşma pozuqluğunda görülən çaxnaşma keşiyi qarşılığında, bu vəziyyətə çaxnaşma hücum deyilməsi da xalq arasında da yayıldı. Kəndli-şəhərli xəstələrdən, 'Bende çaxnaşma hücum xəstəliyi var' deyildiyini tez eşidirəm. İki tibbi sözün bu cür qısa müddətdə, bu cür yozlaştığını heç görməmişdim. Sanaram həm çaxnaşma, həm atak kimi iki iti söz çətinliklərini izah etməyə çalışan xəstələrə cazibədar gəlir. Atak sözcüyünün əsl mənasını bilmədən benimsemişler. Kimi həkimlər də tərcümə edərkən, çaxnaşma pozuqluğu, çaxnaşma hücum olaraq yazıb istifadə. Və səhv istifadə yayıldı. " Hər nə qədər bunun doğrusu çaxnaşma hücumu isə də artıq çaxnaşma hücum təyin etməsi yerləşdiyi üçün bizdə okurlarımızın başını qarışdırmayaq və bundan sonra açıklamalarımızda çaxnaşma hücum təyin etməsini istifadə edək.


    Yəni Türkiyədə çaxnaşma pozuqluq və çaxnaşma keşiyi anlayışı səhv ifadə edilir elə mi?

    Ölkəmizdə, cəmiyyətdə, hətta həkimlər arasında "qayğı pozuqluğu" (anksiyete disorder) tərifi içində iştirak edən "çaxnaşma pozuqluğu keşiyi" (çaxnaşma disorder) qarşılığı olaraq, qrammatika baxımından səhv olan, doğrusunun "çaxnaşma hücumu" olması lazım olan "çaxnaşma hücum" sözü, ümumi və məşhur şəkildə istifadə edilir. Bu səbəblə çaxnaşma pozuqluğu terminini istifadə uyğun görürük. Bilindiyi kimi "çaxnaşma hücum" (çaxnaşma hücumu), məşhur istifadə edilən diaqnoz ölçütlerine anksiteye pozuqluğunu təriflər. Və anksiyete disorders başlığı altında var.

    Bu başlıq altında çaxnaşma hücumu ehtiva edən və onunla birlikdə seyr psixiatrik problemlər isə bunlar:

    Agorafobi olmadan çaxnaşma pozuqluq,
    Agorafobiyle birlikdə çaxnaşma pozuqluq,
    Panik pozuqluğu olmadan agorafobi,
    Xüsusi fobi,
    İctimai fobi,
    Obsesif-kompülsif pozuqluq,
    Postravmatik stress pozuqluğu,
    Kəskin stress pozuqluğu,
    Məşhur anksiyete pozuqluğu,
    Başqa səbəbə bağlı qayğı pozuqluğu,
    Model istifadəsinə bağlı qayğı pozuqluğu,
    Başqa cür adlandırılamayan qayğı pozuqluğu.

    "Panik" sözünün mənşəyi mifoloji bir əhvalatdan gəlir. Bu mifoloji əhvalatı izah edərsinizmi?

    Pan, Yunan mifologiyasında qırın və çobanların tanrısı olaraq xatırlanar. Yan keçi yarı insan şəklində təsvir olunur. Çöllərdə birdən insanların qarşısına çıxıb görünüşüylə insanları qorxutduğu üçün "çaxnaşma" sözcüyü buradan törəmişdir. Tanrı Pan əfsanəsi və şəxsiyyəti haqqında Behçet Necatigil'in 200 Sualda Mitologya'daki izahatı belədir: "Dağlıq Ar-kadia'da küçükbaş heyvanların, çobanların tanrısı. Keçi ayaqlı Pan, Hermesə oğludur. Tanrıların, çoxluq, insan qılığında deyil də heyvan qılığında düşünüldüyü ilk zamanlarda Pan da keçi başlı, sonradan bu keçi başında yalnız boynuzlar və saqqalı buraxılaraq insan üzü oldu. " Azra Erhat'ın Mifologiya Sözlüğü'nde isə Pan belə təyin olunur: "Pan, çoban kavalını sevər, azğın Tekeler kimi gözəl nympha'larm arxasına düşərdi. İnsanların, heyvanların yatdığı qızğın, kimsəsiz yaz öğlelerinde birdən-birə, gözlənilməz səs-küylər qoparar, dörd bir tərəfə 'çaxnaşma 'qorxular saçardı. Marafon döyüşü gecəsi Farsları bu şəkildə çaxnaşmaya uğratdığı üçün, Atinalılar döyüşdən sonra tanrı Pana Akra-polis ətəyində bir məbəd etdilər. Pan sözü Yunancada' bütün 'mənasını gəldiyindən mistiki, sonralar Pan'ın hər şeyi edə bilər bir tanrı payesini çıxardılar . "

    Panik Atak Dəstək

    Günümüzə dönsək, tibb ədəbiyyatında doğrusu, çaxnaşma pozuqluğu ola bilər, amma xalq bu problemi çaxnaşma hücum olaraq tanıdığına görə məşhur adıyla davam edək və soruşaq. Panik atakla əlaqədar demoqrafik xüsusiyyətlər nələr? Əvvəlcə bunu bilmək lazımdır ki, çaxnaşma pozuqluğu hər yaşda başlaya bilər. Ancaq ən sıx olaraq görüldüyü və ortaya çıxdığı yaş aralığı isə 20 ilə 30 arasındadır. Panik atak baxımından dünyada edilən araşdırmalara baxıldığında, bu problemi yaşayanlar arasında çox böyük sosyokültürel fərqliliklər olmadığı görünür. Bununla birlikdə bəlkə həyat şərtlərinin ağır olmasına görə, şəhərdə yaşayan insanlar, çöl bölgələrdə yaşayanlara nisbətən daha tez-tez çaxnaşma hücum keçirir. Evli insanlarda, dul və ya boşanmış insanlara görə daha az görülür.

    Panik atak, bir ağıl xəstəliyi deyil

    Az qala bütün bəşəriyyətin problemi halına gələn çaxnaşma hücumu təriflər bilərsinizmi?

    Yuxarıda da ifadə etdiyim kimi, çaxnaşma hücumda əvvəl, çaxnaşma atağın nə olduğunu mütləq anlamaq lazımdır. Bu əhəmiyyətli bir detal. "Panik atak" sinədə ağrı hissi, ürəkdə fövqəladə bir vurman idi, tərləmə, baş gicəllənməsi, özünü itirmə qorxusu, nəfəs alamıyormuş kimi boğazının tıxanması və nəticəsində ölüm qorxusunun hakim olduğu bir mənzərədir. Bu hücumu keçirən insanlar əvvəlində bəzi əlamətlər hiss-seler də ümumiyyətlə hücum elə sürətli gəlir ki, adam bu hücuma hazırlıqlı olamayabilir. Panik atak əvvəlcə bir ruhi problem olaraq algılanmalı. Yəni bir ağıl xəstəliyi deyil qətiliklə. Qısaca ifadə etmək lazım olsa, ruhi xəstəliklər iki təməl qrupa ayrılar. Bunlardan bir qisimi psikoz-ağıl xəstəsi dediyimiz, bir qisimi də ümumi qayğı pozuqluğu və ya duyğu vəziyyət pozuqluğu dediyimiz qrupu yaradır. Panik atak isə ümumi qayğı pozuqluğu içində iştirak edən bir ruhi problem olaraq çıxar qarşımıza. Panik atağın özünü göstərməsi daha çox ruhi və fiziki əlamətlərlə olar.

    Panik Atağı

    Bu hücumların müddətləri nə qədərdir?

    Müddəti, atağın gücünə bağlı olaraq dəyişir təbii ki. Bir çaxnaşma hücum, ya da keşiyi yarım saat "qədər davam edə bilər və bu hücumlar çox qısa müddət içində, məsələn 10 dəqiqədə, atağın ən təpə nöqtəsinə çata bilər. Panik pozuqluğu vəziyyətində bir az daha fərqli bir cədvəl vardır. Çünki pozuqluq müddətin tərəfindən, zaman-zaman ortaya çıxan və çox təəssüf ki təkrarlayan hücumlar vardır.

    Tam olaraq anlamaq lazım olsa, çaxnaşma hücumu qarşımıza çıxaran səbəblər nələrdir?

    Panik atağın ortaya çıxışında bəzən heç bir səbəb yoxdur çox təəssüf ki. Kişi, sözün tam mənasıyla birdən-birə nəyə uğradığını çaşır. Bəzən də vəziyyət tam tərsinə olub, daha əvvəldən insanın həyatında var olan problemlər, qorxular, qayğılar, ilişmələrin səbəbiylə ortaya çıxır. Belə ki, bir qorxunun, saplantının təsiri altında, o saplantının, qorxunun ölçüləri artarsa ​​və ya onu artıran bəzi şərtlər, şəraitlər içinə girilsə bu keşik ortaya çıxa bilir. Qayğılar insanın hücum-keşik keçirməsinə ciddi olaraq zəmin hazırlayır.


    götürmə
#09.01.2012 13:52 0 0 0