ERZURUM
Son güncelleme: 31.12.2012 10:03
-
BİR KÜLTÜRDÜR ERZURUM-6
TÜRKÜLERİNDEN ÖRNEKLER
YEMEN TÜRKÜSÜ
Mızıka çalındı, düğün mü sandın Al beyaz bayrağı gelin mi sandın Yemen'e gideni gelir mi sandın
Dön gel ağam, dön gel dayanamiram Uyku, gaflet basmış, uyanamiram Ağam öldüğüne inanamiram
Ağamı yolladım Yemen eline Çjfte tabancalar takmış beline Ayrılmak olur mu taze geline
Akşam olur mumlar yanar karşımda Bu ayrılık cümle âlem başında Gündüz hayalimde, gece düşümde
Koyun gelir, kuzusunun adı yok Sıralanmış küleklerin südü yok Ağamsız da bu yerlerin tadı yok
SARIGELİN TÜRKÜSÜ
Erzurum çarşı Pazar, Leylim aman aman, Leylim aman aman, Leylim aman aman sarı gelin
İçinde bir kız gezer, Hop ninen ölsün sarı gelin aman, Sarı gelin aman suna yarim
Palandöken yüce dağ, Leylim aman aman, Leylim aman aman, Leylim aman aman sarı gelin
Altı mor sümbüllü bağ, Hop ninen ölsün sarı gelin aman, sarı gelin aman
Seni vermem ellere, Leylim aman aman. Leylim aman Leylim aman sarı gelin
Niceki bu canım sağ, Hop ninen ölsün sarı gelin aman Sarı gelin aman. Sarı gelin.
KEVENK YOLU TÜRKÜSÜ
Kevengin yollarında, Çimeydim göllerinde, ilik düğme olaydım, O yarin kollarında
Kız yandan yandan yandan Severim seni candan
Kevenk yolu bu mudur Testi dolu su mudur Gittin ki tez gelesin Tez gelişin bu mudur
Kız yandan yandan yandan Severim seni candan.
KÖMÜR GÖZLÜM TÜRKÜSÜ
Kömür gözlüm ne gezersin bu bağda Bu bağ bizim güzellerin bağıdır
Aklan uyup yuva yapma bu bağda Felek vurur yurdun, yuvan dağılır
Kömür gözlüm bu yerlerden gidersem Hoşça geçin yârân ile eşinen
Gurbet elde kem haberin alırsam Döğünürüm kara bağrım taşınan
HUMAKUŞU
Yavri, yavri huma kuşu yükseklerde seslenir
Ağa yâr goynunda bir çift suna beslenir
Yavri yavri sen ağlama kirpiklerin ıslanır
Ağam ben ağlim ki deli gönül Uslanır
Yavri yavri sen bağ ol ki ben bahçende gül olim
Ağam layıkımdır yanim yanim kül olim
Yavri yavri sen efendim ben gapında gul olim
-
BİR KÜLTÜRDÜR ERZURUM-7
MANİLERİ
Maniler, halkın sözlü anlatım geleneğinde yaşayarak nesilden nesile, ağızdan agıza dolaşıp günümüze kadar ulaşmış anonim edebiyat ürünleridir. Bunların en belirgin özellikleri anonim oluşlarıdır. "îlk söyleyeni bilinmez. Ağızdan agıza ve nesilden nesile geçerken daha da zenginleşerek sanat değeri artar. Maniyi öbür şiir biçimlerinden ayıran başlıca nitelik uyak düzenidir. Manilerin dizeleri çoğu kez; aaba şeklindedir. Dört dizelik her mani bağımsız bir bütündür. Bazı Erzurum manileri örnek olarak verirsek:
Pınar başı pıhrah, O yar gelsin oturag, Bir sen söyle bir de ben, Bu sevdadan gurtulah.
Ağlarım çağlar gibi, Derdim var çağlar gibi, Ciğerden yaralıyam, Gülerim çağlar gibi, Her gelen bir gül ister, Sahipsiz bağlar gibi.
Madem çoban değilsin Ardındaki sürü ne
Ben bir körpe kuzuyum Al kat beni sürüne
Beni böyle yandıran Sürüm sürüm sürüne
Ağ terliğim biçtiğim Leğenden su içtiğim Yûzbin igit İçinde Eliminnen seçtiğim
Ahşam aralar beni Fitil yaralar beni Varsada girsem Döşek paralar benl
Alma attım deriye Giz çıhdi penceriye Giz Allah'ın seversen Al beni İçeriye
Arasa attım testi Aras bulandı geçti Emim oğli Muhammet Benim de vahdim geçti
Ben bir yiğit dadaşım, Onsekiz gibi yaşım Sevmekte haksızmiyam Söyle be gardaşım
Bizim gelin asildir. Aklı fasıl fasıldır Gah it olur, gah İnsan Bilinen aslı nasıldır.
Bu dağlar olmasaydı Çiçeği solmasaydı Ölüm Allah'ın emi't Ayrılık olmasaydı
Çorabın ayağan tah , Destele bağına bah, Her ben aklına gelende Erzurum dağına bah
Dadas dadaş hoş dadaş, Başımda dalga dadaş Eller gelmiş ğötürir Kapıları bas dadaş
Erzurum eğmeleri Beğenmem değmeleri Yarim bir mintan giymiş Ben alim düğmeleri
Erzurum geceleri Giz bağlar peçeleri O gaş o göz sende var Öldürür neçeleri
Ezem gizi senmisen. Hıyar soyim yer misen Yadlar gelmiş götûrir Sen bene gıyar mısan
Fırın üstîınde fırın Ağalar geri durun O yar hurdan geçince Altın İskemle kurun
Fırın üstünde kürek Yine ah çekti yürek Her derde dayanırdın Buna da dayan yürek
Gara goyun meleme Sesin gider âleme Goyun seni keserem Guzum deyip meleme
- hadi gel erzuruma gal erzurumun yagsi guzel gelecegim bir gun yuregine saglik
-
BUYRUN MEMLEKETİMDEN MANZARALAR
Emniyet Müdürlüğü
Emniyet Müdürlüğü 2
Yakutiye Belediyesi
Yüzüncü Yıl Anıtı
Tren Garı
Havaalanı
Havuzbaşı
Ejder tepesi
Otobüs Terminali
Palandöken Dağları
Cumhuriyet Caddesi
Yakutiye Medresesi
(Hoca Celaleddin Yakut tarafından MS 1310 yılında inşa edilmiştir.İlhanlı döneminden günümüze kalan nadir eserlerden birisidir. İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır.)
Saat Kulesi
Kale İçindeki Toplar
Erzurum Lisesi
Kongre Binası
Taşhanı
(Günümüzde Oltu taşı malzemelerinin satıldığı çarşının çatı katının görünümü.)
Lalapaşa Camii
(Osmanlı dönemine ait Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmış camii. Mihrabında kabenin örtüsünden bir parça bulunmaktadır.)
Üç Kümbetler
(Saltukoğulları devrinden kalan bu muhteşem kümbetlerin iki büyük özelliği vardır. Birincisi, Anadolu'da yapılmış ilk eserlerden olması, ikincisi bunların üçünün de tamamen birbirinden ayrı mimari üsluplarla yapılmış olmalarıdır.
Üç kümbetlerden sekiz köşeli plan üzerine oturtulmuş olanın, Saltuklu Devletinin kurucusu Emir Saltuk'a ait olduğu sanılmaktadır. Tamamiyle kesme taştan yapılmış olan kümbetlerin diğer ikisinde kimlerin yattığı bilinmemektedir.)
Erzurum Kalesi
Cennet Çeşmesi
Kale İçi
Çoban Dede Köprüsü
Güneş Saati
(Dünyada bir eşi daha bulunmayan, 1771 yılında Fehim Efendi tarafından yapılmış ve bugün hâlâ şaşmayan güneş saati. Saat Şeyhler camiinin minaresine yerleştirilmiştir.)
Veee Benim Doğduyum Yer Olan Pasinlerden Bir Görünüm(Pasinler Kalesi)
ERZURUMLU ŞAHSİYETLER
1 - Ahmet İhsan Tokgöz
2 - Alvar İmamı Hacı Muhammet Lütfi Efendi
3 - Arif Sağ
4 - Aşık Erbabi
5 - Aşık İshak Kemali
6 - Aşık Mehmet Gülhani
7 - Aşık Mevlüt İhsani
8 - Aşık Mustafa Ruhani
9 - Aşık Sümmani
10 - Aşık Yaşar Reyhani
11 - Bahri Karaçay
12 - Cahit Can
13 - Cahit Koytak
14 - Can Bahadır Yüce
15 - Celalettin Arif (1876-1930)
16 - Cemal Gürsel
17 - Cemal Paşa (1872-1922)
18 - Dr. Şenol Kantarcı
19 - Dursun Ali Erzincanlı
20 - Erbabi
21 - Erol Taş
22 - Erzurumlu Emrah
23 - Erzurumlu İbrahim Hakkı
24 - Ethem Baba (1836-1916)
25 - Ethem Pertev Paşa (1824-1872)
26 - Fatih Karaca
27 - Fethullah Gülen
28 - Güllebi Turan (Ustaoğlu)
29 - Habip Baba Hz.
30 - Hacı Mevlüd Baba
31 - Haluk Kırcı
32 - Haşiizade Hacı Ali Efendi (?-1908)
33 - Havasi 1827-1892)
34 - Hoca Raif Efendi (1847-1949)
35 - İbrahim Erkal
36 - İlhami Çiçek
37 - İsmail Gürcan
38 - Kadı Mustafa Darir (?-?- 14.yüzyılda yaşamış)
39 - Kami (1843-1911)
40 - Katibi (1595- ?)
41 - Kazım Karabekir
42 - Kemal (1866-1941)
43 - Kemalettin Kamu
44 - Kemani Haydar Telhüner
45 - Ketencizade Mehmet Rüştü Efendi
46 - Lezgi Ahmet
47 - Lütfü
48 - M. Sıtkı Aras
49 - M. Zeki KURNUÇ
50 - Mahiri
51 - Mehmed Kırkıncı Hoca Efendi
52 - Mehmed Said Paşa
53 - Mehmet Arif Bey
54 - Mehmet Nuri Yılmaz
55 - Muhammed Hazık Efendi
56 - Murtaza Hoca (Köse Hoca Büyük Efe)
57 - Mülhemi
58 - Mürsel Bakü
59 - Nafiz Kotan (1885-1946)
60 - Naim Hoca
61 - Natıki
62 - Nefi
63 - Nene Hatun 1857 - 1955
64 - Nezir Akalın
65 - Nihani
66 - Nihat Kabanlı
67 - Nuri Kemal Güraksın
68 - Nurullah Genç
69 - Oramiral Yener Karahanoğlu
70 - Org. Mehmet Muzaffer Alankuş
71 - Org. Mehmet Şener Eruygur
72 - Org. Semih Sancar
73 - Orhun Ene
74 - Ozan Dursun Çelebi
75 - Ömer Nasuhi Bilmen
76 - Pir Ali Baba Hz.
77 - Rahmani
78 - Raif Dinç
79 - Refik Durbaş
80 - Reşit Karabacak
81 - Rıza Ümit
82 - Rüştü Paşa
83 - Saadettin Akatay
84 - Sadullah Paşa
85 - Sebahattin Bulut
86 - Selahattin Ozan
87 - Selâmi Karakelle
88 - Serdari
89 - Siraci
90 - Solakzade Sadık Efendi
91 - Süleyman Necati Bey
92 - Şefik Can
93 - Şehvari
94 - Şevket Özdem
95 - Şeyhülislam Feyzullah Efendi
96 - Şükrü Paşa
97 - Tayyip İde (Teyyo Pehlivan)
98 - Ümmani
99 - Ümminican
100 - Vahdet Nafiz Aksu
101 - Zekiye Çomaklı
102 - Zelafet
103 - Zinnur Tiryaki
104 - Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu (1901-1974)
ERZURUMUN KURTULUŞU
Birinci dünya savaşında Erzurum, Çarlık Rus ordusunun ilk hedefi üzerindeydi. Erzurum 16 Şubat 1916'da Ruslar tarafından işgal edildi. 1917 yılında Rusya'da çarlık rejimi yıkılmış Bolşevikler ülkede duruma el koymuşlardı. Rusya'da bu yönetim değişikliği üzerine Ruslar işgal ettikleri Doğu Anadolu Bölgesini boşaltarak ülkelerine dönmeye başlamışlardı. Ancak Doğu Anadolu'da Ermenistan hayalini yaşayan Ermeniler süratle silahlanarak Erzurum ve çevresinde soykırıma giriştiler. Erzurum Rus II. Topçu Kale Komutanı olan Twerdo Khlebov, Ermenilerin bu kanlı hareketlerine sadece seyirci kaldı. Erzurum'a giren Türk birlikleri şehir içinde 2127 şehit defnetmişler, ayrıca Kars kapıda da 250 ceset bulmuşlardır.
Kazım Karabekir Paşa, 12 Mart sabahını şöyle dile getiriyordu: "Erzurum'da halk gözyaşları içinde kimi babasını, kimi kardeşini yakılmış ya da süngülenmiş buluyor, saçlarını yoluyordu, sokaklarda canlılıktan bir iz bile kalmamıştı. Yerlerde çocuk, kadın ve yaşlılar kanlar içinde yatıyordu."
Ermenilerin yalnız son gece (11-12 Mart 1918) 3000 Müslüman Türk'ü öldürdüklerini, Erzurum'daki Rus Yarbayı Twerdo- Khelebof anılarında ifade etmiştir. "Demiryolu istasyonunda sanki bir mezarlık ölülerini dışarıya çıkarmıştı. Cenazeler arasından geçerek feci duruma gözlerimizle şahit olduk. Bilhassa Tahtacılar semtinde karşılıklı yer alan Osman Ağa ve Mürsel Paşa konaklarına doldurulup yakılan ve katledilen Erzurumlular insanı titretiyordu."
Erzurum'da resmi belgelere göre 9563 yerli Türk ahali Taşnak Ermeni çeteleri tarafından şehit edilmiştir.
12 Mart 1918 günü Türkün kalbi olan Erzurum'un esaretten hürriyete, ölümden hayata kavuştuğu bir gündür. 12 Mart 1918 de Türk Hükümeti, Doğuda ki güzel toprakları, yüksek dağları mert kanıyla sulayarak, düşmana göğüs geren Erzurum'u karanlık bir günden kurtardığının yıl dönümüdür.
12 Mart 1918 tarihi Erzurum kalesinin beklediği kutsal sabahtır. yıl önce bir 12 Martta zamanın saygısı altında kalan, hatırladıkça kanayan bir yara içimizi sızlatır, sevincimizi gözyaşlarımızın ıslaklığı, mutluluğu kederimizin hüznü, Hürriyetimizde kanımızın pahası, yaşamımızda Türk olmanın gururu, bayrağımızda varlığımızın manası vardır ve saklıdır, işte 12 Mart kutlu günümüzün bizlere hatırlattıkları bu duygu ve fikirlerdir.
ŞARKILAR VE TÜRKÜLERİMİZ
1- A Güzel Dolanda Gel
2- Acem Ülkesi
3- Acep Bir Karuban Hane Bu Dünya
4- Adalardan Çıktım Yayan
5- Adım Şirkan
6- Ağ Deveyi Düzde Gördüm
7- Ağca Ferikler
8- Ağlama gözleri kızarmış dostum
9- Akşam Olanda
10- Al At'ta Yeşil Kolan
11- Al Yeşil Geymiş
12- Arpa Ekdim Biçemedim
13- Aşığım Ben Sevdalı
14- Aşşahtan Gelirem Yüküm Eriktir
15- Ay Aksamdan Işığdır
16- Aya Bak
17- Aziziye Türküsü
18- Bağa Gel Bostana Gel
19- Bala Sarhoş Bala Sarhoş
20- Ben Bir Kavak
21- Ben Horozam Öterem
22- Bir Gün Bir Güzel Gördüm
23- Bir Sandığım Vardır Sırmadan Telden
24- Bir Taş Attım Çegile
25- Bir Tipiye Yakalandım
26- Bu Dağlar Kömürdendir
27- Bu Tepe Pullu Tepe
28- Bugün Ben Bir Güzel Gördüm
29- Bugün Sabah İle Visal-i Yardan
30- Can Dedim Ki Can Diyesen
31- Çayırım Çevirmeli
32- Çekin Gıratımı Binek Taşına
33- Çeşmeye Vardım Kızım
34- Çıktım Tandır Başına
35- Çirişe Gitmezdim Anam Yolladı
36- Çirişi Topladım
37- Çorabımın Altı
38- Dadaş Sen Oyna
39- Dam Başında
40- Dedi Yok Yok
41- Deli Kız
42- Dün Gece Yar Hanesinde
43- Düzden Geven Topladım
44- Eledim Eledim
45- Erzurum Dağları
46- Erzurum Kaledir Çıkın Engine
47- Erzurum Manileri
48- Erzurum Manileri
49- Erzurum Mehleleri
50- Erzurum'a Gel
51- Erzurumlu Dilber Yar
52- Erzurumlu Narin Yar
53- Erzurum'un Dadaşı
54- Erzurum'un Dağında
55- Erzurum'un Taşları
56- Felek
57- Gala Dibinde Beden Var
58- Galalıyam Galalı
59- Get Gelemem İşim Var
60- Göç Göç Oldu
61- Güzeller Toplanmış Toya giderler
62- Habudi Yar Habudi Yar
63- Hanım Gaşların Gözlerin
64- Hani Yaylam
65- Hele Dadaş
66- Helli Bardak
67- Huma Kuşu
68- İftadiye
69- İki Evliler Arsız Olur
70- Kalkın Turnam Kalkın
71- Kapıda Kavun Yerler
72- Kara Camışları Vurdum Bayıra
73- Kara Kız
74- Karanfil
75- Karlı Dağlar Karanlığın Basdı
76- Kavurma Koydum Tasa
77- Kaynana Gelin
78- Kevengin Yollarında
79- Kınacılar Taş Başına Dizildi
80- Kırmadan Gel Kırmadan
81- Kırmızı Gül
82- Kızlar
83- Kotana Bak Kotana
84- Leylek
85- Miras Destanı
86- Münacaat Eyledim Gani Mevlaya
87- Nasıl Methedeyim
88- Nefis Sen Ölmez Misin ?
89- O Revan'ın Ak Yokuşu
90- Payton
91- Pulli Tepe
92- Ramazan Manileri
93- Sarı Gelin
94- Semaver
95- Su Gelir Taşa Değer
96- Su Gelir Taştan Akar
97- Şafak Söktü Gine
98- Şeytan Bunun Neresinde
99- Tamzara
100- Tandıra Goydum Paçayı
101- Taşa Çaldım
102- Tut Yedim
103- Tutam Yar Elinden
104- Uyan Efendi Uyan
105- Uzun Havlu Çift Bardak
106- Üç Güzeller
107- Vefasız Yarim
108- Yayığ
109- Yaylalar İçinde Erzurum Yaylası
110- Yemen
111- Yendim Dere Zalhana
112- Yüce Dağ Başında
113- Yüce Dağ Başında Bir Sürü Kuzu
-
Erzurum bir ulu şehir, yayla başında.....
Belki Palandöken bilir şimdi kaç yaşında.
Yavuz'a yol açmış gür ormanlarından...
Evliya konuk olmuş kara kışında.
Kaç yiğit yudumlamış, bar'ında koç yiğitliği
Kaç gönül kaynamış ayran aşında..
Emrah'lar, Sümmani'ler gelmiş, Yaşar Reyhani'ler
Bir de ben, hele ben, ille ben en başında!
-
Pasinlerin kurtuluşunda Belediye Baskanvekili Sabih Pasin heyecanlı bir nutuk çekiyor :
-Ermeniler saldırdi, ahan bu ot yığınlarına kadar geldiler, biz
saldıranda da ano çeşmenin yanından kaşdı cannarıni zor gulturdular.
Nutku dinleyen ve o günleri yaşamış yaşlı bir kadın itiraz edip:
-Ola Sebih atma atma.. Sen ne annadirsan, sen o günleri gördün mü ki, diye sorar.
Buna sinirlenen Başkanvekili
- Pohh yeme Behile, bu bir nutuktur! Ne söyler söylerem.!
-
Erzurumlu cehennemi boylamıştır ama şikayetçi değildir. Hatta memnundur. Kapıyı sık sık açan ve açık bırakanlara rica eder:
-Aman, nevolur kapıyi mökkem örtün de bir dalımız gızsın.
-
ERZURUM 'UN KIŞI ZORDUR BALAM.
TANDIRDA TEZEK YAKAR ERZURUM.
BUZ TUTAR YİĞİTLERİN BIYIĞI.
ERZURUM 'DA KASKATI, DİMDİK ÖLÜR ADAM.
KABULLENMEZ YILGINLIĞI...
Nazım HİKMET
-
Erzurum mutfağı:
Özellikle et ve tavuk kullanılmaktadır bu besinlere ilave olarak pul biber nane kekik tercihen kullanılır en bilinen et yemeği: çağ kebabı lavaş ekmek içinde yöreye ait şekilde hazırlanmış et parçaları
-
ERZURUM
GENEL BİLGİLER
Yüzölçümü: 25.066 km²
Nüfus: 848.201 (1990)
İl Trafik No: 25
Doğu Anadolu Bölgesi'nin en büyük kenti olan Erzurum oldukça eski bir yerleşim birimidir. Palandöken Dağı eteklerinde kurulu olan kent son yıllarda kış turizmi açısından büyük önem kazanmıştır. Tarihi yönden çok zengin bir çok eseri barındıran ve adeta bir kültür merkezine benzeyen kent günümüzde önemli bir turizm potansiyeli taşımaktadır.
İLÇELER
Erzurum (merkez), Aşkale, Çat, Hınıs, Horasan, Ilıca, İspir, Karaçoban, Karayazı, Köprüköy, Narman, Oltu, Olur, Pasinler, Pazaryolu, Şenkaya, Tekman, Tortum, Uzundere.
Pasinler: Pasinler ilçesi, IV. yy.da Bizanslıların, 615 yılında Arapların, 1084 yılında ise Türklerin eline geçmiştir.
Pasinler'de bulunan 3702 kişi kapasiteli, 39 derece su sıcaklığı olan termal tesis, ilçe dışından gelen hastalara konaklama hizmetiyle birlikte; böbrek,sindirim sistemi, idrar yolları, romatizma, siyatik, lumbago, nevralji ve çeşitli kadın hastalıklarının tedavisinde olumlu etki yapmaktadır.
Köprüköy: Köprübaşında kurulmuş köy anlamına gelen Köprüköy'ün kuruluşu çok eskilere dayanmaktadır.
Köprüköy (Deli Çermik) Kaplıca suları, sindirim sistemi, böbrek ve idrar yolları, kan dolaşımı ve kalp hastalıkları, metabolizma bozuklukları ve romatizmal hastalıklara olumlu etki yapmaktadır. Su sıcaklığı 26 derecedir.
Uzundere: İlçenin 3000 yıla yakın geçmişi vardır.
İlçe sınırları içinde bulunan Tortum Gölü ve Tortum Şelalesi yaz aylarında çok sayıda yerli ve yabancı turistin uğrak yeridir. İlçeye bağlı Çamlıyamaç Köyü'nde l0.yy 'dan kalma Öşvank Gürcü Kilisesi bulunmaktadır.
Ilıca: Yapılan araştırmalar Ilıca'daki hayatın M.Ö.4000'li yıllara kadar uzandığını göstermektedir.
İlçede kükürtlü sıcak su kaynakları bulunmakta, termal tesisler sayesinde şehir dışından gelen hastalara da konaklama ve tedavi için olanaklar sağlanmaktadır. Kaplıcalarda kadın hastalıkları, romatizma, mide, bağırsak, karaciğer, safra kesesi, beslenme bozuklukları gibi rahatsızlıkları olumlu etkilediği bilinmektedir.
İspir: Kuruluşu M.Ö. 19. yy.a kadar inen İspir,Yavuz Selim'in 1514!deki İran seferi sonrası Osmanlı hakimiyetine girmiştir. Dünyanın en hızlı akan nehirlerinden birisi olan Çoruh nehri Rafting sporu için oldukça elverişlidir.
Olur: Turizm açısından önemli bir potansiyel göstermekte olan ilçenin Keçili Köyü'ndeki Van Kilisesi, Yıldızkaya Köyü'ndeki Kivi Mağarası görülmeğe değerdir.
NASIL GİDİLİR?
Erzurum çevre illere ve ülkenin diğer bölgelerine kara,demir ve havayolu ulaşım ağıyla bağlıdır.
Karayolu: Otobüs Terminali il merkezindedir.
Demiryolu: Tren Garı il merkezindedir.
Havayolu: İlin Ankara bağlantılı yurtiçi ve yurtdışı seferlerinin yapıldığı Erzurum havaalanı, şehre 10 km mesafededir.
GEZİLECEK YERLER
Palandöken Kayak Merkezi
3185 m. zirveye sahip Palandöken dağları, Erzurum'un güneyinde yer alır ve doğu-batı yönünde uzanır. Türkiye'de kış turizmi için yapılan ilk ciddi ve kapsamlı proje Erzurum-Palandöken Kış Sporları ve Turizm Mastır Plan Çalışmasıdır. Yapılan çalışmada Palandöken Dağlarının doğal yapısı ve iklimi ile uluslararası kış sporları merkezi niteliğine sahip olduğu tespit edilmiştir. Projede, üç alan üzerinde gün toplam 32 bin kişinin kayak yapabileceği, uluslararası yarışmalar hatta kış olimpiyatlarının düzenlenebileceği, 6 bin kişinin doğrudan istihdam edilebileceği öngörülmektedir.
Ulaşım: Erzurum'a Ankara ve İstanbul'dan her gün uçak seferleri bulunmaktadır. Kayak Merkezi Erzurum Şehir Merkezine 5 km. uzaklıktadır. Hava alanına ise yalnızca 10 dakika mesafededir. Kış mevsimi boyunca şehir merkezinden halk otobüsü seferleri bulunmaktadır.
Coğrafya: Erzurum Türkiye'nin en yüksek ve soğuk illerinden biridir. Sert kara iklimi hüküm sürer. Yılın 150 günü karla örtülüdür. Normal kış koşullarında 2-3 metre kar yağışı almaktadır. Hakim rüzgar yönü güney ve batı yönlerindedir.
Kayak alanı 2200 - 3176 m. yükseklik kuşağı üzerinde yer almaktadır. Karasal iklim nedeniyle, mevsim boyunca "toz kar" üzerinde kayak yapılmaktadır. 10 Aralık-10 Mayıs arasındaki dönem kayak etkinlikleri için en uygun zamandır.
Konaklama ve Diğer Hizmetler: 4 ve 5 yıldızlı konaklama tesisleri, kayak evi, günübirlik tesisler ve lokantalar bulunmaktadır. Kayak dersi ve malzeme kiralama hizmetleri verilmektedir.
Mekanik Tesisler ve Pistler: Palandöken Kayak Merkezindeki pistler dünyanın en uzun ve dik kayak pistleri arasında yer almaktadır. En uzun pisti 12 km. olan kayak pistlerinin toplam uzunluğu 28 km.yi bulmaktadır. Başlangıç yeriyle varış noktası arasındaki yükseklik farkı 1000 m. olan Palandöken'de Slalom ve Büyük Slalom yarışmaları için 2 adet tescilli Kayak Pisti mevcuttur. (Ejder Pisti ve Kapıkaya Pisti)
Kayak Merkezinde 5 adet telesiyej (toplam 4500 kişi/saat kapasiteli), 1 adet teleski (300 kişi/saat kapasiteli ), 2 adet baby lift ( toplam 1800 kapasiteli ) ve 1 adet gondol lift (1500 kişi/saat kapasiteli) hizmet vermektedir.
Müzeler
Erzurum Arkeoloji Müzesi
Adres: Yenişehir Caddesi No: 11
Erzurum Atatürk Evi Müzesi
Adres: Cumhuriyet Caddesi
Erzurum - Türk İslam Eserleri ve Etnografya Müzesi (Yakutiye Medresesi)
Adres: Cumhuriyet Caddesi
Erzurum - 23 Temmuz Kongre Salonu Müzesi
Örenyerleri
Erzurum Kalesi
Adres: Yenişehir Cad. No:11 Erzurum
Erzurum Çifte Minareli Medrese
Üç Kümbetler
Kuleler ve Kaleler
Saat Kulesi: İç kale mescidine minare olarak yaptırılan Saat Kulesi, Tepsi Minare ve Kule diye de adlandırılmaktadır.Şehre hakim bir tepe üzerinde kurulu bulunan Erzurum Kalesi'nin surlarındaki Saat Kulesi her taraftan çok rahatlıkla görülebilmektedir.
Erzurum Kalesi: Erzurum İli'ne 79km uzaklıktaki Horasan-Pasinler-Erzurum tarihi İpek Yolu üzerindedir. İlk inşa tarihi kesin olarak bilinmeyen Erzurum Kalesi'nin M.S. 5.yy ilk yarısında Bizanslılar tarafından yaptırıldığı tahmin edilmektedir.
Camiler ve Kiliseler
İl merkezindeki Lalapaşa Cami, Üç Kümbetler ve Ovşank Kilisesi görülmeye değerdir.
Üç Kümbetler: Üç kümbetlerden sekiz köşeli plan üzerine oturtulmuş olan Saltuklu Devleti'nin kurucusu Emir Saltuk'a ait olduğu sanılmaktadır. Tamimiyle kesme taştan yapılmış olan kümbetlerin diğer ikisini kimlerin yaptığı bilinmemektedir. Kümbetlerin genel olarak 13 üncü yüzyıl sonu ve 14 üncü yüzyıl başına ait oldukları kabul edilmektedir. Üç kümbetler Türklere ait diğer kümbetlere nazaran değişik planları, kullanılan malzeme ve süslemeleri açısından ayrı bir yer tutar.
Medreseler
Çifte Minareli Medrese: 13'üncü yüzyılın sonlarında İlhanlılar tarafından yaptırılmıştır.Anadolu Selçuklu Mimari geleneğinde açık avlulu, iki katlı ve iki minareli eğitim kurumu, Anadolu'nun en büyük medresesidir.
Yakutiye Medresesi: Hoca Celaleddin Yakut tarafından MS 1310 yılında inşa edilmiştir.İlhanlı döneminden günümüze kalan nadir eserlerden birisidir. İslam Eserleri Müzesi olarak kullanılmaktadır.
Köprüler ve Bedestenler
Çobadede Köprüsü: 1297-98 yıllarında İlhanlıların Veziri Emir Çoban Salduz tarafından yaptırılmıştır.Aras nehri üzerinde 7 kemer gözlü olarak inşaa ettirilen önemli bir yapıttır.
Rüstempaşa Bedesteni: Kanuni Sultan Süleyman'ın Sadrazamı Rüstem Paşa tarafından yaptırılmıştır. Osmanlı mimarisinin özelliklerini taşıyan iki katlı bina halen çarşı olarak kullanılmaktadır. Çarşıda daha ziyade oltu taşı satıcıları faaliyet göstermektedir.
Mesire Yerleri
Tortum Çağlayanı: Tortum Gölü'nün son kısmında, Tortum Çayı'nın 48 m yüksekten düşmesiyle meydana gelen çağlayan vadideki bir dağın heyelan sonucu çayın önünü kapatmasıyla oluşmuştur. Erzurum'a 120 km mesafededir. Baharda suyun bol olduğu mevsimde tabii manzarası ve heybetiyle seyrine doyum olmaz.
Kaplıcalar
Pasinler Termal Turizm Merkezi
Yeri: Pasinler ilçe merkezinde ve Erzurum-Tahran uluslar arası geçiş yolu üzerinde yer alır.
Ulaşım: İlçe merkezindedir.
Suyun Isısı: 39oC -45oC
PH Değeri: 6,5
Özellikleri: Bikarbonatlı, Klorürlü, Sodyumlu, Karbondioksitli, kısmen radyoaktif bir bileşime sahiptir.
Yararlanma Şekilleri: İçme ve banyo kürleri
Tedavi Ettiği Hastalıklar: Romatizma, sinir ve kas yorgunluğu, sinirsel hastalıklar, eklem ve kireçlenme gibi hastalıklara olumlu etki yapar.
Konaklama Tesisleri: Konaklama tesisleri yeterli konfora sahip değildir.
Kuş Gözlem Alanı
Doğu Karadeniz Dağları
Erzurum Ovası
Sportif Etkinlikler
Rafting: Erzurum'un İspir ilçesi sınırlarından geçen Çoruh Nehri rafting yapmaya en elverişli akarsulardan birisidir. Derin kanyonları ile ilgi çeken Çoruh, her yıl turistlerin akımına uğrar. 1993 yılında Dünya Rafting Şampiyonası Çoruh Nehrinde yapılmıştır.
Trekking: Erzurum'un kuzeyinde yer alan Dumlu Dağları üzerinde yabancı turistler tarafından günü birlik doğa yürüyüşleri yapılmaktadır. Bu yürüyüşe gidenler üç saatlik bir yürüyüşle Dumbu Baba diye adlandırılan ve Fırat Nehri'nin önemli kollarından biri olan Karasu'nun kaynağı durumundaki soğuk su gözesine varırlar, burada bir süre dinlenen ziyaretçiler dönüş yürüyüşüne Kırkgöze Köyü üzerinden yaparlar buna benzer dağ yürüyüşleri Erzurum'un güneyinde bulunan Palandöken Dağları üzerinde de yapılmaktadır.
COĞRAFYA
Erzurum ili, Türkiye'nin orta ve batı kesimlerine göre, yükseltinin fazla olduğu illerinden biridir.
Doğu Karadeniz Dağlarının doğu uzantıları olan Rize Dağları, ili kuzeyden çevreler ve Rize ile sınırını oluşturur. Karadeniz'e paralel düzenli sıralar durumunda uzanan bu dağlar, geçit vermez ve yüksektir. En yüksek noktaları 3937m. yüksekliğindeki Kaçkar Tepesi ile Verçenik Tepesi'dir. Dumlu Dağından doğuya doğru uzandığında iki yüksek dağ sırasına ulaşılır. Tortum'a doğru olanı Güvercin Dağıdır; Pasinler Ovası ile Gürcü Boğazı arasını doldurmuş olanı ise Karga Pazarı Dağlarıdır. Erzurum şehrini doğudan çevreleyerek Palandöken Dağlarına ulaşır
Erzurum şiddetli karasal Doğu Anadolu iklimi bölgesinde yer alır. İlin yıllık sıcaklık ortalaması 6.0 derece kadardır.
TARİHÇE
Doğu Anadolu'nun en büyük kenti olan Erzurum'un MÖ 4900 yıllarında kurulduğu tahmin edilmektedir. Erzurum'u da içine alan bölge tarih boyunca Urartular, Kimmerler, İskitler, Medler, Persler, Parftlar, Romalılar, Sasaniler, Araplar, Selçuklular, Bizanslılar, Sasaniler, Moğollar, İlhanlılar ve Sfaviler gibi çok çeşitli kavim ve milletler tarafından idare edilmiştir.1514 yılında şehir ve çevresini fetheden Osmanlılar, Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulduğu 1923 yılına kadar bu topraklarda hüküm sürmüşlerdir.
Milli mücadele, milli birlik ve bağımsızlık hareketinin temelinin atıldığı Kongre 23 Temmuz 1919 da Erzurum'da toplamıştır.
NE YENİR?
Su böreği, ekşili dolma, kesme çorbası, ayran aşı (yayla çorbası) çiriş, şalgam dolması, yumurta pilavı, kadayıf dolması Erzurum'un geleneksel mutfağını oluşturur.
Erzurum'dan Yemek Tarifleri
Çağ kebabı
Malzemeler:
1 kuzu budu (yağsız ve sinirsiz)
1 adet kuru soğan
100 gr. Yoğurt
tuz karabiber
lavaş ekmeği
domates, yeşil biber
Hazırlanışı: Yağı ve siniri ayıklanmış kuzu budundan parmak kalınlığında yapraklar kesilir. Yoğurt, tuz, karabiber ve yemeklik doğranmış soğan karıştırılır ve etler hazırlanan bu terbiyenin içinde bir gün bekletilir. Terbiyelenen yaprak halindeki etler şişe takılır ve yatay haldeyken ateşte çevire çevire kızartılır. Pişen kısımlardan dönerde olduğu gibi ince bir tabaka şeklinde parçalar kesilir ve Çağ kebabına mahsus küçük şişlere takılarak lavaş ekmeğinin üzerinde servis edilir. Ateşte pişmiş biber, domates ve kuru soğan ile süslenir.
Den Çorbası
Malzemeler:
250gr. Yarma
1 adet soğan
1/2 limon suyu
3 yemek kaşığı tereyağı
2 yumurta sarısı
500 gr. Yoğurt
10 su bardağı kemik suyu
2 kahve fincanı un
tuz karabiber, nane, kırmızıbiber
Hazırlanışı: Yarma önceden haşlanır. Ayrı bir tencerede un, yumurta ve 1 çay bardağı su pütürsüz olana kadar karıştırılır. Üzerine kemik suyu ilave edilir. Haşlanmış yarma karıştırılarak eklenir. Ayrı bir tavada ince doğranmış soğan 1 yemek kaşığı yağda pembeleştirilir. Yoğurt nane ve limon suyu eklenir, iyice karıştırılır ve kaynayan çorbaya ilave edilir. Tuz karabiber ile tatlandırılır. 2 yemek kaşığı tereyağı ile kırmızıbiber kızdırılır ve çorbanın üzerine dökülerek servis edilir.
Cevizli kadayıf dolması
Malzemeler:
1/2 kg. burma kadayıf
200 gr ceviz içi
2.5 su bardağı toz şeker
1/2 limon suyu
4 adet yumurta
1 su bardağı süt
2.5 su bardağı su
2 su bardağı sıvıyağ (kızartmak için)
200 gr kaymak
Hazırlanışı: Burma kadayıftan avuç içi büyüklüğünde parçalar kopartılır ve içine dövülmüş ceviz içinden konur, dolma gibi sarılır. Diğer tarafta yumurta ve süt çırpılır. Dolmalar bu karışıma batırılıp kızgın yağda nar gibi olana kadar kızartılır. Diğer tarafta su ile toz şeker kaynatılır. Limon suyu ilave edilir. Bir iki taşım daha kaynatıldıktan sonra ılınmaya bırakılır. Kızaran kadayıf dolmaları sıcak sıcak ılık şerbetin içine atılır ve şerbeti çekmesi için biraz bekletilir. Üzerine kaymak ve dövülmüş ceviz ile süslenerek servis edilir.
NE ALINIR?
Erzurum oltu taşı işçiliği ile çok meşhurdur. Oltu taşından yapılan tespihler, ağızlıklar, bilezik, gerdanlıklar, broş, küpe, saç tokası yörenin önemli hediyelik eşyalarıdır.
.gov.tr
YAPMADAN DÖNME
Palandöken'de kayak yapmadan,
Çifte minareli Medreseyi,Yakutiye Medresesi'ni ve müzeleri görmeden
Yolunuz İspir'e düşerse rafting sporu yapmadan,
Yolunuz Tortum'dan geçerse Tortum Şelalesi'ni ve gölünü görmeden,
Cağ kebap, su böreği ,ayran çorbası ,kadayıf dolması yemeden
...Dönmeyin.
-
Erzurum Meridyen Bazinda Mekke'ye En Yakin şehirdir.
Ikiside 39. Boylamdadirlar.
Mevlaya Emanet Olsun Erzurum
- ERZURUM Konusuna Benzer Konular
- Erzurumlu 16.03.2004
- Erzurumlu 09.07.2004
- At Suratlı Erzurum 24.04.2008
- Erzurumlu Emrah ın Şiirleri 19.12.2004
- erzurum çorbasi çok güzel çorba umarim sizde beyenirsiiniz 14.11.2005
- Plastik Gıda Ambalajı 31.12.2012 10:03