Fay Nedir ?
Son güncelleme: 06.03.2023 11:40
-
Fay Nedir ?
Fay Nedir
Yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketleri sonucu oluşan gerilme ve sıkışmalar, yer kabuğunun bazı bölümlerinde yüzyıllar boyunca enerji biriktirir. Bu enerjiler zaman zaman ortaya çıkar. Yer kabuğundaki bu hareketli kesimlere FAY adı verilir.
Birbirlerinin hareketini engelleyen levhalar arasında sürtünme başlar. Levhaların birbirlerine sürtünmesi sırasında, büyük kaya kütlelerinin arasında kalan “fay” adını verdiğimiz zayıf yerler zorlanırlar ve buralarda gerilme enerjisi birikir.
Zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir zaman içerisinde çok şiddetli bir kırılma ve hareket ortaya çıkar. Oluşan ilk harekete “deprem” (ana şok), şiddetli sarsıntının etkisiyle o bölgedeki yer kabuğunun zayıf diğer kısımlarının kırılmasına da “artçı depremler” (artçı şoklar) denir.
-
Deprem Türkiye’ye bir deprem bölgesinde yaşadığımız gerçeğini bir kez daha hatırlattı. Deprem gecesinden beri “fay” ve “fay hattı” kavramları bir kez daha hayatımıza girdi. Uzmanlar fay hatlarıyla ilgili uzun açıklamalar yapıyor. Peki nedir fay hattı? Neden hareket eder ve neden kırılır? Fay hattı kırılırsa ne olur? Türkiye’de kaç tane fay hattı var? Gelin sizin için hazırladığımız yanıtlara bir göz atalım.
Fay Hattı Nedir?
İki kıta sahanlığının birbirlerine sürtünmesi sonrası zıt yönlerde hareket etmeleri ile meydana gelen yapılara fay ya da kırık denir. Bu kırıkların uzunlukları boyunca tabakalar iki ayrı blok şeklinde yer değiştirmektedir. Burada çok önemli bir ayrıma dikkat etmek gerekiyor. O da; kırık terimi ile çatlak farklı şeylerdir.
Bir diğer tanımla, yer kabuğunu oluşturan levhaların hareketlerinden meydana gelen gerilme ve sıkışmalar, bazı bölümlerinde yüzyıllar boyunca enerji birikimi yapar. Bu enerjiler zaman zaman ortaya çıkar ve hareket meydana getirir. Bu hareketli kısımlara fay, fayın bulunduğu yerlere fay hattı denir.
Türkiye’de Kaç Tane Fay Hattı Var?
Jeolojik olarak en aktif deprem kuşağı üzerinde yer alan Türkiye’de; Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere 3 adet fay hattı bulunmaktadır. Uzmanlar ve akademisyenler Türkiye’de yer alan en aktif ve tehlikeli fay hattının Batı Anadolu Fay Hattı olduğu görüşünde birleşiyorlar.
Fay Hatları Niye Hareket Eder?
Levhalar birbirlerine sürtündüğü esnada büyük kütleler arasında kalan fay adı verdiğimiz zayıf noktalar zorlanır. Bu zorlanma gerilme enerjisi birikmesine yol açar. Zorlanma ve sürtünmenin etkisi ile kısa bir zaman içerisinde çok şiddetli bir kırılma ve hareket ortaya çıkar. Fay hatlarının hareketi bu şekilde açıklanır.
Fay Hattı Kırılırsa Ne Olur?
Fay hattının kırılması demek büyük çapta depremlerin meydana gelmesi demektir. 6 Şubat günün ilk saatlerinde Gaziantep ve Kahramanmaraş’ta meydana gelen ve 10 ili etkileyen depremin sebebinin de bu olduğu konusunda; İzmir Seferihisar açıklarında 30-40 kilometrelik bir fay hattı kırılmış olduğu açıklaması yapılıyor.
Birbirlerinin hareketini engelleyen levhalar arasında sürtünme başlar. Levhaların birbirlerine sürtünmesi sırasında, büyük kaya kütlelerinin arasında kalan “fay” adını verdiğimiz zayıf yerler zorlanırlar ve buralarda gerilme enerjisi birikir.
Zorlanma ve sürtünmenin etkisiyle kısa bir zaman içerisinde çok şiddetli bir kırılma ve hareket ortaya çıkar. Oluşan ilk harekete “deprem” (ana şok), şiddetli sarsıntının etkisiyle o bölgedeki yer kabuğunun zayıf diğer kısımlarının kırılmasına da “artçı depremler” (artçı şoklar) denir.
Fay Türleri Nelerdir?
Doğrultu Atımlı Fay
Bu tür fay düzlemleri, yeryüzünde 90 dereceye yakın dik bir konumda olan ve yerin içine doğru hafifçe eğimlenen yalnızca yatay atımın oluşturduğu yanal atımlı faylardır. Bu faylar, atımlarina öre sağ ya da sol yönlü olabilirler. Kuzey Anadolu Fayı, sağ; Doğu Anadolu Fayı ise sol yönlü doğrultu atımlı faylardır.
Normal Atımlı Fay
Bu tür faylarda fay düzleminin bir tarafındaki blok yükselirken diğer tarafındaki düşerek uzaklaşır. Burada hareket yine göreceli olarak gelişmektedir. Bir başka değişle, bir blok yükselirken diğeri yerinde durabilir yada bir taraf yerinde dururken diğer taraf düşebilir. Örneğin; 1970 Gediz ve 1995 Dinar depremi ile ilgili faylar bu türden normal atımlı faylardır.
Ters Atımlı Fay
Bu tür faylar da düşey atımlı faylar olup, yalnızca fay düzlemi boyunca hareket eğim yönüne göre ters yönde olmakta ve bloklar birbirine göre yaklaşmaktadır. Örneğin; 1975 Lice depremi ile ilgili faylar ters atımlı faylardır.
Verev (Oblik) Atımlı Fay
Fay düzlemi boyunca ortaya çıkan hareketin hem düşey hem de yatay yönde olduğu faylardır.
-
Fay hattı nedir, ne demek? Fay hattı kırılması sonuçları ile Doğu Anadolu fayı kırıldı mı, nereden geçer?
- Fay düzlemi boyunca ortaya çıkan hareketin hem düşey hem de yatay yönde olduğu faylardır.
- şiddetli sarsıntının etkisiyle o bölgedeki yer kabuğunun zayıf diğer kısımlarının kırılmasına da “artçı depremler” (artçı şoklar) denir.
- Fay Nedir ? Konusuna Benzer Konular
- M Peg 2 nedir 04.03.2004
- Giybet nedir??? 09.03.2004
- Iman Nedir 18.03.2004
- MANTIK NEDiR? 20.03.2004
- Kader Nedİr 18.06.2004
- Plastik Gıda Ambalajı 06.03.2023 11:40