kişisel gelişim makaleleri - planlı değişim - değişim süreci - aşamalı değişimHerhangi bir kişi iki nedenle planlı değişime gider. İlki buna zorunlu kalmış ve yaşadığı sorunları bu şekilde aşabilecek olmasıdır İkincisi, kişinin herhangi bir hedefi gerçekleştirebilmesi değişimin gerçekleşmesine bağlıdır.
Her ne olursa olsun kişi mevcut durumdan memnuniyetsizlik duymuş ve değişimin gerektiğini fark etmiş olmalıdır. Bu süreçte değişim sonucunda ulaşılacak sonuçların, mevcut durumdan daha iyi olacağı kabul edilmelidir.
Bu süreç bazen o kadar uzun zaman alır ki, kişinin bir değişim ihtiyacı içine girmesi ve farkındalık geliştirmesi genellikle çevrenin talepleriyle veya dış zorlamalarla gerçekleşir. Ancak önemli olan kişinin bu değişimi kendi isteğiyle gerçekleştirmesidir. “Çözme”, sistematik ve planlı bir şekilde ele alınması gereken ciddi bir aşamadır. Bu aşamada kişide yaşanabilecek durumlar şunlar olabilir:
Mevcut durumla ilgili kişinin rahatsızlık ve memnuniyetsizlik yaşaması gerekir. Bu rahatsızlığının boyutları ve yaşam kalitesine olan etkileri konusunda bir farkındalık içinde olmalıdır.
Bazen kişi mevcut duruma, değişim durumunda daha fazla rahatsızlık yaşayacağını düşündüğü için devam etmektedir. Alternatif bir çözüm önerisi, kişinin imkânlarına ve kişilik yapısına uygun, iyi düşünülmüş olmalıdır.
Kişinin değişimin getireceği faydaların, zararından daha fazla olacağı yönünde bir inanca sahip olması değişime yönelmesinde etkili olacaktır. Değişimden bir kaybının olmayacağına veya kaybının kazancından az olacağına inanmalıdır.
Değişim kararını kişi kendisi vermeli ve değişimin sorumluluğunu üstlenmelidir. Bu bize yakın birisi de olsa, başka biri istiyor diye bir değişimin gerçekleşmesi çok zordur.
Kişi yaşadığı bu belirsizlik durumu nedeniyle güvensizlik ve endişe içinde olabilir. Ancak bu çok normaldir. Bu nedenle bu “yeni durum” olabildiğince açık şekilde tanımlanmalı, getireceği yararlar üzerine odaklanılmalıdır.
Kişi neden şimdi sorusuna mantıklı bir yanıt verebilmelidir. Eğer zamanı uygun bulmuyorsa değişime yönelmeyecektir.
Mevcut durumun kökeninde başka bir alışkanlıklar örüntüsü varsa, sadece mevcut bir alışkanlık değil, bir “alışkanlıklar grubu” tümüyle değişmelidir. Dolayısıyla soruna daha bütüncül bir yaklaşım getirilmelidir.
Değişim sadece bireyin kendisini mi yoksa, çevresindeki insanları da mı etkileyecektir? Değişimin etkileyeceği kişi sayısı çoğaldıkça değişimin zorluğu artmaktadır.
“Değişim neden şimdi gerekli?” sorusu, aynı zamanda “neden burada?” sorusunu da beraberinde getirmektedir. Çevre ve ortam değişimin kolaylaşmasını ve zorlaşmasını sağlayabilecek unsurlardır.
Değişimin sonucu, kendi başına bir ödül olmalıdır. En azından kişi bunu bir ödül olarak algılamalıdır. Örneğin zayıflamak isteyen kişi için, vücudunun güzel görünümü başlı başına bir ödüldür, ancak buna ek olarak kişi, zayıfladığımda ödül olarak şunu alacağım veya yapacağım da diyebilir. Ancak, zayıflık başlı başına bir ödül olarak kabul edilmezse, ödül etkisini yitirir ya da ödül elde edilmezse tekrar kilo alınabilir.
Bilimsel araştırmalara göre içsel motivasyonu güçlü olan kişiler, eğer dışsal ödüller yoluyla motive edilmeye çalışılırsa, içsel motivasyonu bozulacak ve sonrasında ödüle bağımlı hale gelecektir.
Kişi, yapısal olarak yaşam düzenini korumak için ne ölçüde yatırım yapmışsa, değişimi o ölçüde zorlaşacaktır. Örneğin yeni bir şehre taşınmak isteyen biri için, şimdiki evinin kendisine ait olması, tüm arkadaşlarının bu şehirde yaşaması bu isteğinin gerçekleşmesini zorlaştıracak önemli bir etkendir.
Kişi, içsel (beceriler) ve dışsal (maddi ve manevi) kaynaklara sahip mi? Eğer kişi değişimi yapabilecek kaynaklara sahip olmadığını düşünüyorsa, böylesi bir değişime yönelmeyecektir.